ពាក្យកាព្យ
រឿងព្រះអង្គម្ចាស់
[1]
នរោត្ដម
- ភាណុវង្ស័
ឲ្យឃុនរាមតេជៈ
សេក
ជាអ្នកតែងសេចក្ដី
ហើយទ្រង់បានជួយពិនិត្យតម្រង់សេចក្ដីផង
សិទ្ធិប្រដាប់សម្រាប់ការ នៃអ្នកខេមរាផងទាំងឡាយ
ដែលមានគំនិតគិតខ្វល់ខ្វាយ មើលស្ដាប់អធិប្បាយរឿងនេះជា
។
កាលនោះក្នុងរាជ្យព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទស៊ីសុវត្តិខត្តិយា
ស្ដេចជាចមមកុដផុតលោកា បូរីរដ្ឋាកម្ពុជា ។
ដោយបាននៅផលានិសង្ស ព្រះអង្គកសាងសីលសទ្ធា
ទើបបានថ្កុំថ្កើងឡើងសម្ភារ ពលាអនេកប្លែកណាស់ខ្មី ។
ថែមបានអំណាចពីរាជការ ប៉ារីសរដ្ឋារាជមេត្រី
ទំនុកបម្រុងដុងដែនដី ចម្រើនសិរីក្នុងសេមា
។
ជួយរៀបនគរទីកន្លែង រៀបផ្ទះសម្បែងថ្នល់ធ្លាផ្សារ
សង់ស្ពានហើយមានសង់សាលា ស្រុកស្រែចំការស្អាតពេកក្រៃ ។
ទីវត្តអារាមតាមធម្មតា បង្កើតសាលារៀនសព្វថ្ងៃ
សំអាតជានិច្ចអចិន្រ្តៃយ៍ ឲ្យគង់និស្ស័យព្រះពុទ្ធា
។
ក្នុងក្រុងភ្នំពេញក៏ស្អាងស្អាត ជួយផ្លាស់ប្រាសាទមហារាជា
មួយនោះឈ្មោះប្រាសាទទេវា ទីជាប្រជុំខ្ញុំរាជការ ។
មួយទៀតទ្រង់ទ្រាយក៏ល្អស្អាត នាមឈ្មោះប្រាសាទចន្ទឆាយា
ចំណាំប្រដាប់ទតធីតា កែរ៉ារេរាំលំនាំថ្វាយ
។
ប្រាសាទមួយនោះសមសោភី ឈ្មោះភោជនីយទីឆើតឆាយ
ចំណាំយាងសោយកំសាន្តកាយ សប្បាយជួបជុំខ្ញុំរាជការ ។
ដំណាក់ឈ្មោះបរិត្តកិមាលា ថ្កើងថ្កានដំកល់ព្រះខន្ធថ្លា
និងព្រះសំរិទ្ធ៍ពីបូរាណ៍ ពួកព្រាហ្មណ៍ពលីការាល់វេលា
។
ដំណាក់ឈ្មោះសម្រាន្តភិរម្យ ប្រជុំស្ដេចថ្កានឡើងគជា
អស់ខ្ញុំរាជការទៅជុំគ្នា ត្រៀមចាំនៅនាទីនោះណា
។
ទ្រើសទ្រង់ពង្សពេជ្រលេចផ្លេកៗ ក្បាច់ក្បូរយ៉ាងឯកល្អថ្លៃថ្លា
ដំណាក់ដំណែងតែងមានការ រចនាស៊ីម៉ង់ត៍ផ្ចង់យ៉ាងល្អ ។
លាងគ្រួសលាយខ្សាច់ដែកយ៉ាងល្បាយ ដល់ស្ងួតរឹងក្លាយវិស័យថ្ម
ជាប់ជួនមួនមាំសមបវរ ដំណយូរទៅនៅវែងឆ្ងាយ
។
យកឈើធ្វើខ្លះដោយកន្លែង ដែលជាងតាក់តែងសឹងប្រិតប្រាយ
ចម្លាក់ចម្លែកឯកអំបាយ ល្អដាច់ដែនអាយឡាយលេខា
។
តំណែងតែងថ្នាំរូបទឹបមាស គំនូរគូរវាសពាសប្រាង្គប្រា
ក្រាលសឹងឥដ្ឋពណ៌ដ៏ក្រឡា ក្លាយជាភ្ញីផ្កាសុទ្ធវិស័យ
។
យប់អុជសឹងអគ្គិសនី ក្នុងក្រៅមន្ទីរនោះច្រើនក្រៃ
ពន្លឺភ្លឺក្បោះស្រស់ប៉ប្រៃ ឧបមេយ្យប្រៀបហាក់សែងសុរិយា
។
បើស្អុះមានផ្លិតស្លាបកង្ហារ វិលខ្ញាល់រហើយដោយវាតា
សម្រាប់សម្រួលព្រះកាយា និងខ្ញុំរាជការផងទាំងឡាយ
។
មិនឲ្យធុញថប់អផ្សុកអ្វី ទាំងប្រុសទាំងស្រីរាល់រាងកាយ
ពុំមានស្អុះស្អាប់ក្ដៅក្រហាយ ក្សេមក្សាន្តសប្បាយក្នុងចិន្ដា
។
នាទីចន្លោះប្រាង្គប្រាសាទ សំអាតធ្វើសួនដាំបុប្ផា
វារីសម្រាប់ឲ្យប្រើការ ទីណាសឹងមានច្រើនកន្លែង
។
