រឿងទេវន្ទ
របៀបតែងគាព្យបទកាកគិ
សូមមេត្តាអានសងេ្កតកាព្យដ៏ល្អឯក
រឿងទេវន្ទ
លោកអម្រឹតក្សត្រី ម៉ុក
រៀបរៀង
ក្នុងរាជ្យព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម
លោក ញ៉ុក ថែមពិនិត្យ
អារម្ភកថា
រឿងទេវន្ទនេះ
ជារឿងជាតកមួយ ក្នុងគម្ពីរបញ្ញាសជាតក ដែលអ្នកប្រាជ្ញបានរៀបរៀងទុកមកជាភាសាបាលី
ក្នុងដែនសុវណ្ណភូមិ គឺជ្រោយទ្វីបអាស៊ី
ដែលលយចេញពីតួទ្វីបទៅទិសខាងត្បូង
ដែលជាទីតាំងប្រទេសនឹងប្រជាជាតិផ្សេងៗ ជាច្រើន គឺយួន, ខ្មែរ, លាវ, ថៃ, ភូមា, ម៉ាឡាយូ តែគេមិនទាន់ដឹងប្រាកដថា
គម្ពីរបញ្ញាសជាតកនេះ អ្នកប្រាជ្ញជាតិអ្វីបានតែងទុកមក ? ហើយបានតែងទុកមកក្នុងប្រទេសណាដំបូង? ក្នុងព្រះពុទ្ធសករាជប៉ុន្មាន?។
ប៉ុន្តេតាមយោបល់យល់ស្មានរបស់យើង
ថាបណ្ដាគម្ពីរជាភាសាបាលី ដែលគេបានតែងឡើងជាន់ក្រោយៗមក
ច្រើនតែតែងនៅប្រទេសលាវ ថៃ នឹងភូមា ចំពោះគម្ពីរបញ្ញាសជាតកបាលី
ប្រហែលជាអ្នកប្រាជ្ញជាតិលាវ ស្រុកឆៀងហ្មៃ
ដែលនៅក្នុងអាណាចក្រថៃសព្វថ្ងៃនេះ ដោយបានរួបរួមរឿងរ៉ាវចាស់ៗ
ក្នុងស្រុកឬពីប្រទេសក្រៅ,
រៀបរៀងជាភាសាបាលីឡោះងរវាងសតវត្សរ៍ទី
២០ នៃពុទ្ធសករាជ ហើយគម្ពីរនេះមានសាយភាយទៅពាសពេញក្នុងដែនសុវណ្ណភូមិ
ដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាលទ្ធិ ហ៊នយាន, ក្រៅពីសុវណ្ណភូមិ
ហាក់ដូចជាមិនមានគេដឹងឮពីឈ្មោះគម្ពីរនេះឡើយ។
ឯរឿងរ៉ាវក្នុងគម្ពីរបញ្ញាសជាតក
ដែលអ្នកប្រាជ្ញឬចិន្តកវីជាតិខ្មែរ បានប្រែនឹងរៀបរៀងជាភាសាខ្ែមរនោះ
មានច្រើនរឿង ជាពាក្យកាព្យក៏មាន ជាពាក្យរាយក៏មាន ដូចជា សមុទ្ទឃោសជាតក, សុធនជាតក, សុធនុជាតក, រតនបជ្ជោតជាតក
នឹងសិរីវិបុល្លកិត្តិជាតក ជាដើម,
ទាំង៥ជាតកនេះ
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យបានបោះពុម្ពផ្សាយហើយ សុទ្ធសឹងជាពាក្យរាយទាំងអស់, ឯថាពាក្យកាព្យនោះក៏មានច្រើនរឿង
ដូចជារឿងព្រះសុធន,
សព្វសិទ្ធិ, សុភមិត្រ, វនាវន, សុវណ្ណសង្ខ, វរវង្ស, សូរវង្ស, បុញ្ញសារៈសិរសាជាដើម ។
ចំពោះរឿងទេវន្ទ
ពាក្យកាព្យ ដែលរៀបរៀងជាភាសាខ្មែរនេះ ជាស្នាដៃរបស់លោក អម្រឹតក្សត្រី
នាមដើម ម៉ុក កាលធ្វើជាមន្រ្តីក្នុងសម្តេចព្រះវររាជជននី
នៃព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម ព្រះសុវណ្ណកោដ្ឋ
លោកបានប្រែរៀបរៀងជាពាក្យ កាព្យកាលពីក្នុងពុទ្ធសករាជ ២៤០២
ដូចមានពាក្យផ្ដើមរបស់លោកនៅខាងដើមរឿងនេះស្រាប់ ។
ប្រហែលលោកម៉ុកនេះហើយ
ដែលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញថា ជាកវីឯកមួយ
ក្នុងរាជ្យពរ្ះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម
តែតាមពាក្យសាម័ញ្ញច្រើនហៅថា លោកសុន្ធរម៉ុក ប្រហែលជាក្រោមមកទៀត
ទើបបានមកធ្វើជាចាងហ្វាងកឹងព្រះអាល័ក្ខ នៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ក្រុងភ្នំពេញ
ទើបបានទទួលព្រះរាជទានងារជាទី ឧកញ៉ាសុន្ទរវោហារ ។
លោកម៉ុកនេះ
មានសេចក្ដីដំណាលថាជាមនុស្សពិការដៃទាំងពីរផងគឺក្រងែងដៃសងខាង
ទើបមានពាក្យជន្លជន្លេញលេង ដែលចាស់ៗចាំតៗមកថា ម៉ែងក្រង៉ុក ម៉ុកក្រងែង
ប្រហែលជាប៊ុនត្លុកកំផ្លែងផង ។ មានសេចក្ដីដំណាលថា
ព្រះករុណាថាម្ចាស់ជីវិតទ្រង់ប្រោសប្រាណណាស់
តែងតាមហែហមទៅកាន់ទីជិតឆ្ងាយ
កាលណាទ្រង់ចង់ព្រះសណ្ដាប់ពាក្យកាព្យតែងទ្រង់មានព្រះបន្ទូល
ឲ្យលោកសុន្ទរម៉ុកថ្លែងថ្លាយភ្លាម ។ ឯពាក្យកាព្យរបស់លោកនោះ មិនបាច់គិតគូររកពាក្យចួនយូរទេគ្រាន់តែហាឡើង
ក៏ចេញពាក្យកាព្យហូរទៅតែម្ដង ។ មួយទៀត
ព្រះករុណាជាម្ចាស់ជីវិតទ្រង់ស្និទ្ធស្នាលរាប់អានលោកជាច្រើន
ទើបទ្រង់ត្រាស់ហៅថា ម៉ុកៗម៉ែងក្រង៉ុក ម៉ុកក្រងែង ដូច្នេះជារឿយៗ ។
ឯលោកសុន្ទរម៉ុក ក៏មានបដិភាណវាងវៃយល់ដល់ព្រះរាជអធ្យាស្រ័យ
ចេះផ្គាប់ឲ្យត្រូវតាមព្រះរាជបំណងគ្រប់គ្រា
វេលាដែលទ្រង់ក្រសាលជាមួយនឹងខ្លួន ។
ពាក្យកាព្យផ្សេងៗដែលព្រះករុណាត្រាស់ឲ្យលោកសុន្ទរ ម៉ុក
ថ្លែងថ្វាយភ្លាមៗនោះ មានច្រើនរឿងច្រើនអន្លើ មានកន្លែងខ្លះមានគេចាំទុកតៗមកដល់ឥឡូវនេះក៏មាន
ដូចគ្រាមួយអស់អ្នកអស់នាងកំពូងចុះងូតទឹកក្នុងកំពង់
នៅឱកាសបុណ្យចុះផែ
ស្រាប់តែកំពត់១ខាំភ្លៅអ្នកមេនាងម្នាក់អ្នកមេនាងនោះស្រែករត់ឡើងពីទឹកមក
ព្រះករុណាទ្រង់ជ្រាបរឿងនោះ ក៏មានព្រះបន្ទូលឲ្យសុន្ធរ ម៉ុក
ថ្លែងពាក្យកាព្យថ្វាយឲ្យទ្រង់សណ្ដាប់ មួយរំពេច ។
លោកសន្ធររៅហារក៏ថ្លែងពាក្យកាព្យថ្វាយភ្លាមថា៖
-កំពតកំពីងប៉ោង ខាំចន្លោះកន្លៀតភ្លៅ
នាងនាដស្រែកចៅរ៉ៅ យកអំពៅ ព្រៃមកបិទ ។
គ្រាមួយលោកអាត់មីរ៉ាល.........
