កូនខ្មែរថែកាព្យ

របៀបតែងកាព្យមេបួន

ក្រោយបានអានសង្កេតកាព្យនឹងការវែកញែក របស់លោក ខៀវ យ៉ុន ពិតបែបបទដ៏ល្អ

ដូច្នេះខ្ញុំសូមបន្ថែមគំនូសតាង ដើម្បីវាងាយស្រួលនឹងយល់ទាំងពីរបែប។

របៀបតែងកាព្យមេបួន (យើងបានតែងបែបនេះយូរមកហើយ)

លោក ចាប-ពិន

ខឹងខំអត់, ខ្សត់ខំរក

បទពាក្យបួន

សុភាសិតនេះ ជាពាក្យសោភា

អស់យើងគ្រប់គ្នា គួរគិតគួរគន់ ។

កើតមកជាមនុស្ស គួរមានចិត្តធ្ងន់

គួរអត់គួរធន់ កុំខឹងផ្តេសផ្ដាស ។

ខឹងខុសខូចខាត ប្រមាថឱច្ចាសន៍

បង់កេរ្តិ៍បង់ខ្មាស់ បង់យសព្រោះខឹង ។

បើខ្សត់សម្បត្តិ លោកឲ្យខំប្រឹង

រៀនឲ្យចេះដឹង ខំរកទើបបាន ។

ធម្មតាសត្វម្រឹគ នៅព្រៃស្មសាន

ពុំដែលហៅហាន រត់ចូលមាត់ខ្លា ។

ទ្រព្យឬចំណេះ ពុំដែលយាត្រា

រត់រកមនុស្សណា ដែលខ្ជិលនោះឡើយ ។
.......................................................................................

(ដកស្រង់ពីជីវិតម៉ែ របស់ ប៉ាង ខាត់)

បទម៉ែបំពេកូនមួយបែប

មេបួន

កូនអើយដេកទៅ ពៅអើយកុំយំ

ទំរាំបាយងំ ងើបឡើងហូបបាយ ។

នៅលេងជិតៗ កុំទៅលេងឆ្ងាយ

នៅលេងរៀងអាយ រក្សាម៉ែឪ ។

កូនអើយដេកទៅ ម្តាយនៅនេះទេ

ម្តាយចាំបំពេ យេលយោលអ្នកដេក ។

បទជីដូនបំពេកូនមួយបែប

មេបួន

ជីដូននិងចៅ និត្យនៅតែផ្ទះ

ម្តាយនាងនឿយណាស់ ដកផងស្ទូងផង ។

ទាំងដៃទាំងជើង ទាំងមាត់ស្រែកផង

ឮស័ព្ទរំពង បង្អើលចាបពូក ។

..................................................................................................................................

លោក ព្រឹទ្ធាចារ្យ ពេជ្រ ទុុំក្រវ៉ិល

បទមេបួន

ទឹកសាបមួយតក់ ស្រក់ក្នុងសមុទ្រ

ពិបាកបំផុត នឹងបន្សាបបាន។

ផ្ការុះរោយហើយ មិនដែលប្រែប្រាណ

ក្រពុំទៀតបាន ដូចដើមវិញទេ។

ទេវីអូនអើយ អូនបានទៅគេ

អាចជួបវិញទេ ឬក៏យ៉ាងណា?។

បងតែងសង្ឃឹម ក្នុងភាពសង្កា

ថាជួបជីវា ទាំងឥតសង្ឃឹម។
...........................................................................................................

ស្រៈពេញតួខ្មែរ

ដោយ យី ឆេងអ៊ួ (ប៉េង)

(បទពាក្យបួន)

១. តើមិត្តដឹងទេ ស្រៈពេញតួខ្មែរ
មានអ្វីខ្លះដែរ ចំនួនប៉ុន្មាន?