វារីភ្លើងផ្លឹតប្រើគ្រឿងចក្រ មើលហាក់វិស័យដូចកើតឯង
តាមតែនឹងប្រើនឹងចាត់ចែង ដំណែងមិនឲ្យខ្វះត្រង់ណា ។
កំផែងខ្លោងទ្វារជាមួនមាំ រៀបចំលំអក្រឧបមា
អ្នកផងមើលទៅមានចេស្ដា សំបារសម្បើមក្រៃមហិមា ។
រាជទ្រព្យដំរីដែលសសុទ្ធ និងព្រះរាជរថចក្រនានា
ព្រះទីនាំងកប៉ាល់និងនាវា មានជាគ្រប់គ្រាន់គ្មានចន្លោះ
។
ដំណែលពីព្រះបាទនរោត្ដម រាជការថែទាំមើលទាំងអស់
ពុំឲ្យបាត់ខូចត្រង់ណាសោះ គង់នៅរបស់ក្នុងរាជា ។
នាទីខាងក្រៅព្រះរាជវាំង ដែលថ្លុកត្រពាំងបឹងនានា
ចាក់ដីបំពេញឲ្យស្មើគ្នា ធ្វើធ្លាខ្វាត់ខ្វែងបែងក្រឡា
។
ចាក់ក្រួសចាក់ខ្សាច់កំទេសថ្ម បុកកិនរាបល្អហាកផ្ទៃក្ដារ
ចិញ្ចើមរៀបគ្រប់សុទ្ធថ្មដា អ្នកបោសរក្សារាល់វេលា ។
ផ្លូវខ្លះថែមចាក់ម្រក្សណ៍បារាំង ឲ្យក្ដាំងឲ្យក្ដាប់ក្រាបជាប់គ្នា
ពុំឲ្យធូលីច្រើនក្នុងធ្លា ចាក់ធារដាសជិតគ្មានចន្លោះ
។
ផ្លូវឆ្លងទន្លេព្រែកក៏មាន សង់ស្ពានបែបថ្មីវិញទាំងអស់
រៀបចំតាមការពុំឲ្យខ្ចោះ សឹងតែរបស់មានតម្លៃ ។
ធ្វើសុទ្ធតែដែកនោះក៏មាន ស្ពានខ្លះស៊ីម៉ង់ត៍ដែកសរសៃ
ឲ្យជាប់ឲ្យជួនមួនមាំក្រៃ កម្រៃកម្រនឹងធ្វើបាន
។
ស្ពានខ្លះរៀបឥដ្ឋជាប់នឹងថ្ម ធំល្ហហើយខ្ពស់ពន់ប្រមាណ
ទុកមានកន្លែងជាទីស្ថាន សម្រាប់សម្រាន្តអស់កាយា
។
បូកសឹងស៊ីម៉ង់ត៍កំបោរថ្ម លាយគ្នាជិតល្អក្រប្រេះណា
ក្រាំងក្រាបចាប់ជាប់ហាក់ថ្មដា យាត្រាពុំមានញញើតសោះ ។
ចេតិយវត្តភ្នំពេញប៉ុន្មាន នាទីស្ថានដីទាំងអស់
សំអាតគ្មានសល់សព្វកៀនកោះ គន់ទៅស្រួលស្រស់ក្នុងចិន្ដា ។
ដំណាំដាំដើមព្រឹក្សាសាយ នានម្លប់សប្បាយទាំងផ្លែផ្កា
ចិញ្ចឹមម្រឹគនិងបក្សា នៅក្នុងសួនច្បារសព្វសារពើ
។
ទន្លេក្នុងក្រុងចតុមុខ រាជការទំនុកទើបនឹងធ្វើ
រៀបថ្មមាត់ច្រាំងតាំងពីលើ កាប់ឈើរើរៀបទៀបជលសា ។
បញ្ជាពីព្រះបាទនរោត្ដម សាងទុកនៅចំជ្រោយចង្វារ
គ្រាន់នឹងឡើងមើលអស់កិច្ចការ នោះក៏រាជការថែប្រក្រតី ។
រៀបផ្ទះនាហ្មឺនផ្ទះអ្នកផ្សារ ផ្ទះអ្នកធម្មតាទ័លក្រីក្រ
សំអាតពុំឲ្យមានអប្រិយ ចម្រើនសិរីក្ដីសុខា ។
ពួកឈ្មួញកប្បាសឈ្មួញនាវា ទៅមកនៅជានិច្ចធម្មតា
លក់ដូរទំនិញដាក់រានផ្សារ សព្វគ្រប់ប្រការរាល់វេលា
។
ផ្សារនៅលើគោកក៏សន្ធឹក ផ្សារទូកមាត់ទឹកទីនានា
ខ្លះរែកទូលលក់តាមផ្លូវធា មានជាដរាបតែសព្វថ្ងៃ ។
មនុស្សឈឺគ្រូពេទ្យមើលរក្សា ពុំឲ្យពិការយូររ៉ាំរ៉ៃ
ទោះបីបើដល់ជីវិតក្ស័យ កែខៃឲ្យស្រួលធាតុសង្ខារ
។
មើលនោះទទេពុំយកថ្លៃ ពុំយកកម្រៃឱសថា
ដាច់ខាតប៉ុន្មានប្រាក់រាជការ មេត្តាជាទានដោយអាល័យ ។
សេនាទាហានមានគ្រប់ដែន សុទ្ធសឹងវ័យខ្វែនចេះគុនស្រ័យ
ចេះបាញ់ឲ្យស្លាប់កាប់ឲ្យក្ស័យ ចេះវាយបង្អន់គ្រាន់សួរការណ៍
។