មេទ័ពជើងទឹក បារាំងសែសបានចាត់ឲ្យបំរើនាំសត្វកែះពីរ១ឈ្មោល១ញី
មកថ្វាយព្រះករុណាជាម្ចាស់ជីវិតក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ក្រុងភ្នំពេញ, ក្នុងខណៈនោះទ្រង់នឹកអ្នកចង់ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ពាក្យកាព្យស្រស់របស់លោកសុន្ធរ
ម៉ុក ទើបទ្រង់បង្ហាញឲ្យលោក ម៉ុក មើលសត្វទាំងពីរនោះ លោក
ម៉ុកទូលជាពាក្យកាព្យភ្លាមក្នុងខណៈនោះថាៈ
-សត្វកែះទាំងពីរ
មួយឈ្មោលមួយញីសំបុរស្រស់
ក្បាលតូចមុខស្រួចចក្រចកលាស់ របស់អាត់មីរ៉ាលយកមកថ្វាយ
។
ក្នុងសម័យជាមួយនឹងលោកសុន្ទរ
ម៉ុកនោះ មានកវីឯកម្នាក់ទៀតមានងារស័ក្តិជាទី ឧកញ៉ាវង្សាធិបតី, កវីឯកទាំងពីរធ្លាប់បានប៉ះសំដីថ្វីមាត់គ្នាជាច្រើនដង
តែត្រង់ដែលមានគេចាំតៗគ្នាមកខ្លះនោះ
គឺត្រង់ដែលលោកសុន្ធរមុកពោលបង្អាប់លោកវង្សាធិបតីថា៖
-សុន្ធរប្រាជ្ញព្រោក ប្រាជ្ញជាជាងលោក វង្សាធិបតី ។
លោកវង្សាធិបតីឆ្លើយបង្អាប់វិញថា៖
-សន្ទរប្រាជ្ញព្រោក
ប្រាជ្ញជាជាងលោក វង្សាធិបតី សរសលើរខ្លួនឯង ក្រងែងដៃខ្លី
បញ្ជីសំដីឲ្យស្រីកោតឯង ។
រឿងរ៉ាវកាព្យឃ្លោងរបស់លោកសុន្ធរម៉ុក
នៅមានច្រើនតទៅទៀតតែដោយហេតុមិនបានកត់ត្រាទុកមកជាបែបផែន
បានជាមិនមានសេសសល់ដល់មកឥឡូវនេះ ប៉ុន្មានឡើយ
រឿងធំៗដូចជារឿងទេវន្ទនេះ យើងមិនដែលបានប្រទះទេ
ធ្លាប់ឃើញតែពាក្យកាព្យខ្លីៗ ស្នាដៃរបស់លោក
គេបានយកទៅចុះផ្សាយក្នុងកាសែត១ ឈ្មោះស្រុកខ្មែរកាលពីជាង១០ ឆ្នាំមុននេះ
។
តាមដែលយើងបានមើលពាក្យកាព្យផ្សេងៗ
ដេលពួកចិន្តកវីបានតែងឡើង ក្នុងរជ្ជកាលសម័យព្រះករុណាព្រះបរមកោដ្ឋក្ដី
ព្រះករុណាព្រះសុវណ្ណកោដ្ឋក្ដី នោះសេចក្ដីចំរើនខាងរបៀបកាព្យឃ្លោងខ្មែរ
មានទំនងគួរឲ្យសរសើរជាច្រើន ទាំងលំនាំសេចក្ដី ទាំងសម្ជស្សពាក្យចួន
តែពាក្យកាព្យអស់នេះ បែរជាទាស់ត្រចៀករបស់ជនសម័យនេះខ្លះ
ចំពោះត្រង់ដែលប្រើស័ព្ទបាលីច្រើនពេកប៉ុណ្ណោះ
ប៉ុន្តែយើងមិនត្រូវបន្ទោសពីព្រោះសម័យនោះភាសាបាលីជាឃ្លាំងចំណេះវិជ្ជា
ជាភាសាមានដំឡៃថ្លៃថ្នូរ ជាមូលភាសានៃអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ
នឹងភាសាខ្មែរទាំងមូល បណ្ដាប្រជាជនទូទៅទាំងជាន់ខ្ពស់ជាន់ទាប
សឹងនាំគ្នាលើកដំកើងអ្នកចេះបាលីព្រះត្រៃបិដកទាំងអស់
ទើបជាហេតុឲ្យអ្នកចេះបាលីមានសេចក្ដីថ្កុំថ្កើង
ទាំងកេរ្តិ៍ឈ្មោះទាំងយសសក្តិ មានទំនងដូចសម័យសព្វថ្ងៃនេះ
ដែលរាជការលើកដំកើងអ្នកដែលប្រឡងជាប់សញ្ញាប័ត្រមធ្យមសិក្សា
ឬឧត្តមសិក្សាខាងវិជ្ជាបារាំងសែស ដូច្នោះដែរ ។
បើពោលចំពោះពាក្យកាព្យរបស់លោកអម្រឹតក្សត្រី
ម៉ុក ដែលបានតែងរឿងទេវន្ទនេះ ឃើញមានរៀបតែងប្លែកផ្សេងពីរបៀបរបស់ចិន្តកវី
ដទៃៗក្នុងសម័យជាន់ដើម ឬក្នុងជំនាន់របស់លោក
គឺលោកនិយមប្រើពាក្យកាព្យតែមួយបទ រហូតដល់ចប់ចុងចប់ដើម
មិនប្រើច្រើនបទ ដូចជាចិន្តកវីឯទៀតៗឡើយ ដូចចារឿងទេវន្ទនេះ
ជារឿងវែងលន្លង់លន្លោចគួរប្រើពាក្យកាព្យច្រើនបទ ទើបសមនឹងផ្ទៃរឿងដែលវែង
តែលោកប្រើតែបទកាកគតិមួយ តាំងពីខាងដើមដល់ចប់រឿង ។
ក្នុងទីបំផុតនេះ
យើងមានសង្ឃឹមថា រឿងទេវន្ទពាក្យកាព្យរបស់លោកអម្រឹតក្សត្រិ ម៉ុកនេះ
ល្មមជាគ្រឿងប្រដាប់សតិបញ្ញារបស់ជនានុជនក្នុងសម័យសព្វថ្ងៃនេះបានខ្លះមិនខាន
ដោយហោចទៅយើងនឹកសង្ឃឹមថា ល្មមជាគ្រឿងបង្ហាញឲ្យយើងឃើញ
ឲ្យយើងស្គាល់របៀបកាព្យឃ្លោងនឹងសំនួនវោហារបស់ចិន្តាកវីខ្មែរយើង
កាលពីមួយសតវត្សកន្លងមកនេះជាប្រាកដ
ដែលល្មមចាប់យកជាមេគំនិតដឹកនាំឲ្យយើងគិតចង់តែងកាព្យឃ្លោងឡើងខ្លះ នៅឱកាសដែលប្រទេសជាតិកំពុងត្រូវការកសាងអក្សរសាស្រ្ដខ្មែរ
ឲ្យបានចំរើនលូតសាស់ឡើងវិញនេះ ។
ហ្លួងនិពន្ធមន្រ្តី
ញ៉ុក,ថែម
រឿងទេវន្ទ
បទកាកគតិ
អហំវន្ទា
អញ្ជលិយា បគ្គយ្ហា សីសមណេ ពុទ្ធេវរា វរញ្ញាណា ញាណសេដ្ឋោ ។ អហំនមា នមស្សិត្វា
ធម្មគុណោ គុណសង្ឃំ អហំនមោ នមស្សមានោ រត្តិន្ទិវា ។
អញខ្ញុំបង្គ
ក្រួញក្រាបប្រណម្យ ក្រោមព្រះបាទា ព្រះបាទសម្តេច
សារពេជ្ញសាស្ដា ព្រះអង្គជាតិជា មកុដកែវភពត្រៃ ។ អហំអញខ្ញុំ
ក្រាបថ្វាយបង្គំ ព្រះធម៌ថ្លាថ្លៃ ប្រាំបីហ្មឺនបួនពាន់ ធម្មខន្ធវិស័យ
វិសេសក្រាសក្រៃ ជ្រៅជ្រះពិស្ដារ ។ អហំអញខ្ញុំ ក្រាបថ្វាយបង្គំ
តាំងពីបឋមា១ សាវ័កសាវេក បច្ចេកពុទ្ធា ពោធិសត្តា
ឥសីសង្ឃ២សព្វ ។ បង្គំគុណគ្រូ វិញ្ញាណវិញ្ញូ តែងប្រដៅគ្រប់
អាថ៌អត្ថបាលី គម្ពីរចេះចប់ អញខ្ញុំគោរព មាតាបិតា
។
នៅទេពទិសទស ទួទាំងសោឡស៣ នូវមហាព្រហ្មា អញខ្ញុំប្រតិស្ឋ
ធិរាជមហាក្សត្រ ជាអធិបតី សូមវុឌ្ឍីពរ បវរសិរី
សុខសាន្តសួស្ដី ដូចក្ដីបំណង ។ សូមឈ្នះលោភោ ទោសោមោហា
ឧបទ្រព្យភ័យង សូមសុខទាល់បាន និញ្វនដូចប៉ង កុំបីមានហ្មង មារមកបិណ្ឌា៦
។
ព្រះហស្បតី តេតិត្ថិយា១៦ ។
សក្រាជគ្រប់គ្រាន់ មួយរយពីរពាន់ នឹងពីរវស្សា គន់គិតឆ្នេរគ្នាន់
បច្ចុប្បន្នសាសនា មមែឯឡា អស្សុជ្ជមាសី
។ សុកប្បក្ខេ១៧
គេតិត្ថិយេ គរុវារី១៨ បីកើតគត់ច្បាស់ ប្រហស្បតិ៍
កិរកាលអង្គឥ សូរសមសក្តា ។ ប្រកបព្រះកេរ្តិ៍ ប្រាកដឋិតថេរ
ជារាជមាតា ល្បីឮទៅឆ្ងាយ ប្រុះប្រាយប្រាជ្ញា នីរនអ្នកណា១៩
នូវស្មើបារមី
។ ទ្រង់ព្រះនាមករ សម្តេចព្រះវរ រាជជននី
វរៈខក្តិយា វង្សាសិរី សេដ្ឋាវរី វរោឧត្តម
។
បរមតុល សកលមង្គល ឧត្តមបរម ប្រសើរប្រសិទ្ធិ៍
បពិត្រជាអំ- ម្ចាស់ប្រសើរសម ឋិតលើសិរសី២០។ ស្តេចទ្រង់សីលំ