២. លឺថាមានច្រើន មែនទេកល្យាណ
តើមានប៉ុន្មាន ឲ្យខ្ញុំដឹងផង។

៣. មិនអីទេមិត្ត ខ្ញុំមិនសៅហ្មង
រាប់មិនរំលង ចំនួនដប់ប្រាំ។

៤. អ អានថា អាក់ មិត្តអើយចូរចាំ
មួយក្នុងដប់ប្រាំ បុរាណលោកចារ។

៥. ឯតួទីពីរ គឺអានថា អា
អាកាសវេហា អាកោយាយតី។

៦. អក្សរបន្ទាប់ តួភ្ជាប់ឥសី
ឥ មិនអាន អី ឥទ្ធិពលឥន្ទធនូ។

៧. តួរៀងទីបួន ឦសានគំរូ
ស្រុកដែលសំបូរ បងប្អូនជនជាតិ។

៨. ទំពួនស្អូចគ្រឹង កួយស្ទៀងមិនឃ្លាត
ពូជខ្មែរថែញាតិ អង្គរល្បាញល្បី។

៩. ទិសខ្មែរតូចធំ គឺមានប្រាំបី
ឦ អានថា អី ទិសជើងឆៀងកើត។

១០. ដីទួលខ្ពង់រាប ធម្មជាតិល្អឆើត
ទឹកដីកំណើត សំបូរឈើព្រៃ។

១១. តួរៀងទីប្រាំ ឧសភាថ្លៃ
យើងស្គាល់រាល់ថ្ងៃ ឧ អានថា អ៊ុ។

១២. ខែរៀងទីប្រាំ នៃរដ្ឋកម្ពុ
សុខមានអាយុ ឧសភគោបា។

១៣. តួទីប្រាំមួយ បុរាណលោកចារ
ឧ ដ៏សង្ហា លោកអានថា អ៊ូ។

១៤. ន័យខោស្នាប់ភ្លៅ ស្នាប់ព្រះឩរូ
ខ្មែរចេះគុណគូរ ដេរបាំងរាងកាយ។

១៥. តួទីប្រាំពីរ កូនបានសុខកាយ
លោកចេញទៅឆ្ងាយ រកស៊ីជួញដូរ។

១៦. ឪ អានថា អូវ លោកមិនដែលថ្ងូរ
ឪពុកហ៊ានប្ដូរ ព្រោះតែគ្រួសារ។

១៧. តួទីប្រាំបី រឹតសែនសង្ហា
ដើមខ្ពស់អស្ចារ្យ ឫ អានថា រឹ។

១៨. ដុះរួមជាគុម្ព មានកម្លាំងព្រឹស
បន្លាមានពិស គឺដើមឫស្សី។

១៩. តួទីប្រាំបួន ពេលដែលពិសី
ឆ្ងល់ពីរឿងអ្វី ច្រើនហ៊ានសួរគេ។

២០. តើអ្នករវល់ ឬនៅទំនេរ
តើអ្នកយល់ទេ ឬ អានថា រឺ។

២១. ឯតួទីដប់ ពិតជាធ្លាប់ឮ
ល្បីល្បាញរន្ទឺ ប្រើប្រាស់រាល់ថ្ងៃ។

២២. ពេលពុកមិននៅ រឭកស្ទើរក្ស័យ
ព្រោះមាននិស្ស័យ ឪពុកនិងកូន។

២៣. ឭ អានថា លឹ ពិតមិនសាបសូន្យ
ពុកម៉ែឲ្យកូន បានទៅសាលា។

២៤. លោកតែងទូន្មាន ឲ្យកូនឧស្សាហ៍
ចងចាំអក្ខរា រំឭកមេរៀន។

២៥. តួទីដប់មួយ កូនមិនខ្មាសអៀន
កូនខិតខំរៀន ឮ អានថា លឺ។

២៦. មាន់រងាវម្ដង នៅពេលទៀបភ្លឺ
រាស្ត្រស្រែកលាន់ឮ កូកគ្នាទៅស្រែ។

២៧. តួទីដប់ពីរ ឯ អានថា អែ
អ្នកធំស្រុកខ្មែរ ហៅឯកឧត្ដម។

២៨. ឫកពាចំណេះ ត្រូវតែសក្ដិសម