ចាំស្ទាត់ប្រាកដក្បួនសង្រ្គាម ចាំមិនងីមងាមកិច្ចសោះសារ
ចាំរបបរៀបរយដោយក្រិត្យា ចាំទាំងសាស្រ្តាវុធនានា ។
ធ្លាប់មានថ្វីរិទ្ធមកច្រើនដង ពុំក្រែងប្រឡងល្បែងឫទ្ធា
ពុំថប់ពុំធុញពុំរួញរា ពុំជាទុរន់ពុំទន់ទោរ
។
នរណាឃើញហើយមុខគួរខ្លាច នរណាកោងកាចអាពាលោ
នរណាពភ្លើធ្វើលោភា នរណាមារមោហទុក្ខា ។
ឲ្យចាំក្រវែលគ្រប់កន្លែង ការក្រែងសត្រូវមកឥច្ឆា
សង្កត់មហាជនក្នុងសេមា នោះនឹងប្រហារក្ស័យជន្មា
។
នគរបានសុខបានសប្បាយ បានជនទាំងឡាយមូលគ្នីគ្នា
បានអស់សត្រូវពុំពុះពារ បានជាពុំខ្វល់ដល់បូរី
។
ដរាបដល់ពុទ្ធសករាជគ្រាន់ ពីរពាន់បួនរយហុកសិបប្រាំបី
ឆ្នាំផ្លូវសប្តស័កប្រាកដខ្មី ថ្លៃពេញបូណ៌មីវិសាខា
។
ស្ដេចបានពិនិត្យឃើញសេចក្ដី ដែលលោកកុង្សីយ៍អគ្គសេនា
ជំនុំនឹងលោកអ្នករាជការ ដែលជួយរក្សាភពផែនដី ។
យល់ថាប្រទេសគេទាំងឡាយ កិច្ចកលឧបាយគួរគប្បី
ពុំសូវខ្លៅខ្លាំងទាំងប្រុសស្រី ព្រោះគេឃ្មាតខ្មីរៀនរក្សា
។
តាំងពីអាយុបួនប្រាំឆ្នាំ ស្ដេចលោកចំណាំឲ្យសិក្សា
មានគ្រូបង្ហាញមានសាលា ឲ្យរៀនអក្ខរាសារសេចក្ដី
។
រៀនលេខនព្វន្តគន់គុណហារ រៀនមើលសាស្រ្តាអត្ថបាលី
រៀនក្បួនរៀនច្បាប់សព្វសំដី ទាំងប្រុសទាំងស្រីច្រើនត្រៀបត្រា
។
ប្រុសរៀនចម្បាំងរវាំងវៃ ពុំឲ្យកើតភ័យក្រៅតម្រា
រៀនខាងតម្រិះគ្រប់ប្រការ ថតរូបគូរចារឲ្យគប្បី ។
ជាងដែកជាងឈើឆ្លាក់ច្រើនយ៉ាង ជាងទងសំអាងជ្រលក់ក្ដី
ជាងស្មិតសិតផ្សារការចាស់ថ្មី ជាងដីបាយអរចរសិលា ។
រៀនដេករៀនដើរកុំសំកុក រៀនស៊ីរៀនចុករៀនចរចារ
រៀនដោះរៀនស្រាយអត្ថប្រស្នា ឲ្យឆ្លាតប្រាជ្ញាយល់សព្វសាយ ។
រៀនអស់កិច្ចកល់ក្នុងនាវា ឬជារថចក្រយន្តហោះឆ្ងាយ
ឲ្យរៀនផែនទីកលភិប្រាយ ការក្រែងអន្តរាយបង់អាសារ
។
ធ្វើអ្វីឲ្យស្អាតឲ្យចំណាប់ ឲ្យល្អឲ្យឆាប់ឲ្យថ្លៃថ្លា
បើខាងតម្រិះតុលាការ ឲ្យមានមេត្តាត្រាប្រណី
។
ឲ្យដឹងធ្ងន់ស្រាលក្ដៅត្រជាក់ ឲ្យដឹងធុរៈរឿងអ្នកក្ដី
ពិនិត្យដោយសត្យកាត់ពិន័យ រំពៃថ្លឹងទោសតាមមាត្រា ។
គេថាទើបថ្កើងឡើងសក្តិយស ថ្កើងកេរ្ត៍ថ្កើងឈ្មោះព្រោះសត្យា
ថ្កើងពូជពង្សក្នុងលោកា ថ្កើងទាំងប្រាជ្ញាថាស្មារតី
។
បៀវត្សប្រាក់ខែកាន់តែកើន ពុំបាច់ក្រវើនទៅធ្វើអ្វី
ឲ្យមាននិន្ទាជាអប្រិយ កើតក្ដីដំនៀលដល់អាត្មា
។
រៀនខាងយកពន្ធឲ្យគប្បី កុំស្ដីយកលើសពីអាជ្ញា
កុំលួចកុំលាក់ប្រាក់រាជការ ទើបឡើងសក្ដាថ្លាសិរី ។
តែលួចប្រៀបដូចជាដែកដុំ ទោះបីតូចធំធ្លាក់កប់ដី
ធ្លាក់ក្នុងជលធីទីអប្រិយ ឥតបីដែកណាអណ្ដែតបាន
។
ពុកផុយរលេះនឹងច្រេះចាប់ អន្តរាយឆាប់ៗខូចមិនខាន
អស់ទៅពុំសូវនៅប៉ុន្មាន ឥតគេរាប់អានយកធ្វើអ្វី
។
រៀនខាងចំណេះអ្នកជំនួញ ដែលជួញលក់ដូរជាប្រក្រតី