ខន្តីសច្ចំ អាចអត់មេត្រី ទោសទុក្ខសព្វសត្វ ទូគ៌តក្រក្រី
ប្រោសប្រាណប្រណី ដោះសោយទោសទុក្ខ។ ទ្រង់នូវទសពិធ រាជធម៌ក្រមក្រិត្យ២១
រីរាស្រ្តសោតសុខ ថ្កើងបុណ្យវិវ័ឌ្ឍន៍ បំបាត់ភ័យផុត ប្រេមប្រោសទោសទុក្ខ
ដ្បិតបារមីតា
។ ធម៌ព្រះកម្មដ្ឋាន សោតទ្រង់រៀនបាន ប្រសើរថ្លៃថ្លា
គិតគុណរត្នត្រៃ ទាំងបីឧត្តលា២២ តែងទ្រង់មេត្ដា ជីវិតសព្វសត្វ ។
ស្តែងស្តេចមកគង់ នៅភ្នំហើយទ្រង់ សាងអដ្ឋរសរត្ន២៣ រូបគួរស្ញប់ស្ញែង
កោតក្រែងបុណ្យក្ដាត់ហើយទ្រង់ចែងចាត់ ព្រះរាជទ្រព្យធ្វើ ។
ព្រះបាទភូមី យង់យល់បុត្រនី- មិលមានស្ួស្ដី ស្តែងស្តេចស្រឡាញ់
ពេកពេញបេតី ត្រាស់ប្រើមន្រ្តី ឲ្យរើសមេនំ ។ សឹងកូនសេនី
សេនាបតី នាហ្មឺនតូចថំ ប្រទានបុត្ររ័ត្ន ហើយក្សត្រឧត្តម
តាំងនាមស័ក្ដិសម ហៅនាងចន្ទា ។ កាលណោះមហសក្សត្រ នរនាថព្រហ្មទត្ត
ជាព្រះបិតា ហេតុកម្មក្សត្រថ្លៃ នឹងក្ស័យជន្មា ចង់ចរយាត្រា
ទៅលេងព្រឹក្សព្រៃ។ទ្រង់ត្រាស់ប្រើប្រុង រៀបរាជចតុរង្គ គ្រប់ប្រាំពិរថ្ងៃ
រួចដូចអាជ្ញៅ ព្រះមហាក្សត្រថ្លៃ ទ្រង់ត្រេកអរក្រៃ ត្រាស់ផ្ដាំពនិតា១
ប្អូនអើយចូរនៅ បងអ្នកនឹងទៅ លេងព្រៃព្រឹក្សា ដេញអស់សត្វតែង
បន្លែងយោធា ចូរប្អូនរក្សា ទាំងពីបុត្ររត្ន ។ នាងទូលវឹងស្នង
អញ្ជើញស្តេចហោង
ខ្ញុំពុំខាំងឃាត់ តែសូមស្តេចឆាប់ ប្រញាប់វិលថ្វាត់
ក្រែងក្រដ្បិតក្សត្រ ពុំគង់គ្រប់គ្រង
។ មួយខ្ញុំគិតក្សត្រ ត្រាច់ព្រៃសឹងសត្វ
ពន្លឺកយង់ឃ្នង ស្តេចឆ្លើយរឹងថា ស្ងួនភ្ងាស្នេហ៍ស្នង កុំបារម្ភបង
បងឆាប់យាត្រា ។ ត្រាស់ស្រេចថើបថែ បីបុត្រទាំងទ្វេ ជាហែស្ងួនភ្ងា
អាពុកលាពៅ នឹងទៅព្រឹក្សា ឱស្ងួនធំរ៉ា នឹងយកទៅផង ។
ត្រាស់ស្រេចភូវនាថ ទ្រង់គ្រឿងប្រពាត ប្រពៃឥតហ្មង ទ្រង់ខាន់ជ័យថ្កើង
ផែលឡើងលើខ្នង អស្សពាហ៍ពុំផ្សង មន្រ្តីដិតដោយ ។ ពួកពលយោធា
ហែៗហួណា២ ឆ្វេងស្ដាំសុខក្រោយ ទតព្រៃៗព្រឹក្សា អធិកដុះដោយ
ជ្រោះច្រកជ្រុងជ្រោយប្រកបផលា ។ របោយរោយរុះ សព្វសត្វទ្រៀវទ្រុស្ដ
ដណ្ដើមភោក្ដា ស្តែងស្តេចភ្នកនឹក រលឹកពនិតា បុត្រីបុត្រា
ព្រះស្នំសម្រាប់ ។ អស់ទាំងពលផង សើចលេងអឺងកង ទ្រហឹងអឺងអាប់
រេរាំប្រគំ ភ្លេងផ្លុំស័ង្ខស័ព្ទ សូរសោតឮលាប់ ពន្លឹកខ្លាំងក្ដាត់ ។
អស់ទាំងសត្វម្រឹក ភិតភ័យភ្លាំងភ្លឹក រួតរត់ពួនព័ទ្ធ ពួនពឹងដោយព្រៃ
ក្សត្រថ្លៃចក្រវត្តិ ឲ្យបរសេះស្កាត់ រកដេញម្រឹគា ។ ពុំមានពុំបាន
ហើយស្តេចឈប់ខាន ស្រង់ព្រះពន្លា សម្រាក់សម្រាន្ដ ទាហានយោធា
ចាំដេញម្រឹគា សំណាក់ដេកភា
។
រីនឹងថ្លែងទៅ យក្សមួយនាមហៅ ក្រុងនន្ទិយក្ស យក្សយង់ឃោរឃៅ
តែងនៅសំណាក់ វេស្សវ័ណសិទ្ធិស័ក្ដិ បម្រើក្សត្រថ្លៃ ។ ស្តេចប្រោសករុណា
ឲ្យរីឋានថា ចូរចៅនៅព្រៃ មួយនោះជាខាន កុំមានសង្ស័យ
គឺទីអាស្រ័យ អង្គអញឲ្យបា
។ តែមួយយោជន៍យល់ នរអ្នកដើរដល់
ចូរបាបុប្ផា សួរមូលធម្មេ បើគេឯណា ចេះដឹងកុំបា
បរិភោគអ្នកនោះ ។ បើអ្នកឯណា ខ្លៅជួបានជា ចំណីចៅចុះ
ក្រៅទីអាស្រ័យ កុំបីបាលុះ ទៅលោភឡើយនោះ នឹងមានទោសក្ស័យ ។
យក្សរៀនធម្មា សូរេចក្រាបលា មកនៅដើមជ្រៃ តែងតែដេញស្កាត់
សព្វសត្វក្នុងព្រៃ សាកសួរធម៌ថ្លៃ ហើយស៊ីសព្វដង ។ ថ្ងៃនោះយក្សា
រុករកម្រឹគា សព្វព្រៃព្រឹក្សាផង ឃ្លានខ្លាំងពុំបាន ដូចភ្នានបំណង
យល់ក្សត្រច្បាស់ច្បង នូវពលយោធា ។ ត្រេកអរគិតយល់
ឧបាយកិច្ចកល់
ចាប់ស្តេចភោក្ដា ស្រេចសូត្រព្រះមន្ត ទិព្វតន់វិជ្ជា ប្រែក្លាយកាយជា
អម្រឹគវិលាស ។ មៀងមូលសូរង ផ្អៀងផ្អងដូចទង នៃលតាមាស
នេត្រាស្រស់ស្រុល ខ្មៅនិលឱភាស ដូចនិលរត្នដាស ដាំក្នុងនេត្រនោះ ។
រុងរឿងយល់ច្បាស ដូចផ្កាយព្រហ- ស្បតីពីរភ្លោះ ស្នែងស្និតសមល្មម
ព្រែកព្រមក្សំក្បោះ ច្រូងច្រាងសើ្មស្មោះ ដូចរត្នរេខា ។ ឆ្លៅធ្លាក់ក្លែបក្លាយ
ដាំត្បូងព្រោងព្រាយ នូវរត្នរចនា ទ្រូងទ្រង់ល្មមល្មៃ ប្រពៃសោភា
សោភាពភក្រតា ភក្រ្តីស្រស់ស្រាប់
។ ល្អល្អះឆាយឆើត ដូចធម្មជាតកើត
រូបរត្នចំណាប់ រូហានពិស្ណុការ រចនាប្រដាប់ ប្រដាផ្គូរផ្គាប់
នូវរត្នឆាឆាយ ។ ដាំមណីមុត្តា មើលម្ដងដូចជា ពពិលរត្នរាយ
ដូចសូរកានកាស ឆ្លុះឆ្លាសព្រោងព្រាយ ម្ដងដូចពិទាយ ពិទូរ្យនពរត្ន ។
កោមលមាសមាន រស្មីរូហាន ទទឹមមារកដ ចៅត្រីបុស្សបូរ
ពិទូរ្យទុមរត្ន ទុមរាគកាលកាត់ កាល់កែមបវរ ។ លៀនលិទ្ធបាទា
យាងយាសយាត្រា កន្លែងងើយង ចេរចរត្រាច់ត្រង់ ចតុរង្គនិករ
ទៀបព្រះភូធរ រឹងអំពើក្ដាត់
។ ងើបងើយង៉ាប់ង៉ា រឹងប្លែកមួយសា
ដូចឥន្រ្ទនិមិត្រ ប្រសើរឥតមោះ ពុំនោះពិចិត្រ ដូចព្រះអាទិត្យ
ឧទ័យផុះផុត ។ ពណ្ណរាយយល់ថ្កើង ក្រៃក្រចកជើង ដូចមហាមារកដ
ស្រិលស្រស់ស្អាតស្អំ ស័ក្តិសមដើមបទ ដូចផ្អើលដូចរត់ ចេរចរយាត្រា ។
ចូលជ្រកសម្ងំ ក្នុងព្រៃសុំទ្រុម មុខគុម្ពពន្លា ព្រហ្មទត្ត
ស្តេចយល់ អរសល់មហិមា ពុំជ្រាប់ជាក់ជា យក្សយង់ប្រែក្លាយ ។
ស្តេចគិតចាប់ទៅ ឲ្យមុត្រចមចៅ មើលលេងសប្បាយ ប្រាប់អស់សេនា
យោធាទាំងឡាយ ចូរចាត់ចែងចាយ គ្នីគ្នាឲ្យឆាប់ ។ អម្រឹតមាសមួយចូល
ពួនចូរឲ្យ ចែកចោមឲ្យខ្ជាប់ សេនាពលពង្ស ចតុរង្គស្តែងស្ដាប់
ទទួលបង្គាប់ ចែកចោមខ្វាយខ្វល់
។ ស្តេចគង់សេះចេញ ប៉ុនប៉ងនឹងដេញ
កណ្ដាលពួកពល ឯអម្រឹតយក្ស យល់ជាក់អរសល់ ក្លែងក្លាយដោយកល់
មាយាយក្សា ។ រត់តេទៅមក ប្រយោជន៍នាំយក ស្តេចទៅភោក្ដា
ពួកពលស្រែកស្រុះ ស្ទាស្ទុះបំពា ចេញចំភក្រ្តា រត់រួចចេរចរ ។