ទើបឯកឧត្ដម មានរាស្ត្រគោរព។

២៩. តួទីដប់បី ថ្លាថ្លៃឈ្ងុយឈ្ងប់
ខ្ពស់រាល់ថ្ងៃយប់ ព្ធដ៏អាកាស។

៣០. ព្ធ អានថា អៃ ព្ធយ៉ូយព្ធយ៉ាស
ព្ធរាដេរដាស ពាក្យភ្ញាក់ជាអាថ៌។

៣១. តួទីដប់បួន តួសមត្រូវខ្នាត
ចាស់ផ្ដល់ឱវាទ ឱ អានថា អោ។

៣២. ឱកាសឱសថ ឱបចាប់ជើងខោ
ឈ្ងុយនំអាកោ សុំញាតិភ្លក់សិន។

៣៣. តួទីដប់ប្រាំ ស្រអែមមាសឆ្អិន
ឈ្ងុយឈ្ងប់ជាក្លិន មកពីសួគ៌ា។

៣៤. ឳ អានថា អៅ ក្រអៅឈូកណា
គេឯងស្នេហា ព្រោះរសឈ្ងុយសព្វ។

៣៥. ពេលសំឡេងអ្នក ពីរោះគ្រប់ដប់
ចង់ស្ដាប់រាល់យប់ ពីរោះក្រអៅ។

៣៦. សំឡេងសារិកា ទាក់ទាញញាតិផៅ
ក្រអួនក្រអៅ ញាតិច្រើនមិនភ្លេច។

៣៧. ស្រៈពេញតួខ្មែរ គួរចាំជានិច្ច
មិនត្រូវភ្លាំងភ្លេច កូនខ្មែរទាំងឡាយ។

៣៨. អក្សរសាស្ត្រថ្កើង ជាតិនឹងសប្បាយ
វប្បធម៌រីកសាយ សេដ្ឋកិច្ចថ្កុំថ្កើង៕

...........................................................................................

ទស្សនាវដ្ដី "កម្ពុជសុរិយា" លេខ ២ ឆ្នាំ ២០០១ ត្រង់ ទំព័រ ៧៣

១- មិនទៀងព្រោះទុក្ខ រុករានតួខ្លួន

កាយមិនមាំមួន នៅនាលោកិយ
២- កើតឯអាកាស ក្នុងទឹកលើដី

ពឹងប្រាណអប្រិយ គួរណាស់នឿយណាយ ។
៣- ជីវិតរងកម្ម ក្រញ៉ាំត្រៃលក្ខណ៍

ត្រូវភ្លើងរាគះ កម្ដៅរូបកាយ ។
៤- តណ្ហាងល់ងប់ ខ្ទប់ដំណោះស្រាយ

ចិត្តហាក់សប្បាយ និងកាយជាប់គុក ។ល។
......................................................................................................................
របៀបតែងកាព្យមេបួន (លោក ខៀវ យ៉ុន)

លោក ខៀវ យ៉ុន

ចិត្តជាប់ជំពាក់

១- មិនទៀងព្រោះទុក្ខ វាយលុកតួខ្លួន

កាយមិនមាំមួន ចិត្តស្ងួនលោកីយ៍ ។
២- ពេញឯអាកាស ដេរដាសលើដី

យល់ប្រាណអប្រិយ៍ ហេតុអ្វីពឹកពាក់ ។

៣- ជីវិតខ្លួនប្រាំ ក្រញាំត្រៃលក្ខណ៍

ត្រូវភ្លើងរាគៈ ទទាក់ទើសស្លាប់។

............................................................................................