ឲ្យមានគំនិតគិតប្រណី ទើបគេមេត្រីច្រើនភាសា
។
ទិញមកតាមថោកលក់តាមថ្លៃ ដែលយកកម្រៃឲ្យគួរការ
ថ្លឹងវាល់ឲ្យគ្រប់កុំមុសា ទើបគេស្នេហាតវែងឆ្ងាយ
។
រៀនខាងពេទ្យហ្មមើលជម្ងឺ អ្នកឈឺដាក់ថ្នាំឲ្យរសាយ
ឲ្យសះឲ្យជាឲ្យសប្បាយ ឲ្យខ្វល់ឲ្យខ្វាយថែរក្សា
។
ស្រីរៀនតម្រិះខាងនារី រៀនត្បាញប៉ាក់ភ្ញីជរក្រឡា
ជ្រលក់ផ្លាស់ពណ៌ល្បើកលើកផ្កា ដេរជុលវត្ថាការទាំងឡាយ ។
រៀនធ្វើម្ហូបនូវចំណី បែបចាស់បែបថ្មីពីស៊ីបាយ
ធ្វើនំច្រើនយ៉ាងឡែបខាយ ប្រិតប្រាយប្លែកៗឯកអាហារ
។
រៀនខាងទុកដាក់រៀបតាក់តែង នាទីកន្លែងអង្គអាត្មា
និងទ្រព្យរបស់គ្រប់ប្រការ ឲ្យថែរក្សាខំឃ្មាតខ្មី
។
ឲ្យគង់ឲ្យស្អាតកុំឲ្យហ្មង ដុសខាងទ្រព្យផងទោះចាស់ថ្មី
តែធ្វេសប្រហែសភ្លេចស្មារតី ទ្រព្យអ្វីនឹងខូចខាតអសារ
។
ដល់រៀនចំណាំចាំចេះជោគ ចូលដេញប្រយោគល្បងប្រាជ្ញា
បានសញ្ញាប័ត្រមកកាលណា ទើបចេញធ្វើការទាំងប្រុសស្រី
។
ផលដែលបានរៀនហើយចេះដឹង នាំមានដំណឹងប្រឹងឃ្មាតខ្មី
នាំឲ្យបានជឿនតឿនស្មារតី ធ្វើអ្វីចម្រើនកើនអាត្មា ។
បានទ្រព្យរបស់អស់ស្ថាន អ្នកផងរាប់អានមានមេត្តា
ឲ្យផលប្រយោជន៍ដូចប្រាថ្នា ជាទីសង្សារឥតសង្ស័យ ។
បានជាប្រទេសគេច្រើនថ្កើង គេចេះតែឡើងមានកម្រៃ
របស់អ្វីយ៉ាងថោកលក់បានថ្លៃ ព្រោះមានបច្ច័យដូច្នេះណា ។
ហេតុនេះរាជការបារាំងសែស ពុំមានប្រហែសធ្វេសកិច្ចការ
មានចិត្តអាណិតគិតមេត្តា អស់អ្នកខេមរាយើងនេះខ្មី
។
មានពូជជាមនុស្សអ្នកចេះដឹង ដំណើរដំណឹងរឿងអ្វីៗ
ទោះរឿងបរលោករឿងលោកិយ អតីតជាតិមកក្ដីណា ។
ព្រោះមានក្បួនច្បាប់ស័ព្ទសម្ដី សាស្រ្តាបាលីគ្រូអាចារ្យ
ជាតិជាភូមិប្រាជ្ញអាចឧស្សាហ៍ ត្រិះរិះកិច្ចការគ្រប់ដំណែង ។
ចេះសាងប្រាសាទសុទ្ធសាច់ថ្ម ខ្ពស់ខ្ពង់ទ្រង់ល្អធំចិញ្ចែង
ថ្កល់ក្នុងនគរច្រើនកន្លែង ឆ្លាក់ប្លែងក្បូរក្បាច់សាច់សិលា
។
ក្បាច់ទិព្វក្បាច់ទេសក្បាច់ភ្ញីវល្ល៍ ក្បាច់សត្តនិករក្បាច់ទេញ្ដា
ក្បាច់ជារូបមនុស្សរូបយក្សា ស្រទាប់បុប្ផាល្បក់លក់លាយ
។
ជើងទៀនក្រឡឹងយ៉ាងថ្លោសៗ ជើងកោសខ្នក់ខ្និចពេជ្ររិចជាយ
ជុំវិញកំផែងតែងបន្ទាយ រៀងរាយរបៀបរៀបសមសួន
។
ឆ្លាក់ថ្មមិនហាក់អ្នកឆ្លាក់ថ្ម ឆ្លាក់ល្អវិស័យឆ្លាក់ក្រមួន
ឆ្លាក់នោះស្អាតណាស់ពេញសមសួន មុខគួរថែធួយរៀនរក្សា ។
ជីកជាកសិណវែងលលេ ប្របឆ្នេររបៀបរៀបរចនា
ថ្នល់ស្ពានឆ្លះឆ្លងទឹករងថ្លា បក្សីមច្ឆាគ្មានខ្វះអ្វី
។
នាមនគរវត្តប្រាកដជាក់ ជាទីសំណាក់ពឹងបារមី
តម្កល់ក្បួនច្បាប់ស័ព្ទសម្ដី គម្ពីរបាលីគ្រប់ប្រការ ។
ហើយនឹងព្រះកែវសឹងមក៌ត កំណត់មានទាំងទីសាលា
សម្រាប់ទុកឲ្យអស់កុមារ រៀនគ្រប់ប្រការជាប្រក្រតី
។
រាជវាំងស្ដេចគង់ទ្រង់ស្អាងស្អាត ប្រាសាទសឹងច្រើនល្អណាស់ខ្មី