រេហ៍ពលឈប់នៅ ងើបងើយឆីស្មៅ លលួងភូចរ ស្តេចខ្មាស់យោធា
សេនានិករ តឹងតឿនអស្សតរ ដេញតាមម្រឹគា ។ ធ្វើហាក់ភ័យភិត
ឈរឈប់លឿនលិទ្ធ អង់អង្គអាត្មា ស្តេចទៅទៀបទាន់ ធ្វើស្វន់រេរា
រេរត់នាមហា ក្សត្រាយកទៅ
។ លុះដល់ដើមជ្រៃ ប្រែប្រាណវិលវៃ
ជាយក្សឃោរឃៅ លាក់កាយឥន្រ្ទិយ ក្នុងទីលំនៅ រីព្រះចមចៅ
នូវសេះមង្គល ។ តាមប្រើសមាសមៃ បាត់នាដើមជ្រៃ រកដានពុំយល់
ព្រះអង្គឆ្ងល់ឆ្ងាយ អស់កាយពល ឈប់ក្រោមមណ្ឌល ព្រះជ្រៃទិព្វទី ។
ទើបតែនឹងយាង វរព្រះបាទម្ខាង ទម្លាក់ដល់ដី ក្រុងយក្សស្រៀវស្រែក
សម្រែកហាក់ឆី ចាប់ព្រះចក្រី ព្រមទាំងមនោម័យ ។ យក្សយសសន្ធាប់
ដណ្ដឹងឲ្យប្រាប់ នូវមូលធម៌ថ្លៃ ក្សត្រាវរវង្ស ស្តេចទ្រង់ភិតភ័យ
ស្លន់ស្លុតស្មារតី ពុំអាចឆ្លើយថា
។ ស្ងៀមស្ងាត់នៅនោះ យក្សយល់ដូច្នោះ
វាវាយភោក្តា រួចរៀបទៅឆី ពាជីទៀតណា ពាជីគិតថា
អង្គអញនឹងស្លាប់ ។ រីហេតុនេះនឹង គ្មានឮដំណឹង ដំណួចគួរគាប់
គួរគិតស្រដី កុំបីឲ្យស្លាប់ យូរទៅសឹមប្រាប់ កុមាររត្នថ្លៃ ។
គិតស្រេចស្ដីថា ហៃង្នកដ៏មហា ពន្លឹករិទ្ធិក្រៃ បើបរិភោគភ័ក្ស
ខ្ញុំអ្នកឆ្ែអតផ្ទៃ បានតែមួយថ្ងៃ ថ្ងៃស្អែកព្រួយរក ។ បើអ្នកក្លែងជា
ព្រះមហាក្សត្រា ជិះខ្ញុំចរចរ ទៅសោយរាជ្យជា នៅនានគរ
អ្នកនឹងបានបរិ- បូណ៌បុណ្យឆ្អែតឆ្អន់។ ស្តេចមានពនិតា ឈ្មោះនាងវិមលា
បុត្រឈ្មោះទេវន្ទ បុត្រីនាមា បន្ទាសោភ័ណ អស់ស្រីកំណាន់
ច្រើនក្រៃមហិមា ។ សេះប្រាប់ដោយពិត កំណត់គំនិត គំនុំយក្សា
យក្សស្ដាប់សេះថ្លែង អរឯងមហិមា ក្លែងក្លាយកាយជា ក្សត្រាសុទ្ធសាត ។
លីលាចេរចរ ឡើងជិះអស្សតរ នានាំខ្មីឃ្មាត ដល់ទីពន្លា
សេនាអមាត្យ សឹងថ្វាយអភិវាទ យក្សប្រាយប្រាប់ទៅ ។អញដេញម្រឹគា
ពិតពុំទាន់វា បាត់ក្នុងព្រៃជ្រៅ នាំយើងលីលា យាត្រាមកនៅ
យូរហើយល្មមទៅ បូរីរដ្ឋាន ។ ត្រាស់ស្រេចគង់រថ លើកពលបរិសទ្យ
ចូលកាន់ភារា អស់ស្រីខុនណាង នូវនាងវិមលា បុត្រីបុត្រា
ស្មានជាចក្រី ។ យក្សឋិតសុខា រួមនឹងវិមលា ជាតិជាមហេសី
ប្រជាជនជាត អមាត្យមន្រ្តី ស្មានព្រះនរបតី១ គង់ព្រះជន្មា
។
រីយក្សអប្រីយ រែងរង់រាត្រី ចេញចាប់មនុស្សម្នា ស៊ីជានិរន្តរ៍
មួយមន្រ្តីណា ទោសតិចតួចវា ពុំមានប្រណី ។ តែងឲ្យយកទៅ
ដោតដាក់ទុកនៅ លង់លុះរាត្រិ យកទៅភោក្តា ជាប់ប្រក្រតី
លង់ទៅអសុរី រំពឹងត្រេកត្រិះ
។ រីហេតុអំពើ អង្គអញមកធ្វើ
ពីនោះដល់ម្ល៉េះ នីរអ្នកណាដឹង ដំណឹងតែសេះ យូរក្រែងអានេះ
ប្រាប់អ្នកដទៃ ។ នឹងជ្រួតជ្រាបដល់ វេស្សវ័ណថ្កើងថ្កល់ សមអង្គអញក្ស័យ
បើទុកអស្សយាន នឹងមានទោសភ័យ គួរគិតឲ្យក្ស័យ ទើបបានសុខសាន្ត ។
គិតស្រេចត្រាស់ថា ហៃអស់សេនា សេនីទហាន ចូរអស់មន្រ្តី
សេនីគ្រប់ប្រាណ ដាក់ទ្រុងអស្សយាន បង្អត់ឲ្យក្ស័យ ។ ដ្បិតកាលអញចេញ
លេងព្រៃតាមដេញ អម្រឹគមាមៃ វាមិនខំបោល សត្វចោលឆ្ងាយក្រៃ
ទាល់សត្វវេះវៃ វេះវាងបាត់ទៅ
។ ទាហានបានស្ដាប់ ទទួលបង្គាប់
បង្គំចមចៅ ចាប់សេះដាក់ទ្រុង ចងបង្អត់ស្មៅ ឲ្យមនុស្សចាំនៅ
រក្សាប្រក្រតី ។ សេះរងទុក្ខខ្នាញ់ គន់គិតថាអញ ឥតមានទោសអ្វី
នេះប្រាកដជា យក្សាតិរ្ថីយ៍ ក្រែងអញស្រដី ប្រាប់មនុស្សទាំងឡាយ
ឱហេតុគំនិត បំណាច់អញគិត អញកុំគួរស្ដាយ ម្ងៃនឹងក្សិណក្ស័យ
បានស្ដីនិយាយ ដំណើរប្រាប់ប្រាយ កុមារតិចរ៉ា ។ ឱហេតុបុណ្យខ្ញុំ
បានសាងសន្សំ ពិតពីបឋមា សូមទេពគ្រប់ឋាន ប្រោសប្រាណមេត្ដា
បណ្ដាលកុមារ ឲ្យមករកខ្ញុំ
។ សេះរងវេទនា រង់ចាំកុមារ
រូរត្នឧត្តម លង់បួនខែប្លាយ ស្គមកាយស្ទើរពុំ រួចរស់ហេតុសំ-
ណាងនោះមហិមា។ រីឯអង្គយក្ស ជួជាតិអបលក្ខណ៍ ស្មានជាអស្សពាហ៍
នោះលុះដល់ក្ស័យ ប្រល័យជន្មា តែងសេពសុខា ជានិច្ចប្រក្រតី ។
ដេកលើប្រាង្គប្រា- សាទសុខសុវណ្ណា សព្វៗរាត្រី តែងដើរគន់តែ
ដោយក្បែរបូរី ជួនជួបចោរក្ដី ឬមនុស្សឯណា ។ អាចចរស្វេះស្វែង
ភ្លាំងភ្លាត់ឯកឯង កណ្ដាលអទ្វា មួយមុខមន្រ្តី ខុសអ្វីក្ដីណា
ពុំពិភាក្សា ហេតុចិត្តតិរ្ថិយ
។ មោហាក្រេចក្រោធ ឲ្យយកទៅដោត
ទុកដល់រាត្រី មើលយល់ស្ងាត់ល្អ ចេញចរឃ្មាតខ្មី ទៅជាប្រក្រតី
មនុស្សស្លាប់ច្រើនក្ដាត់
។
អស់មុខមន្រ្តី នូវអ្នកបូរី យល់មនុស្សតែងបាត់ មួយអស់កូនចៅ
ដែលទៅភ្លាំងភ្លាត់ ពីផ្ទះតែងបាត់ ជានិច្ចសព្វថ្ងៃ ។ ជំនុំគ្នាថា
ពីដើមក្សត្រា ទ្រង់ព្រះធម៌ថ្លៃ តាំងពីចេញចរ ទៅប្រពាតព្រៃ
វិលវិញព្រះទ័យ ដូចយក្សមោហា
។ ឲ្យសម្លាប់សេះ ឬមួយស្តេចនេះ
ជាយក្សកាឡា ភិតភ័យក្រែងខ្លាច រត្នរាជអស្សពាហ៍ ប្រាប់យើងរាល់គ្នា
ដោយនូវដំណឹង ។ ខ្ញុំថប់ណាស់ណា ពុំមែនក្សត្រា នៃយើងទេដឹង
ខ្លះឆ្លើយថាអើយ ថាបើចង់ដឹង ដំណឹងយើងហ្នឹង នាំគ្នាស្រើបស្រុះ ។
ទៅគាល់ពិនិត្យ ស្លាកស្នាមចរិត នៃអង្គស្តេចនោះ អស់ទាំងមន្រ្តី
សេនីគិតច្នោះ សោតសឹងស្រើបស្រុះ ចូលគាល់លំឧត ។ គន់អង្គអសុររាជ
សាក់សាតមិនអាច ថាស្តេចព្រោះសុទ្ធ គាល់គន់ប្រក្រតី បានបីខែគត់
ស្លាកស្នាមមានមុត មានមិនទីទៃ
។ សេះត្រូវទ្រុងជា ប្រាំពីរមាសា
តែពុំក្សិណក្ស័យ ហេតុដោយសំភារ ចេស្ដាក្រាស់ក្រៃ ជាទីនាំងនៃ
ពោធិចមចៅ ។ កាលណោះទេវន្ទ- កុមារនាងច- ន្ទាជាប្អូនពៅ
ពិតពុំធ្វេសធ្វើ បម្រើគាល់ហ្វៅ យក្សយង់ឃោរឃៅ ស្មោះស្មានបិតា ។
សម័យមួយទៅ គង់គាល់លើភ្លៅ នៃអង្កយក្សា យក្សឱបថើមសិរ
ទាំងទ្វេកុមារ ធ្វើហាក់ដូចជា កូនកើតវិស័យ ។ ស្រេចបង្គំលា
យាងយាសយាត្រា ចេញចាករោងជ័យ រុងរឿងបរិបូណ៍ ដូចសុរិយោទ័យ