កាព្យសាស្ត្រសង្ខេប

ដោយៈ ខៀវ យ៉ុន

(ដកស្រង)

កំណាព្យខ្មែរក្រោយសម័យអង្គរ

ក្រោយសម័យអង្គរ កវីខ្មែរជំនាន់លង្វែក. ឧត្ដុង្គ. ភ្នំពេញ នៅតែបន្តប្រជាប្រីយ៍ភាព លើបទជំនាន់មុនទាំងអស់ ។ ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងហ្នឹងក៏ដោយ ប្រជាជនខ្មែរ ដែលតែងតែមានស្មារតីស្ថាបនានិយម នៅព្យាយាមបង្កើតក្បួនតែងកាព្យប្រចាំជំនាន់របស់ខ្លួនបន្តមកទៀត ។ កវីជំនាន់ក្រោយអង្គរនេះ និយមឲ្យឈ្មោះបទកាព្យតាមចំនួនព្យាង្គក្នុងឃ្លានិមួយ ៗ ។ គ្រាប់បទកំណាព្យជំនាន់ក្រោយអង្គរល្បះនិមួយ ៗ សុទ្ធតែមាន ៤ ឃ្លា ហើយឃ្លានិមួយ ៗ សុទ្ធតែមានចំនួនព្យាង្គស្មើគ្នាទាំងអស់ ។ ដូច្នេះ

បទពាក្យ បួន ក្នុងមួយឃ្លាមាន ៤ ព្យាង្គ

បទពាក្យ ប្រាំមួយ ក្នុងមួយឃ្លាមាន ៦ ព្យាង្គ

បទពាក្យ ប្រាំពីរ ក្នុងមួយឃ្លាមាន ៧ ព្យាង្គ

បទពាក្យ ដប់មួយ ក្នុងមួយឃ្លាមាន ១១ ព្យាង្គ ។

បទពាក្យ បួន ដែលមានចំណាប់បួនបែបកំណាព្យខ្មែរ ហើយដែលជាបទច្បងបំផុត ប្រចាំជំនាន់លង្វែក ឧត្ដុង្គមានប្រជាប្រិយ៍ភាព រីកសាយក្លាយជាស្នូលប្រពៃណី ក្នុងបទភ្លេងខ្មែរ ក្នុងបទចម្រៀងប្រជាប្រិយ ពេញនិយមតាំងពីក្នុងធានីរហូតដល់និគមជនបទដាច់ស្រយាល តាំងពីជំនាន់នោះដល់ជំនាន់នេះ និងអាចបន្តប្រជាប្រិយភាពដ៏យូរអង្វែងទៀតពុំខាន ។

យើងគប្បីទទួលស្គាល់សលកនិយម ប៉ុន្តែមិនត្រូវនាំបរទេសនិយម ឲ្យចូលមកធ្វើឃាដករ ប្រហារជាតិនិយមទេ "នេះជាស្មារតី" មនុស្សនិយម" របស់មនុស្សលោក លើភពផែនដីទាំងមូល ។

កាព្យខ្មែរ ជាព្រលឹងរបស់ខ្មែរនិយមក្នុងមនុស្សនិយម ដែលគប្បីបន្តរស់ក្នុងគ្រប់ជំនាន់ទៅទៀត ដែលក្នុងនោះ ផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ក៏មានបទ "ពាក្យបួន" ជាដើមដែរ ។

វិធីតែងកាព្យបទ "ពាក្យបួន"

ក្រឡេកមួយភ្លែតយើងឃើញហាក់ដូចជាយកឃ្លានៃបទ "បដ្ឋ្យាវត្ត" ដែលមាន ៨ ព្យាង្គ មកចែងជាពីរ ដើម្បីបានពីរឃ្លានៃបទ "ពាក្យបទ" ដែលក្នុងមួយឃ្លាមានព្យាង្គ ។

សូមអញ្ជើញបើកទស្សនាវដ្ដី "កម្ពុជសុរិយា" លេខ ២ ឆ្នាំ ២០០១ ត្រង់ ទំព័រ ៧៣ នោះលោកអ្នកនិងឃើញអត្ថបទក្រញ៉ាំត្រៃល្ខណ៍ ដែលខ្ញុំបានតាក់តែងជាបទ "បដ្ឋ្យាវត្ត" ដែលមានបីល្បះ ។