ជាទីប្រជុំមុខមន្រ្តី កវីបណ្ឌិតព្រឹទ្ធាចារ្យ
។
ព្រះនាមឈ្មោះហៅនគរធំ ទីព្រំកំផែងតែងតាមការ
មួនមាំយ៉ាងឯកប្លែកនេត្រា គ្មានឆ្គងត្រង់ណាសារសោភី
។
ប្រាសាទប្រាំមួយល្អសន្ធោ តម្កល់ព្រះគោសំរិទ្ធី
និងក្បួនតម្រាច្រើនគម្ពីរ និត្យនៅនាទីលើប្រាង្គប្រា
។
ឆ្លាក់រូបគោថ្មល្អយ៉ាងឯក ដំណែងប្លែកៗជាបរិវារ
ដាក់ខាងប្រាសាទរតន៍រេខា មុខគួរស្នេហារពន់ពេកក្រៃ ។
ធ្វើដេកធ្វើដើរធ្វើរកស៊ី ធ្វើគៀងកាល់ញីដោយព្រៃផ្សៃ
ធ្វើហាក់បោលរត់សុទ្ធវិស័យ ធ្វើពីសម័យកាលនោះណា ។
ប្រាសាទមួយនោះខ្ពស់សោតសល់ សម្រាប់តម្កល់ព្រះខន្ធថ្លា
រាជទ្រព្យប្រាំយ៉ាងនេះសោតណា មង្គលថ្លៃថ្លាលើសអ្វីៗ ។
តាំងតែពីព្រះកេតុមាលា ស្ដេចសោយរាជ្យជាម្ចាស់ផែនដី
គង់ប្រាសាទថ្មករពីថ្មី ឥតបីនរណាមកស្មើបាន
។
បើស្ដេចអផ្សុកក្នុងព្រះទ័យ ចង់ប្រពាធព្រៃនៃដែនដាន
នោះមានឧទ្យានក្រៅរាជស្ថាន សម្រាប់ស្ដេចថ្កានក្សាន្តចិន្ដា
។
ជីកជាបារាយណ៍មួយធំក្រៃ ជលស័យលន្លាមហើយរងថ្លា
ចិញ្ចឹមមច្ឆោនូវមច្ឆា បក្សីបក្សាច្រើនគណនា
។
ទុកគោកជាកោះនៅកណ្ដាល គ្រាន់ស្ដេចក្រសាលឆ្លងនាវា
ទៅកោះមានស្រះមានគង្គា មានជាថ្នល់ស្ពានក្នុងស្រះស្រង់
។
កំផែងខ្លោងទ្វារសុទ្ធថ្មដា រចនាក្បាច់ក្បូរល្អបញ្ចង់
ធ្វើព័ទ្ធមាត់ស្រះក្រាស់ត្រឹមត្រង់ សម្រាប់ព្រះអង្គទតមច្ឆា ។
មាត់ច្រាំងបារាយណ៍នោះលើកថ្នល់ ខ្ពស់សល់ដាំអស់ដើមព្រឹក្សា
សឹងតែមានផលមានបុប្ផា រសជាតិពិសាគួរអាស្រ័យ ។
ចិញ្ចឹមអម្រឹគផងសោភី និត្យនៅនាទីនោះច្រើនក្រៃ
អ្នកផងពុំហ៊ានចាប់អាស្រ័យ សម្រាប់ក្សត្រិយថ្លៃទតកំសាន្ត
។
សួយសារអាករបរិបូណ៌ណាស់ គ្មានទ័លគ្មានខ្វះគ្មានរំខាន
គ្មានភិតគ្មានភ័យអ្វីប្រមាណ ក្សេមក្សាន្តអនេកឯករាជា ។
ពួកខ្ញុំរាជការក៏សប្បាយ សម្បូរណ៌ធូចាយគ្រប់មុខងារ
ទោះរាស្រ្តទាំងពួងផងនានា សុខសាន្តរាល់គ្នាទាំងប្រុសស្រី ។
ដោយបុណ្យក្សត្រទ្រង់ទសពិធ តាំងពីអតីតដល់លោកិយ
មានព្រះប្រាជ្ញាការផែនដី សត្រូវអប្រិយចៀសចេញឆ្ងាយ
។
បានជាមហាជនក្នុងនគរ ពុំកើតវឹកវរភ័យអន្តរាយ
រកស៊ីរកចុកសុខសប្បាយ ពុំសូវក្រហាយក្នុងចិន្ដា
។
មួយទៀតព្រំនគរបូរី ទូលាយផែនដីធំក្ដាត់ណា
អ្នកផងធ្វើស្រែធ្វើចំការ បានផលាហារគ្មានខ្វះអ្វី
។
នទីផែនទឹកច្រើនកន្លែង ស្ទឹងព្រែកអូរខ្វែងក្នុងផែនដី
នឹងថ្លុកត្រពាំងបឹងផងខ្មី ទន្លេមានត្រីច្រើនគណនា
។
ទន្លេសាបមួយធំចំហុត វិស័យសមុទ្រសាគរា
មានអស់មច្ឆាក្នុងគង្គា ច្រើនក្រៃមហិមាជាប្រក្រតី
។
អណ្ដើកកន្ធាយត្រសៃផង ក្រពើទន្សងអន្ទង់ក្ដី
បង្កងកំពឹសព្រោនអ្វីៗ នៅលាយនឹងត្រីគ្រប់ប្រការ
។
ក្ដាមខ្យងនឹងខ្ចៅចំពុះទា លៀសគ្រុំនានាជាធម្មតា