រឿងរះឯឰ បូណ៌មីពេញវង់
។ ហេតុជាអំបូរ ក្សត្រក្សាន្តឥសូរ
ពន្លកពុទ្ធពង្ស ចរចូលកាន់រោង ដែលចងអស្សពង្ស ពុំយល់នៅចុង
រោងរត្នដែលចង ។ យង់យល់ក្នុងគុក ក្រៀមក្រំកើតទុក្ខ ត្រូវទ្រុងដែកផង
ច្រវ៉ាក់ដែកដាក់ ទាញទាក់ជើងចង ស្គាំងស្គមសៅហ្មង អង្គអត់ចំណី ។
សួរថាហៃបង ត្រូវទ្រុងចំណង កើតមានទោសអ្វី សេះសោតឆ្លើយឆ្លាស់
ថាអម្ចាស់ថ្លៃ ចង់ដឹងសេចក្ដី ចូលជិតមកអាយ ។ ទ្រង់ចូលតិចហើយ
សេះថាម្ចាសអើយ ប៉ុណ្ណោះនៅឆ្ងាយ
ហេតុនេះក្រីក្រ កម្រដោះស្រាយ
ខ្ញុំនឹងនិយាយ តិចៗទើបបាន
។ កុមារវរល័ក្ខណ៍ ទ្រង់ជ្រាបជៀងជាក់
ពាក្យពីអស្សយាន ឱនអង្គផ្ទៀងផ្ទាប់ សេះប្រាប់ដោយដាន ដោយដំណើរមាន
មកពីដើមថា ។
បិតាអ្នកថ្លៃ ចរចេញទៅព្រៃ យក្សនេះក្លែងជា ប្រាណប្រើស
មាសមៃ ក្សត្រថ្លៃដេញវា វាចាប់ភោក្តា ក្នុងព្រៃស្មស្មាន ។
យក្សយង់ប៉ុនប៉ង បរិភោគខ្ញុំផង ខ្ញុំគន់គិតធ្យាន ក្រែងក្រោយសូន្យសោះ
ហេតុនេះមិនបាន ឮលេចពត៌មាន ដល់ម្ចាស់ពន្លក ។ បានជាខ្ញុំថា
ឲ្យយក្សកាឡា ឡើងជិះខ្ញុំមក យក្សភិតភយា បានជាឲ្យយក
អង្គអញខ្ញុំមក ដាក់ក្ដីឲ្យស្លាប់
។ យក្សភិតភ័យក្រែង អញខ្ញុំសំដែង
សំដីប្រាយប្រាប់ អស់មនុស្សទាំងឡាយ ខ្ចរខ្ចាយសារស័ព្ទ គន់គិតសម្លាប់
ឲ្យខ្ញុំក្សិណក្ស័យ ។ ហេតុនេះសុខុម ដឹងតែម្នាក់ខ្ញុំ កុំម្ចាស់សង្ស័យ
ពុំពិតជាតិជា បិតាថ្លាថ្លៃ គាត់នេះយក្សព្រៃ ជួរចោរមោហា ។
បើពុំជ្រាបហេតុ ទតតែន័យនេត្រ មិនមានកែវថ្លា ដូចមនុស្សប្រក្រតី
ប្រុសស្រីនេត្រា ពុំមានដូចជា អស់ទាំងមនុស្សយើង។មួយឯឱដ្ឋា
ហើមហារកាលណា យល់សុទ្ធសឹងភ្លើង ផ្សំផ្សែងផ្សារផ្សប់ ត្រឡប់ឡប់ឡើង
ពុំដូចមនុស្សយើង គ្រប់តួទីទៃ
។ កុមារស្តែងស្ដាប់ ដំណើរសារស័ព្ទ
ពាក្យពីអាជានេយ្យ វិលវឹងទៅដល់ មណ្ឌលទិព្វថ្លៃ គ្នេរគ្នាន់សង្ស័យ
ជាព្រះបិតា ។ ថាហៃប្អូនពៅ មកយើងដេកទៅ ព្រឹកញ្រងកាលណា
សិមយើងមើលល្បង ដូចបងសេះថា លួងលោមអនុជា ផ្ទំផ្ទឹមលក់ទៅ ។
លុះព្រឹកញ្រងស្រេច ពីរពង្សសម្តេច កុមារសំដៅ កាន់រោងគ្នេរម្យ
បង្គំទៀងទៅ គង់គាល់លើភ្លៅ ដូចដែលសព្វគ្រា ។ គន់មើលនេត្រយក្ស
យក់ប្រាកដជាក់ ដូចពាក្យសេះថា ខំទូលបង្គំ ហើយសូមកាកស្លា
ប្រយោជន៍ប្រាថ្នា និងចង់ឃើញជាក់
។ បពិត្របិតា សូមទ្រង់មេត្តា
ឲ្យទានកញ្ជាក់ ស្លាដែលសោយនោះ ក្សិណនោះស្តេចយក្ស ឱនហារខ្ជាក់ដាក់
ដល់ដៃបុត្រា ។ កុមារយល់ភ្លើង ផ្សែងផ្សាផ្សប់ឡើង ដូចដោយពាក្យពា-
ជីជឿចូលចិត្ត ភ័យភិតតក្កមា ប្រែប្រាណលាកលា ចរចេញឆៀងឆាប់ ។
ទៅកាន់សេះហើយ ត្រាស់ថាបងអើយ ពិតដូចបងប្រាប់ បើច្នេះនឹងគិត
គំនិតម្តេចគាប់ សេះសោតស្តែងស្ដាប់ កុមាររត្នថ្លៃ ។ ទូលថាបពិត្រ
កុមាររឿងរិទ្ធិ៍ កុំព្រួយព្រះទ័យ ហេតុនេះយល់ល្អ កម្រក្រក្រៃ
និរអ្នកដទៃ ណានឹងដឹងឡើយ
។ គំនិតគំនាប់ ខ្ញុំពុំទាន់ប្រាប់
អម្ចាស់ត្រាណត្រើយ បើអម្ចាស់សុំ អញខ្ញុំបានហើយ នឹងក្រអ្វីឡើយ
កុំព្រួយព្រះទ័យ ។ ម្ចាស់ទៅកាន់វា ហើយម្ចាស់ទូលថា បពិត្រជេស្ឋជ័យ
កាលដើមស្តេចថា អង្គអាជានេយ្យ ស្មោះស្មើព្រះទ័យ ប្រទានអញខ្ញុំ ។
ឥឡូវហេតុអ្វី ស្តេចឲ្យដាក់ក្ដី សេះសោតពិតពុំ មានមេត្តាទោស
ប្រាណប្រោសអង្គអំ- ម្ចាស់ចោលបែរបំ- ពោតពុំប្រាកដ ។
កុមារវរលក្ខណ៍ ចងចាំជៀងជាក់ ពាក្យពោជីស្ទាត់ វិលវឹងយាត្រា
ទៅប្រាសាទរត្ន លុះលុតបាទបទ បង្គំយក្សា ។ កិលកាយចូលទៅ
គង់គាល់លើភ្លៅ ចាយចែងចរចា ដូចសេះបង្គាប់ យក្សស្ដាប់ឆ្លើយថា
កូនអើយក្រោយគ្រា អាពុកទៅព្រៃ
។ ឃើញប្រើសមាសមក ចិត្តចង់ចាប់យក
អម្រឹគមាសមៃ វាមិនខំបោល សត្វចោលឆ្ងាយក្រៃ វាងវេះបាត់ឰ
ព្រៃព្រឹក្សាសាន្ត ។ ហេតុនេះអាពុក ឲ្យធ្វើទោសទុក្ខ កុំកូនចង់បាន
ដទៃសឹងល្អ មិនក្រសឹងមាន ចង់បានប៉ុន្មាន ចូលយកតាមចិត្ត ។
កុមារទូលថា បពិត្របិតា ធិរាជទ្រង់រិទ្ធិ ប៉ុន្មានក្ដីខ្ញុំ
ពិតពុំចូលចិត្ត សេះមួយនេះដ្បិត ស្តេចថាឲ្យទាន ។ បើយើងខ្ញុំនេះ
ធំនឹងឲ្យសេះ ជិះលេងកំសាន្ត ឥឡូវធំហើយ ម្តេចឡើយក្សត្រក្សាន្ត
ព្រះអអ្គប្រែមាន បន្ទូលដូច្នោះ
។ យក្សគន់គិតធ្លោយ បើអញមិនឲ្យ
សេះដូចពាក្យនោះ សមសង្ស័យពិត យក្សគិតតែម្ល៉ោះ ឆ្លើយថាបើច្នោះ
យកចុះស្ងួនអើយ ។ តែកុំបីចៅ ចេរចរទៅក្រៅ ទៅលេងឆ្ងាយឡើយ
លេងតែនៅអាយ ប្រុងកាយកូនអើយ ក្រែងភ្លាត់ធ្លាក់ហើយ បាក់ជើងបាក់ដៃ ។
កុមារត្រេកអរ បង្គំចេញចរ ចេញចាករោងជ័យ ចរចូលកាន់រោង
ដែលចងមនោម័យ ឲ្យមនុស្សឆាប់វៃ ស្រាយស្រេចថ្វាយថ្វាត់
។ហើយឲ្យបោចស្មៅ
ឲ្យស៊ីចងនៅ នាក្នុងរោងរត្ន ឲ្យមនុស្សដែលចាំ ថែទាំប្រផាត់
ដុះលាងជូតខាត់ លុះធាត់ដូចដែល
។ ប្រៀនរាជកុមារ ឲ្យជិះអាត្មា
ដើរដោយបរិវេល ដើរថ្នមតិចៗ ដ្បិតស្តេចមិនដែល សេះយល់ប្រហែល
ចេះជិះខ្ជាប់ខ្លួន ។ បោលខ្លាំងតិចឡើង រឹតរឹងអស់ជើង យល់ជាមាំមួន
ចេះគេចចេះគាប ខ្ពស់ទាបប្រែខ្លួន ប៉ុនប៉ៅមួនទួន ល្មមទៅឆ្ងាយបាន ។
ហើយសេះទូលថា បពិត្រកុមារ ពីដើមខ្ញុំមាន កម្លាំងខ្លាំងក្រៃ
ទៅមួយថ្ងៃបាន រាប់រិះប្រមាណ មួយរយយោជន៍គត់ ។ យក្សដាក់ក្ដីខ្ញុំ
កំឡាំងថយពុំ នៅដូចកំណត់ ឥឡូវខ្ញុំមាន រូបប្រាណធំធាត់
បង្ហាត់ឲ្យស្ទាត់ ដូចដើមឲ្យបាន
។ ចូរម្ចាស់យាត្រា ទៅលាយក្សថា
ទៅលេងឧទ្យាន យើងនឹងចំណាំ ឲ្យចាំសព្វឋាន សព្វទីដែលជាន់
ច្រកល្ហកបព៌ត ៕ យើងយកបាយក្រៀម ទៅកប់ទុកស្ងៀម ដោយព្រៃក្រែងអត់
បានច្រើនសន្សឹម យើងនាគ្នារត់ ទៅកាន់ជនបទ ប្រទេសដទៃ ។