ប្រសិនបើលោកអ្នកយកល្បះនិមួយៗ នៃអត្ថបទនេះមកចែកជាពីរភាគស្មើ លោកអ្នកហាក់ដូចជាបានអត្ថបទ "ក្រញ៉ាំត្រៃលក្ខណ៍" ដែលមាន ៦ ល្បះនៃបទ "ពាក្យបួន" (ទាំងប្រថុយប្រថាន) ដូចតទៅៈ

១- មិនទៀងព្រោះទុក្ខ រុករានតួខ្លួន

កាយមិនមាំមួន នៅនាលោកិយ ។

២- កើតឯអាកាស ក្នុងទឹកលើដី

ពឹងប្រាណអប្រិយ គួរណាស់នឿយណាយ ។

៣- ជីវិតរងកម្ម ក្រញ៉ាំត្រៃលក្ខណ៍

ត្រូវភ្លើងរាត កម្ដៅរូបកាយ ។

៤- តណ្ហាងល់ងប់ ខ្ទប់ដំណោះស្រាយ

ចិត្តហាក់សប្បាយ និងកាយជាប់គុក ។ល។

បានបទពាក្យបួន "ទាំងប្រថុយប្រថាន បានសេចក្ដីថា វាអាចត្រឹមត្រូវតែចំនួនវគ្គឃ្លា និងចំនួនព្យាង្គប៉ុណ្ណោះ ។ រីឯចំណាប់ចួន គប្បីសម្រួលអត្ថបទដោយផ្ទៀងផ្ទាត់តាមកម្រងកាព្យ ដូចតទៅ ។

ក- កន្រងអត្ថបទ

ចិត្តជាប់ជំពាក់

១- មិនទៀងព្រោះទុក្ខ វាយលុកតួខ្លួន

កាយមិនមាំមួន ចិត្តស្ងួនលោកីយ៍ ។

២- ពេញឯអាកាស ដេរដាសលើដី

យល់ប្រាណអប្រិយ៍ ហេតុអ្វីពឹកពាក់ ។

៣- ជីវិតខ្លួនប្រាំ ក្រញាំត្រៃលក្ខណ៍

ត្រូវភ្លើងរាគៈ ទទាក់ទើសស្លាប់

ខ- កម្រងកាព្យ

(ទំព័រ ៧៧)

កំណាព្យបទ "ពាក្យបួន" នេះ មានលក្ខណៈប្រជាប្រិយ៍អមតៈដ៏ពេញនិយមគ្រប់ជំនាន់រាល់សម័យកាល របស់ប្រជាជនខ្មែរទូទាំងប្រទេស ។

“បទពាក្យបួន" មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងបណ្ដាបទភ្លេងខ្មែរ និងចម្រៀងប្រពៃណីក្នុងរាល់ ពិធី គ្រប់រដូវ ពីសម័យកាលមួយ មកសម័យកាលមួយ ហើយបន្តទៅអនាគតដ៏យូរអង្វែងទៀត ។ យើងបានសង្កេតជាក់ស្ដែងដូចជាៈ សត្វមហោរី. អុំទូក. ត្រពាំងពាយ. ចាប់កូនក្លែង ។ល។ ពិសេសក្នុងបណ្ដាបទភ្លេងនៃពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ចូលឆ្នាំ... ។

នៅទីណាដែលមានប្រជាជនខ្មែររស់នៅទីនោះរមែងមាន "បទពាក្យបួន" ជាព្រលឹងអមោតៈ ដែលបញ្ជាក់លក្ខណៈជាតិ មិន អាចប្រកែកបាន ។

កូនខ្មែរថែកាព្យ

Thursday, 9 June 2016

របៀបតែងកាព្យមេបួន

No comments:

Post a Comment

Blog Archive