ពហូវជាតិសត្វក្នុងជលសា ទីណាសឹងមានច្រើនណាស់ខ្មី
។
ច្រើនក្រៃលែងច្រើនពន់ប្រមាណ ច្រើនរាបពុំបានជានាមអ្វី
បើស្មានគិតវាល់ទឹកនឹងត្រី ត្រីមួយទឹកបីប្រហែលខ្លះ
។
ហើយមានកន្លែងវាលស្រងែ ឈើវល្ល៍បន្លែច្រើនក្រៃក្រាស់
សត្វហើរពងកូនក៏ច្រើនណាស់ ពុំឈ្នះនឹងប្រៀបធៀបសេចក្ដី ។
មិនតែទន្លេសាបមួយទេ បឹងស្ទឹងទន្លេក្នុងផែនដី
ធំតូចនោះច្រើនសឹងមានត្រី និងសត្វបក្សីព្រៃព្រឹក្សា
។
ប្រហែលទន្លេសាបនោះដែរ មានមកតាំងតែយូរវស្សា
ជាកេរ្ត៍ដំណែលអ្នកខេមរា ព្យាបាលដរាបរៀងមកថ្មី ។
បើទៅនេសាទសត្វសន្ធឹក លើដីក្នុងទឹកទីណាក្ដី
មច្ឆាអម្រឹគនិងបក្សី ឆាប់បានមកខ្មីធ្វើភោក្ដា
។
សត្វច្រើនក្រៃលែងពន់ប្រមាណ ច្រើនឈើស្មសាន្តច្រើនលតា
ច្រើទាំងជ្រលងទីបព្វតា ច្រើននោះហៅមហាច្រើនក្រាស់ក្រៃ
។
ទីប្រាក់ទីមាសត្បូងយ៉ាងល្អ ទីស្ពាន់សំណថ្មចរណៃ
ថ្មកែវគ្រួសដែកក្នុងព្រៃផ្សៃ យ៉ាងថោកយ៉ាងថ្លៃច្រើនប្រការ
។
អ្នកផងចង់បានដើរទៅរក ចេះតែមានមកដូចប្រាថ្នា
លក់ជាសម្រស់របស់អាត្មា ឲ្យតែឧស្សាហ៍គ្មានខ្វះអ្វី
។
អ្នកមានតម្រិះមានប្រាជ្ញា អ្នកជាងធ្វើការសារពើក្ដី
អ្នកមានជំនួញក្នុងផែនដី ច្រើនណាស់ឥតបីនឹងគណនា
។
ចម្រើនទ្រព្យធនពន់ប្រមាណ ពុំសូវរំខានរាល់គ្នីគ្នា
បើក្រគ្រាន់តែតិចទ្រព្យា មិនជាអត់ឃ្លាតគ្មានភោក្ដា
។
គង់មានស៊ីបាយចាយស្លៀកពាក់ ពុំសូវតត្រាក់អន្ទះសា
ព្រោះស្រុកសុខសាន្តបានធ្វើការ ទៅរកត្រង់ណាបានដូចប៉ង ។
អំណើះរាជ្យក្រោយគ្រោះរដ្ឋា កើតមនុស្សមោហាច្រើនកន្លង
ក្នុងដែនក្រៅដែនប៉ះគិកកង សង្កត់អ្នកផងយកទ្រព្យា ។
អស់ខ្ញុំរាជការនិងមហាក្សត្រិយ៍ ឲ្យលើកទ័ពស្កាត់ច្បាំងរាំងរា
តឫទ្ធិដំបះពុំឈ្នះវា ចូលលុកក្នុងនាទីក្រុងក្រៃ
។
ទាំងស្ដេចនាម៉ឺនរាស្រ្តជិតឆ្ងាយ ភ័យរត់ខ្ចាត់ខ្ចាយដោយព្រៃផ្សៃ
រីព្រះរាជ្យទ្រព្យទោះថោកថ្លៃ បានដៃសត្រូវទៅអសារ ។
យកទាំងគម្ពីរអត្ថបាលី ក្បួនច្បាប់អ្វីៗច្រើនប្រការ
ព្រះគោព្រះកែវស្ដម្ភរដ្ឋា យកព្រះរូបាចេញចាកស្ថាន
។
ទាំងស្ដេចនាម៉ឺនរាស្រ្តប្រជា ច្បាំងយកទ្រព្យាវិញពុំបាន
កន្លងច្រើនរាជ្យពន់ប្រមាណ ខាតខានរៀនសូត្រមកយូរក្រៃ
។
បានជាខេមរាអូនតម្រិះ ដែលនៅដឹងចេះខ្លះសព្វថ្ងៃ
ចេះគ្រាន់តែរកមកអាស្រ័យ ពុំសូវថ្លាថ្លៃដូចបូរាណ ។
បើទុកជាមានក៏មានតិច បើចេះភារកិច្ចមិនប្រមាណ
បើទុកជារៀនពុំសូវបាន ព្រោះពុំសុខសាន្តក្នុងភពការ
។
តាំងពីរាជការបារាំងសេស ពុំធ្វេសប្រហែសជួយរាំងរា
អស់ទាំងសត្រូវផងនានា ពុំហ៊ានពុះពារមកឥច្ឆា
។
មិនន្រឹមតែជួយការបូរី និងរៀបទឹកដីប៉ុណ្ណោះណា
គិតទាំងជួយសាងសង់សាលា ជ្រើសគ្រូអាចារ្យចេះអធិប្បាយ
។