កុមារបានស្ដាប់ ពាក្យសេះបង្គាប់ ចុះចាកមនោម័យ ចរចូលទៅដល់
មណ្ឌលទិព្វថ្លៃ ផ្ទុំលក់លុះថ្ងៃ មួយទៀតចូលថ្កាន ។ យក្សហើយបង្គំ
ទូលថាអញខ្ញុំ ទាំងពីរសូមទាន លុតលាស្តេចស្តែង ទៅលេងឧទ្យាន
នឹងសេះឲ្យក្សាន្ត ល្ងាននឹងវិលមក
។ យក្សឱបអង្រួន អង្រង់ថាស្ងួន
កូនកែវពន្លក ទៅចុះតាមចិត្ត ល្ងាចមិត្តមាសមក បូរីរដ្ឋរកទីលំនៅណា។
កុមារពីរពុំ លង់លុតបង្គំ ចូលលាមាតា បពិត្រអញខ្ញុំ
សូមសុំបាយជា កញ្ចប់សូមលា ទៅលេងឧទ្យាន ។ សុំទាំងអាហារ
ក្រៀមទៅបង្ការ ក្រែងល្ងាចទៅឃ្លាន ទៅតែពីរពង្ស នឹងអស្សយាន
យើងខ្ញុំពុំបាន យកមនុស្សទៅទេ
។ នាងស្ដាប់បុត្ររត្ន ពុំអាចខាំងឃាត់
ហេតុដោយក្ដីស្នេ- ហាហើយត្រាស់ហៃ ស្ងួនថ្លៃមាសមេ មាសមកឱនឯ
អាយឲ្យម្ដាយថើប ។ នាងថើបបុណ្យហើយ ផ្ដាំថាកូនអើយ ប្អូននៅតូចទើប
តែទៅលេងម្ដង មើលផងកុំស្រើប ក្រែងពារពះពើប សត្វពាលពាធា ។
មួយមាសមើលប្អូន តូចណាស់កុំកូន ឲ្យឃ្លាតពីបា រសៀលទន់តិច
វិលគេចវិញណា កុំរង់វេលា ដល់យប់អធ្រាត្រ ។ ហើយនាងផ្គង់ផ្គត់
ខ្ចប់បាយថ្វាយបុត្រ រាជបុត្រអភិវាទ ភិវន្ទលានាង យាសយាងព្រះបាទ
ចុះចាកប្រាសាទ ប្រសើរភិរម្យ
។ លីលាឡើងគង់ លើអង្គអស្សពង្ស
ល្អល្អះឧត្តម ត្រចះត្រចង់ រូអង្គប្រាណព្រហ្ម គង់សេះសសម
អណុជនៃបនៅ ។ ព្រះករកែវកាន់ ដើមដងព្រះខ័ន ទន់ភ្លន់ល្ហក់ល្ហៅ
សេះនាំដោយដង ជ្រលងព្រៃជ្រៅ ក្សេមក្សាន្តដោយនៅ ព្រះព្រៃព្រឹក្សា ។
កុមារវិសាល កណ្ដែងកណ្ដាល ទូរគមអធ្វា ទតអស់ព្រឹក្សាព្រៃ
ឈឺឈៃសាខា ដុះដោយជួរជា សង្កាត់រៀងរាយ ។
ដកពរត្រឡាត់ ត្រឡក់កំចាត់ ត្រលៀកកុំចាយ សម៉សម៉ូល
ពពូលពពាយ ពពេលវល្លិ៍វាយ ឆ្នាធ្នង់ពង្រ ។ សណ្ដាសណ្ដាន់
សណ្ដែកលំពាន់ លំពោះលំព លំពូទ្រពូង ទ្រមូងទ្រម
ទ្រមូចក្រូចក្រ សម៉ូវតាត្រៅ
។ ដកពាយចរច័ន្ទន សំរោងថ្ងថ្ងាន់
សម្រេកស្រឡៅ សម្រងលៀងលោកត
កែវកោដ្ឋអំពៅ អំពិលបង្គៅ
បង្គាររៀងរាយ ។ ពោចប៉ែនមង្ឃុត សាវម៉ាវពោនពុ- ទ្រាត្រាចស្វាតស្វាយ
គុយល្មមុតស្ពឺស្ពង់ គ្រើលក្រុងឃ្លៃឃ្លាយ ខ្លូតខ្លុងក្រូចក្រាយ ព្រីងព្រុះសិរមាន់ ។
ដើមដុះចិតគ្នា ទ្រង់ផលបុប្ផា រយោងរយាន ព្រះរាជកុមារ
ថ្លៃថ្លាបេះបាន សេពសោយប្រទាន
អនុជស្នេហ៍ស្និទ្ធ ។ ចម្បាចម្ប៊ី
ក្ដាំងងាស្រឡី នួនស្រីស្រឡិត ផ្កុលផ្កាមហាហង្ស ត្រយង់ដុះជិត
ដុះដាលប្រកិត ប្រកបក្លិនគ្រប់ៗ ចេកទេសមន្ទារ- បុស្សផ្កាម្លិះលា
ម្លិះរួតឈ្លុយស្ងប់ ការកេសរពិដោរ
គន្ធសាយសព្វ បីដូចអ្នកចប់
ត្រឡប់ក្លិនសាយ ។ ព្រះរាជកុមារ បេះឲ្យអនុជា ក្រងលេងសប្បាយ
បង្ហាញមើលសត្វ ឆ្លៀលឆ្វាត់ព្រោងព្រាយ ទំហើយនិយាយ សូរស័ព្ទក្រអៅ ។
សេកសោម សេកយារនូវសារិកា ដោយហ្វូងហើរទៅ
សព្វសត្វប្លែកៗ អនេកមាននៅ ក្នុងព្រះព្រៃជ្រៅ គណនាពុំបាន
។
មានស្រះជ្រេះថ្លា កំពង់គង្ថា សឹងខ្សាច់ក្សេមក្សាន្ត មច្ឆាមច្ឆោ
គ្រប់ពណ៌សេងមាន ច្រើនក្រៃលើសលាន លោតលេងលលាំ ។ លំចង់ទ្រង់ផ្កា
មានក្រមុទា គ្រប់ពណ៌ទាំងប្រាំ ស្លឹកស្លោមខ្មាញ់ខ្មៅ មើលទៅដូចដាំ
រក្សាថែទាំ ខ្លះរីករោយរាយ
។ ទេវន្ទថ្លៃថ្លា នាំព្រះអនុជា
ចុះស្រង់សប្បាយ បន្ទោរញើសនូវ ក្ដីក្ដៅក្រហាយ ជម្រះព្រះកាយ
ប្រកបវាតា ។ ទុក្ខសោកបានស្បើយ សីលាឡើងហើយ សម្រាន្តកាយា
ផ្ទឹមផ្ទំស្កប់ស្កល់ ក្រោមម្លប់រុក្ខា សេះចាំរក្សា ទាំងពីរព្រះអង្គ ។
រសៀលសូរ្យា ទាំងពីរកុមារ តើនទៅស្រប់ស្រង់ នៅទីឋានស្រះ
ជម្រះព្រះអង្គ លីលាឡើងទ្រង់ គ្រឿងគ្រប់ពណ្ណរាយ ។ និរក្លឹកព្រឹក្សា
រូរាជសីហា គគាតកៃក្រាយ បេះអស់ផលា រុក្ខាទាំងឡាយ
វេចជាសំពាយ ទុក្ខផ្ញើមាតា
។ លីលាឡើងគង់ លើអង្គអស្សពង្ស
នាំរាជកុមារ ក្រសាលឧទ្យាន ក្សេមក្សាន្តចិន្តា សេះនាំយាត្រា
ពីនោះទៀតទៅ ។ បានមួយយោជន៍គ្រប់ សេះឲ្យកាយកប់ ព្រះខ័នទុកនៅ
ហើយវិលវឹងដល់ មណ្ឌលឆ្អិនឆ្អៅ នាំផលផងទៅ ថ្វាត់ថ្វាយមាតា ។
នាងនាថបវរ ទទួលត្រេកអរ ថ្នមថើបបុត្រភ្ងា បបោសអង់អង្គ
ហើយទ្រង់សួរថា អ្នកលេងព្រឹក្សា សប្បាយឬទេ ។ កុមារទូលថ្កាន
បពិត្រឧទ្យាន សប្បាយឥតឯ នឹងគិតគណនា រុក្ខាផ្កាផ្លែ
សូមប្រោសតាំងតែ ពីថ្ងៃនេះទៅ
។ សូមលាទៅលេង សព្វថ្ងៃជាល្បែង
ល្ងាចវិលលំនៅ សូមទានតែបាយ វេចស្ពាយយកទៅ ដល់ដងព្រៃជ្រៅ
នាំគ្នាភោក្តា ។ នាងត្រាស់ហៃស្ងួន ស្មើថ្លើមស្មើខ្លួន អាសូរម្ដាយរាំ
ម្ដាយចង់សុំឃាត់ កូនរត្នស្នេហា សព្វថ្ងៃមាតា ថប់ឥតថ្លឹងថ្លែង ។
ថប់មួយក្រៃងសត្វ ពាលពឹងព្រៃស្ងាត់ ថប់មួយម្ដាយក្រែង កូនស្ងួនត្រាណត្រើយ
ទៅហើយវង្វេង សូមម្ដាយចំបែង បែកទ្រូងមរណា ។ កុមារស្ដាប់ជាក់
ខ្សឹកខ្សួលអួលអាក់ អាសូរមាតា ភក្រ្តាសញ្ចប់ ខំទប់ទូលថា
កុំឲ្យមាតា ព្រួយព្រះហ្ឫទ័យ
។ ខ្ញុំលេងទាល់ល្ងាច វិលវឹងកាន់រាជ
មន្ទីរថ្លាថ្លៃ នាងយល់បុត្រជាក់ ព្រះភក្រ្តក្រៀមក្រៃ ហេតុតែព្រះទ័យ
អាសូរករុណា ។ ហើយនាងបណ្ដោយ ព្រមត្រាស់បើកឲ្យ ទៅតាមចិន្តា
កុមារបង្ខំ ប្រណម្យលុតលា ផ្ទុំមួយអនុជា ក្នុងទិព្វឋាន ។
លង់លុះព្រឹកព្រាង ស្អាងអង្គយាសយាង ចរចូលទៅថ្កាន យក្សហើយវន្ទា
ទូលថាសូមទាន ខ្ញុំទៅឧទ្យាន សប្បាយពន់ពេក ។ មើលព្រៃដោយដង
ព្រៃព្រឹក្សសត្វផង ច្រើនៗប្លែកៗ មើលមិនឆ្អែតឆ្អន់ អនន្តអនេក
ថ្ងៃនេះថ្ងៃស្អែក សព្វទិនទិវា
។ សូមលាក្សត្រថ្លៃ ទៅលេងសព្វថ្ងៃ
សូមទ្រង់មេត្តា យក្សថាបើច្នោះ ទៅចុះស្ងួនភ្ងា តាមចិត្តចិន្តា
អញឃាត់ចៅ ។ កុមារទាំងពីរ អរឳនព្រះសិរ បង្គំលាទៅ