ឲ្យចាំបង្រៀនអស់កុមារ ឲ្យចេះកិច្ចការរាល់រាងកាយ
ក្នុងក្រុងក្រៅក្រុងផងទាំងឡាយ ឲ្យដឹងសព្វសាយក្នុងសេមា ។
ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិខត្តិទាវង្ស ស្ដេចទ្រង់ជ្រាបសព្វគ្រប់ប្រការ
ព្រះទ័យត្រេកអរសោមនស្សា ព្រមតាមរាជការថ្វាយសេចក្ដី
។
ទ្រង់ឡាយព្រះទានឲ្យចាត់ចែង ឲ្យធ្វើដំណែងសាលាថ្មី
ឲ្យច្រើនបែបយ៉ាងក្នុងបូរី ឲ្យគួរមេត្រីចូលសិក្សា
។
ដែលធ្វើបានរួចខ្លះទៅមែន គ្រប់ដែនដីក្រុងស្រែចំការ
ទើបបានតែឲ្យរៀនអក្ខរា និងលេខសាស្រ្តាអត្ថបាលី
។
ឥឡូវអគ្នេយ៍ព្រះរាជវាំង ទើបតាំងសាងសង់សាលាថ្មី
ជាទីកន្លែងតែងធ្វើអ្វី ល្អះល្អឥតបីបើឧបមេយ្យ ។
មណ្ឌលទ្រនង្គទ្រង់សង្ហា ឈ្មោះថាព្រះរាជបណ្ណាល័យ
តម្កល់ក្បួនច្បាប់សព្វសាសន៍សៃយ៍ មានរឿងច្រើនក្រៃក្នុងនោះណា ។
រឿងពីអតីតមកក៏មាន និទានបច្ចុប្បន្ននេះក៏ថា
អនាគតកាលក៏ចរចា សម្រាយសាស្រ្តាអត្ថបទបាលី
។
មួយទៀតទ្រង់សក្ដិហាក់មហាកាល ឈ្មោះរដ្ឋបាលនោះគប្បី
មានច្បាប់សម្រាប់ក្នុងផែនដី រៀនធ្វើមន្រ្តីតុលាការ ។
ឧត្ដររាជវាំងសាលធំសល់ តម្កល់ក្បាច់ថ្មពីបូរាណ៍
សន្មតនាមឈ្មោះហៅសាលា សារមន្ទីរវិសេសក្រៃ ។
តាំងគ្រឿងមាសប្រាក់សិរឹទ្ធិ ប្រដាប់មុនីរ៍តន៍ចរណៃ
នូវអស់ពីស្រ្តាផ្ការបៃ ទ្រព្យមានតម្លៃគួរស្នេហា
។
បច្ចឹមជិតគ្នានោះប្រាកដ កំណត់ហៅសាលារចនា
មានគ្រូបង្ហាញរៀនធ្វើការ ឲ្យបែកប្រាជ្ញាទាំងប្រុសស្រី
។
ប្រុសរៀនតម្រិះខាងការប្រុស ឲ្យដឹងសាយសុសបែបចេះថ្មី
ជាងទងជាងស្មិតសិតអ្វីៗ គូរក្ដីឆ្លាក់ក្ដីច្រើនប្រការ
។
ក្រឡឹងប្រដាប់យ៉ាងប្លែកៗ ជាងដែកសូនរូបជាប់យ៉ាងណា
មានព្រមតាមចិត្តប៉ងប្រាថ្នា ឲ្យតែឧស្សាហ៍រៀនចុះខ្មី ។
បើស្រីរៀនខាងការនារី រៀនត្បាញប៉ាក់ភ្ញីដេរជុលក្ដី
មានទីដោយខ្លួនខាងស្រីៗ ប្រណីរៀបឲ្យដោយគួរការ
។
ធ្វើសាលនោះនឹងស៊ីម៉ង់ត៍ល្អ នឹងឥដ្ឋនឹងថ្មនឹងដែកជា
ក្រួសខ្សាច់និងឈើយ៉ាងខ្លឹមសារ តាមជាងរចនាហត្ថាថ្មី ។
ក្បាច់ក្បូរកំពូលហាក់ប្រាសាទ ស្អាតក្រៃលែងស្អាតគ្មានសល់អ្វី
មួនមាំចម្លែកឯកដែនដី គប្បីទាំងអស់ស្រស់ថ្លៃថ្លា
។
ខាងមុខកម្រាលក្រាលឥដ្ឋពណ៌ លំអរមានជរមានក្រឡា
ឆ្វាយឆ្វាក់ប្រទាក់ទងភ្ញីផ្កា ពាសពេញសាលាគ្មានចន្លោះ
។
របៀបរៀបរយដោយកន្លែង ទំនងដំណែងល្អទាំងអស់
ពុំមានអាក្រក់បន្តិចសោះ សុទ្ធសឹងរបស់ក្នុងរាជការ
។
ទូតូចទូធំដាក់សៀវភៅ ក្បួនច្បាប់និត្យនៅទីនោះណា
ប្រដាប់សរសេរនិងធ្វើការ មានជាធម្មតាគ្មានខ្វះអ្វី
។
ហើយមានទាំងតុទាំងជើងម៉ា តម្រៀបត្រៀបត្រាគ្រែកៅអី
សម្រាប់ទុកប្រើជាប្រក្រតី ពុំឲ្យអប្រិយក្ដីសៅហ្មង
។
នាទីជិតខាងរបៀងសាលា សឹងសួនបុប្ផាជុំវិញផង
ក្លាយក្លិនពិដោរមកម្ដងៗ មុខគួរស្នេហ៍ស្នងចងចិន្ដា
។
ហើយឲ្យមានអ្នកនៅថែទាំ បោសជូតរៀបចំគ្រប់សាលា
រីឯលោកគ្រូអាចារ្យ នៅប្រចាំការប្រៀនសព្វថ្ងៃ
។
ល្អនោះហៅល្អក្រមានយ៉ាង រាជការស្អិតស្អាងល្អពេកក្រៃ
ល្អស្រស់របស់មានតម្លៃ ល្អស្រួលអាស្រ័យទីនោះណា
។
ទុកឲ្យសមណៈនិងមហាជន ទុកដូចឲ្យធនយសស័ក្ដា
ទុកទីរាជានុវង្សា ទុកឲ្យសេវកាមាត្យមន្រ្តី
។
នៅសល់កុមារផងទាំងឡាយ រាល់រូបរាងកាយទោះប្រុសស្រី
កំឡុងក្នុងនាទីបូរី ដែនដីនគរកម្ពុជា
។
ដែលពុំទាន់ដឹងរឿងគង់ការ និងអង្គអក្ខរាលេខនានា
បើចង់រៀនសូត្ររាល់គ្នីគ្នា រាជការអាធារជាប្រក្រតី
។
ហេតុនេះគួរតែចង់ចេះដឹង គួរប្រឹងសង្វាតខំឃ្មាតខ្មី
គួរចូលទៅរៀនទើបគប្បី គួរអីរៀនទៅតាមត្រូវការ
។
នឹងបានភ្លឺដឹងសព្វសេចក្ដី ភ្លឺដូចរស្មីកែវមុខតា
ភ្លឺច្បាស់ប្រាកដនឹងនេត្រា ភ្លឺថ្លាដួងចិត្តឥតសង្ស័យ
។
តែឃើញរឿងច្រើនកើនតម្រិះ តែចេះការច្រើនជាបច្ច័យ
តែចូលរៀនសូត្ររាល់ខែថ្ងៃ ដូចច្នៃត្បូងពេជ្រលេចរស្មី ។
នឹងបានសម្បត្តិសម្បូណ៌យស និងមានកេរ្ត៍ឈ្មោះខ្ពស់ឮល្បី
នឹងមានប្រាជ្ញាពីលោកិយ នឹងមានសិរីសួស្ដីប្រាណ
។
និទានដូចមានខាងលើនេះ បើពុំរៀនរិះតាមលំអាន
ទោះខំរកស៊ីពុំសូវបាន រំខានទីទ័លខ្វល់ក្នុងកាយ
។
បានដែរប៉ុន្តែរកបានតិច ព្រោះធ្វេសរៀនកិច្ចការសព្វសាយ
មិនស្មើនឹងអ្នកនេះឧបាយ ពុំសូវធូរចាយដូចគេឡើយ
។
អ្នកយសឥតស័ក្ដឥតលក្ខណា ឥតអស់ប្រាជ្ញាសូន្យសោះហើយ
ឥតស្រាកលំបាកពុំមានស្បើយ ឥតល្ហើយជាទុក្ខគ្រប់ប្រការ ។
មួយគួរគិតគុណព្រះរតនត្រៃ ពីរគុណក្ស័ត្រថ្លៃទ្រង់ករុណា
បីគុណអស់លោកអ្នករាជការ បួនគ្រូអាចារ្យអង្គអធិប្បាយ
។
បំណាច់ដែលលោកមានសប្បុរស សាងទុករបស់ច្បាប់បរិយាយ
ឲ្យយើងរៀនដឹងតវែងឆ្ងាយ រក្សារូបកាយគ្រប់អាត្មា ។
គុណនោះវិសេសប្រសើរក្រៃ តម្លៃគ្មានអ្វីប្រៀបឧបមា
រីគុណបិតានិងមាតា មានច្រើនប្រការដោយសោះឋាន
។
និងសព្វគុណផងនានា ដែលជាចម្រើនយើងក្សេមក្សាន្ត
ក៏ត្រូវរំលឹកនឹកកុំខាន រាប់អានស្មោះស្ម័គ្ររួមរក្សា
។
ភាវនាព្រះធម៌ប្រុងវិញ្ញាណ សាងសីលសាងទានមានមេត្តា
កុំសាងទុច្ចរិតចិត្តមោហា ក្លៀវក្លាបៀតបៀនគេអន្តរាយ
។
កុំមានសេចក្ដីប៉ងប្រមាថ កុំឆ្លាតទៅកាន់ភូមិអបាយ
ឲ្យដើរតាមផ្លូវត្រូវប្រឡាយ កុំបីនឿយណាយក្នុងចិន្ដា
។
ទើបបានត្រឹមតាមព្រះធម៌ ជាល្អក្នុងវរពុទ្ធសាសនា
ទើបបានកុសលសាធុកា ទេវតាចម្រើនសុខសប្បាយ
។
រឿងនេះខ្ញុំតែងតាមទំនង តែងតាមគន្លងកលភិប្រាយ
តែងជូនអស់លោកអ្នកទាំងឡាយ តែងតាមតម្រាយពាក្យសត្យា ។
លើកឡាត់កាត់បទបែបខ្លីៗ សេចក្ដីគ្រាន់ជាសវនាការ
យកផលានិសង្សផ្ចង់ចេតនា ដោយសារសីលទាននិព្វានអើយ ។
No comments:
Post a Comment