អភិវាទលាកលា មាតាយកនូវ អាហារចុះទៅ កាន់រោងអស្សយាន។
គង់សេះចេញទៅ ដោយដងព្រៃជ្រៅ ពីរយោជន៍វិលថ្កាន ប្រាសាទថ្កល់ថ្កើង
ព្រឹកឡើងទៅបាន បួនយោជន៍ដោយក្សាន្ត
វិលវឹងមណ្ឌល ។ តែងទៅសព្វថ្ងៃ
កប់បាយដោយព្រៃ ដរាបលុះដល់ មួយរយយោជន៍គត់ កំណត់សេសសល់
ប្រដូចនូវខ្យល់ លឿនដូចកំណត់
។ សេះសោតទូលថា បពិត្រកុមារ
យើងនឹងល្មមរត់ កំឡាំងខ្ញុំមាន ប្រែប្រាណធំធាត់ មួយរយយោជន៍គត់
ទៅវិលល្ងាចបាន ។ មួយកុំចរចា ប្រាយប្រាប់អ្នកណា ក្រែងក្រខូចខាន
ទាំងព្រះមាតា ជាតិថាប្រធាន កុំបីឲ្យទាន បន្ទូលប្រាប់ប្រាយ ។
បើឲ្យជ្រាប់ហើយ សមសោកពុំស្បើយ នឹងស្លាប់អន្តរាយ បិទកុំឲ្យប្រេះ
ហេតុនេះមិនងាយ ឮលេចសុះសាយ សោតសមស្លុតស្លាប់ ។ ម្តេចតែក្រឡាប់
វិលវិញសម្លាប់ យក្សយកស្រុកនៅ
។ បុណ្យម្ចាស់សោតមាន តែតូចណាស់បាន
ជាខ្ញុំនាំទៅ ក្រែងបុណ្យម្ចាស់បាន អ្នកមានបុណ្យនៅ ឬទ្ធិនឹងទៅ
យិតយកមកច្បាំង ។ ថ្វីហ្នឹងប៉ុណ្ណោះ វាហើយទៅចុះ នេះហេតុវេរំ
អកុសលៈ អង្គអនិច្ចំ រាល់រូបមានទាំង អស់ឲ្យដូចគ្នា ។
នឹងគិតធ្វើម្តេច ឲ្យបានរំពេច ដូចព្រះចិន្តា ពង្សពុទ្ធញ្ញាណ
នោះគ្មានអ្នកណា នឹងតាំងប្រាថ្នា ឲ្យបានរំពេច ។ វេលាក្នុងយប់
នេះសូមទានទប់ សំណោកម្ដេចៗ ចាំចរចេញទៅ ដល់ក្រៅស្រុកស្រេច
ស្ដាយម្តេចសិមស្ដេច សោកតាមចិត្តចុះ
។
កុមារស្ដាប់សេះ ដូចនឹងរបេះ
ថ្លើមធ្លាយធ្លាក់ធ្លុះ ព្រឺប្រាណព្រួចៗ
ក្រលួចពង់ពោះ ធារានេត្រនោះ ហៀរហូរល្ហែងល្ហៃ ។ ករកែវកាយោ
ទន់តល់ទុក្ខទោ- មនស្សាអាល័យ ស្រពោនស្រពន់ អួលអន់ហ្ឫទ័យ
ព្រះភក្រ្តក្រៀមក្រៃ រស្មីអ័ព្ទអន់
។ ហាក់ព្រះច័ន្រ្ទចរ ចែងចាំងអម្ពរ
ស្រឡះសោភ័ណ រាហូអសុរី រស្មីមានប- ន្ទិលទៅចាប់ច័ន្រ្ទ
អ័ព្ទអន្ទការ ។ ខះខំទល់ទប់ ញាប់ញ័រសាយសព្វ អស់អង្គកាយា
សេះនាំមកដល់ មណ្ឌលប្រាង្គប្រា- សាទសេចក្ដីលីលា ចូលកាន់ទែនទី ។
ចូលទៅវន្ទា ព្រះវរមាតា ក្សិណនោះទេវី យង់យល់ភក្រ្តបុត្រ
ពិសុទ្ធទាំងទ្វី អ័ព្វអន់ពេកពី- ភាល់ភ័យសួរថា ។
មាសមិត្រអ័ព្ទឳន អ័ព្ទអន់ស្រពោន ស្រពាប់ភក្រ្តា មាសមានបើអាក់
ថ្នាំងថ្នាក់ចិន្តា ឬមានប្រការ ដូចម្តេចមាសថ្លៃ ។ កុមារប្រាប់ប្រាយ
ទៀងទូលដោះស្រាយ ដោយប្រាជ្ញាវៃ យើងខ្ញុំស្វះស្វែង ទៅលេងដោយព្រៃ
ហត់ហើយហាលថ្ងៃ សព្វៗវេលា ។ មិនមានទុក្ខទេ កុំបីព្រះមេ
សន្ទិះសង្កា មួយមិនអន់អាក់ ថ្នាំងថ្នាក់ចិន្តា នឹងអ្នកឯណា
ឯទៀតដទស ។ នាងថើបសិរសា ត្រាស់សួរទៀតថា មិត្រមាសថ្លើមថ្លៃ
អ្នកនាំប្អូនពៅ ចេញទៅលេងព្រៃ មកវិញសព្វថ្ងៃ ម្ដាយយល់ភក្រ្តា ។
មិនដែលដូច្នេះ មាសមកម្ដងនេះ ប្លែកនឹងសព្វគ្រា ម្ដាយយល់ស្ងួនតន់
អ័ព្ទអន់ភត្រ្ដា ទ្រូងម្ដាយឈឺផ្សា ហាក់នឹងធ្លុះធ្លាយ។ ចូរអ្នកមាសមិត្រ
ប្រាសប្រាបដោយពិត កុំកែវលាក់លាយ ភូតភរវៀចវេះ ដម្រិះប្រាជ្ញប្រាយ
កុមារថ្វាត់ថ្វាយ បង្គំទូលថ្កាន
។ បពិត្របានជា ស្រពោនភត្រ្ដា
ព្រោះព្រួយខ្លួនឃ្លាន ពីព្រឹកចេរចរ ទៅទទួលទាន ពិតពុំសូវបាន
ដ្បិតថ្ងៃញ័រខ្លួន ។ នាងនាថកល្យាណ ឮថាបុត្រឃ្លាន ជឿជាក់រីករាយ
ហៅឲ្យលើកអស់ ភោជន៍ភ័ស្ដុទាំងឡាយ យកមកថ្វាត់ថ្វាយ រាជបុត្រទាំងពីរ។
នាងនាថសោតសោយ មូលមួយផងដោយ រាជបុត្រសោភី គន់គិតក្រគ្រប់
ញ័រសព្វឥន្រ្ទីយ៍ អស់ផលធារី ហៀរហូរល្ហែងល្ហៃ ។ នឹកពាក្យសេះស្រេច
ជូតចេញរំពេច មិនឲ្យសង្ស័យ នាងយល់បុត្រសោត សួរមកជាហៃ
មាសមិត្រថ្លើមថ្លៃ ហេតុអ្វីក៏យំ
។ ព្រះរាជកុមារ ទូលទាស់ដោះសា
បពិត្រអញខ្ញុំ ពានរមួសមួយណា បានជាខ្ញុំយំ ទូលស្រេចបង្គំ
លីលាចូលទៅ ។ កាន់ទីបន្ទំ ភក្រ្តាក្រៀមក្រំ ប្រែប្រាស់ផ្ទំនៅ
ទើសទាស់តូចចិត្ត រឹងរឹតក្ដាត់ក្ដៅ រង់រាត្រីជ្រៅ នឹងចរយាត្រា ។
ទ្រង់ព្រះកន្សែង ពិលាបទួញថ្លែង ឧះឳមាតា អ្នកធ្លាប់បីបម
ថ្នាក់ថ្នរក្សា ឥឡូវនឹងឃ្លា នឹងឃ្លាតអ្នកទៅ ។ ដោយព្រៃសូន្យឈឹង
ឯកឥតទីពឹង ហើយហាលថ្ងសក្ដៅ យកអ្នកទៅផង ដោយដងព្រៃជ្រៅ
ក្រៃងក្រមួយនៅ ក្នុងដៃយក្សា
។ ឧះឳគួរគិត គួរកូនអាណិត
ព្រះវរមាតា ពុំដឹងដោយដាន ស្មោះស្មានថាជា បិតាក្សត្រា
ធិរាជស្តេចនៅ ។ ឳគួរស្ដាយពូជ ស្ដាយពង្សពណ៌ដូច មាសមៃឆ្អិនឆ្អៅ
កម្មអ្វីដិតដោយ អង្គឲ្យអាសៅ អះសាចិ៍សូន្យហៅ ជួជាតិសាមាន្យ ។
ឳគួរស្ដាយក្រិត ស្ដាយក្រំចរិត កបកែវកល្យា ណីនឹងរកស្រី
ដទៃផ្ទឹមគ្មាន កម្មអ្វីមកបាន យក្សយង់មោហា ។ ឪះឳព្រះគុណ
គុណគាប់មហាធ្ងន់ ឥតឯឧបមា ទាល់កូនធំក្រែល មិនដែលក្រោធា
យកព្រះហត្ថា ទះតិចតួចឡើយ
។ មិនដែលពោលជេរ កាន់កូនទាល់តែ
ធំប៉ុណ្ណេះហើយ មិនដែលឲ្យអាក់ ត្រណាក់ចិត្តឡើយ ឳព្រះគុណអើយ
តែងទ្រង់មេត្តា ។ កូនទៅណាដោយ ព្រមប្រោសបើកឲ្យ ទៅតាមប្រាថ្នា
មិនហ៊ានរារឹង មិនហ៊ានរារឹង ទទឹងចិន្តា បន្ទោសបន្ទា
ទទឹងខាំងឃាត់ កូនធ្លាប់សាន្តសុខ នីរណាយទោសទុក្ខ ឥតប្រាសឥតញ្រត់
ធ្លាប់ចួបធ្លាប់ចួន ធ្លាប់ស្ងួនប្រតិព័ទ្ធ ឥឡូវនឹងបាត់ នឹងបង់មាតា ។
ចោលអ្នកនៅអាយ តែអង្គឯកាយ ឯកអនាថា រែងតែងទុក្ខទល់
ពុំយល់ភត្រ្ដា យើងពីរអង្គា អង្គកាយរីងរៃ ។ ឳហេតុព្រះគុណ
ប្រកបដោយបុណ្យ ដោយបារមីថ្លៃ ខ្ញុំទៅសុំបាន អ្នកមានជោគជ័យ
រុងរឿងរិទ្ធិក្រៃ មូលមកនៅផង
។ នឹងយកទ័ពមក ប្រយុទ្ធយិតយម
រម្យរដ្ឋសូមសង ឈាមព្រះបិតា ដូចជាបំណង បំណាច់ខ្ញុំប៉ង
ខ្ញុំពុំភ្លេចភ្លាត់ ។ សូមអស់ទេវតា រក្សារដ្ឋា នូវស្វេតច្ឆ័ត្រ
ក្រែងកើតទុក្ខសោក សូមលោកបំបាត់ បំបង់វិវឌ្ឍន៍ វររាជមាតា ។
មួយកុំឲ្យយក្ស ជួជាតិអបលក្ខណ៍ បៀតបៀនបិណ្ឌា ឲ្យនិត្យនៅបាន
ក្សេមក្សាន្ដសុខា ទាល់តែកាលណា យើងខ្ញុំវិលវិញ ។ ទៀងទួញសព្វៗ
ញាប់ញ័រចំប្រប់ ព្រះនេត្រសឹងពេញ ទឹកនេត្ររហាម លន់លាមហូរចេញ
ព្រះឧរាមិញ ទុក្ខទោមនស្សា
។ លុះអាធ្រាត្រហើយ ព្រលឹងបងអើយ
យើងល្មមយាត្រា ស្រេចរៀបប្រដាប់ សម្រាប់កាយា ព្រះព័ស្រ្តផងអា
វុធរៀនសៀតស៊ក ។ ស្រេចចាប់ដឹកដៃ អនុជថ្លាថ្លៃ យាសយាងចេញមក
ក្រាបថ្វាយបង្គំ បែរចំភក្រ្តរក មាតាហើយសោក ទៀងទួញលាថា ។
បពិត្រអើយខ្ញុំ សូមលាអង្គអ- ម្ចាស់ចរយាត្រា មិនបានយូរទេ
គង់តែលីលា វិលវឹងវន្ទា សម្តេចជននី ។ ស្តេចយាងព្រះបាទ
ដល់ទ្វារប្រាសាទ ព្រះរាជមន្ទីរ ភក្រ្តាក្រៀមក្រំ ចិត្តពុំដាច់ពី
សម្តេចជននី ចង់យល់ភក្រ្តា
។ នឹងយកប្អូនទៅ ក្រែងយំយែកនៅ
ដោយយល់មាតា ស្តេចគិតច្នោះសោត មញ្ជោតអនុថា ហៃប្អូនស្នេហា
នៅនេះក្សិណចៅ ។ ចាំបងរំពេច ដ្បិតបងភ្លាំងភ្លេច រំពាត់មួយនៅ
បង្គំមាលមាស ឳភាសឆ្អិនឆ្អៅ ចូរចៅចាំនៅ កុំកែវយាសយំ ។
ផ្ដាំអនុជនៅ ហើយយាងយាសទៅ យល់មាតាផ្ទំ នឹងយក្សគិតគូរ
ដូចៗនឹងសំ ពងពិតខះខំ ទប់អាញចិត្តជាប់ ។ ឳនអង្គវន្ទា
ទៀបបាទាមាតា ព្រះឳរញ័រញាប់ ញ័រអង្គឥន្រ្ទីយ ព្រះសិររផ្ទាល់ផ្ទាប់
ព្រះក្រាលស្រពាប់ ស្រពោនភក្រ្តា។ សលសែនអាល័យ ខំកាត់ព្រះទ័យ
ពុំទ្រង់សោកា ចរចាកចេញចរ ឈប់ឈររេរា ពុំចង់យាត្រា
ហេតុក្ដីអាល័យ ។ គិតក្រែងប្អូនយំ រត់រកហើយខំ សង្កត់ហ្ឫទ័យ
ចេញទៅដល់ទ្វារ ឃើញអនុជថ្លៃ ព្រះករចាប់ដៃ អនុជកល្យាណ ។
លីលាចុះចាក ចុះចរលះលាក ប្រាង្គប្រាសាទឋាន ស្ដាយទីមណ្ឌល
សកលពិមាន ខំយាងបាទបាន ដល់រោងអស្សពាហ៍។ ទតប្រាសាទសព្វ
ពុំអាចទល់ទប់ ទៀងទើបទួញថា ឳឋានឋិតថេរ ព្រះកេរ្្តិ៍បិតា
ព្រះគិតប្រដា ប្រដាប់ឲ្យទាន
។ ឥឡូវកូនឃ្លាត កូនឃ្លាប្រាសាទ
ប្រសើរថ្កើងថ្កាន ថ្កើងថ្កែងយល់យង់ ថ្កើងថ្កល់រូហាន ប្រាង្គប្រាសាទឋាន
នៃព្រះឥន្រ្ទា ។ ឃ្លាតទិបន្ទំ ឃ្លាតស្រីព្រះស្នំ ឃ្លាតទាំងមាតា
ឃ្លាតមុខមន្រ្តី សេនីសេនា ឃ្លាតញាតិកា នូវរាស្រ្តសព្វប្រាណ។
ទៅយកភពសុធា ជាទីក្រឡា បន្ទំទិព្វឋាន យកអាកាសា
ជាតិជាពិតាន ឃ្លាតខ្នើយមាសមាន ដែលដៃកល់កើយ។ ឃ្លាតភ្លេងតែងស្ដាប់
នឹងយកសត្វស័ព្ទ ស័ព្ទសូរល្វេងល្វើយ យាសយំដោយព្រៃ បន្លឺឆ្លាសឆ្លើយ
ជាភ្លេងលំហើយ លំហែកាយា។ ស្តេចសោករន្ធត់ ញ័រកាយាស្លុត
ទន់ព្រះជង្សា ដាបដល់ដីហើយ ពុំស្បើយសោកា សេះទូលតឿនថា
បពិត្រម្ចាស់ថ្លៃ ។ ពេលនេះល្មមហើយ កុំសោកពេកឡើយ ក្រុងយក្សចង្រៃ
ចិត្តចោរវាដឹង សមនឹងក្សិណក្ស័យ អញ្ជើញជេស្ឋជ័យ ឆាប់ៗម្នីម្នា ។
ស្តេចឮសេះជាក់ គ្រាន់បានភ្ញាភ្ញាក់ នៃព្រះចិន្តា ខះខំប្រាណប្រុង
លើអង្គអនុជា ដាក់លើអស្សពាហ៍ បរិបូណ៌កាលណោះ ។ ស្តេចរៀបផែលឡើង
ស្រយុតទន់ជើង ដាលដល់ដួលចុះ សេះសោតយង់យល់ ស្តេចដួលដូច្នោះ
ទន់ទាបលុតចុះ ឳនឲ្យស្តេចយាង
។ ស្តេចឡើងជិះជាប់ អស្សពាហ៍ប្រាយប្រាប់
ប្រើព្រះប្រុងប្រាណ សេះនាំយាត្រា លីលាចាកឋាន ហួសកំពែងបាន
ដល់ក្រៅសីមា ។ សម្តេចទេវន្ទ ប្រសើរសោភ័ណ ពូជពង្សពុទ្ធា
ពន្លកបណ្ដូល ត្រួយត្រួលសាស្ដា នូវព្រះអនុជា គង់ពាជីចរ ។
រូព្រះសូរ្យា ឯឰនភា រុងរឿងថ្កើងថ្ករ ត្រចះយល់យង់
គួរគង់អស្សតរ ចេញចាកនគរ ដើរដោយព្រឹក្សា ។ សេះនាំចេញចរ
ចាកចោលនគរ ឆ្ងាយក្រៃមហិមា ទើបក្សត្រទ្រង់ល័ក្ខណ៍ ភ្ញាភ្ញាក់ស្មោះស្មារ
តីដឹងជាក់ជា ទូរេរាជដ្ឋាន
។
ព្រះកគក់គរ ឧរាថ្នះមរណ៍ សោយសោកប្រាសប្រាណ
រន្ធត់ឡឺនឡង់ លើអង្គអស្សយាន សេះសោតមិនហ៊ាន
បោលខ្លាំងក្រែងធ្លាក់
។
សេះលួងលោមថា បពិត្រកុមារ ប្រសើរទ្រង់ល័ក្ខណ៍
កុំសែនសោយសោក អមោក្សអន់អាក់ ខ្ញុំក្រែងថ្លៃធ្លាក់
អង្គអន្ធការ ។
មួយខ្ញុំភិតភ័យ ដ្បិតម្ចាស់សោកក្រៃ នឹងកើតទៅជា
រោគបៀតក្រីក្រ ឥតហ្មពេទ្យា អាសូរអនុជា
ក្មេងណាស់ម្ចាស់អើយ
។
ស្ដេចស្ដាប់អស្សពាហ៍ លួងលោមចរចា ដំណើរច្នោះហើយ
គ្រាន់ស្រាកគ្រាន់ស្រាល ស្រយាលបានស្បើយ ព្រះអង្គល្វេងល្វើយ
អស់អង្គក្ដាត់ក្ដៅ ។
សេះយល់ស្ដេចស្បើយ ទូលថាម្ចាស់អើយ ខំប្រុងគង់នៅ
ឲ្យជាប់លើខ្ញុំ នឹងខំបោលទៅ ទាន់ក្នុងយប់ជ្រៅ
ឲ្យឆ្ងាយនគរ ។
ថាស្រេចសេះប្រឹង បោលអស់ទំហឹង ហើយរាជអស្សតរ
ឲ្យគាស់អស់ស្បៀង រៀងៗ ចេរចរ លុះស្វាងទិនករ
សាមសិបយោជន៍ណា ។
សេះឈប់ឲ្យសោយ ទៅទៀតដើរដោយ ដែនដងមាគ៌ា
សេះពុំហានខ្លាំង រវាំងកុមារ
បទស្ដេចសោកា
ពុំបានស្រាកស្រាន្ត
។
សាមសឹបយោជនយប់ សេះឈប់នៅម្លប់ ឈើធំមួយមាន
ស្រះស្រង់ទូលាយ សប្បាយក្សេមក្សាន្ត កំពង់ទីឋាន
រាបរលីងស្រួល ។
ឈូកឈរពណ៌ប្រាំ ស្លឹកស្លោមជញ្ជាំ ទោះទាំងទីទួល
ទីទាបរុក្ខា ផ្លែផ្ការមួល មែកមើលដង្កួល
ដង្គំស្រោងស្រឹង ។
រលីងក្រោមធេង មុខគួរដើរលេង វិវេកវរវឹង
មុខគួរឈរឈប់ ក្រោមម្លប់ត្រឈឹង ត្រឈៃរំពឹង
រំពៃព្រឹក្សា ។
កុមារចុះស្រង់ ជម្រះអស់អង្គ បំបាត់បរិឡាហ៍
ស្ដេចឡើងមកឈប់ ក្រោមម្លប់រុក្ខា សេពសោយភោជនា
ប្រាស់ផ្ទំលំហើយ ។
សេះឆីក្រវែល ក្រវើនមិនដែល ឲ្យឃ្លាតឆ្ងាយឡើយ
កុមារសោតផ្ទំ ក្រៀមក្រំពុំស្បើយ ត្រាស់ថាប្អូនអើយ
ថ្មើរណេះមាតា ។
តែងយល់យើងដល់ ទែនទីមណ្ឌល សេពសោយភោជនា
ឱម្ល៉េះសមនឹង ទន្ទឹងមាគ៌ា អង្គអាចអត់អាហារ
ហើយចាំយើង ។
ព្រលឹងបងអើយ ពុំឃើញយើងឡើយ សមក្ដៅដូចភ្លើង
ឆេះឧរារ័ត្ន ខំរត់រកយើង រត់ចុះរត់ឡើង
រកក្នុងមន្ទីរ ។
ពុំយល់សមស្វែង រកដោយទីល្បែង រោងរាជពាជី
សមសែនសោយសោក អមោក្សសែនទ្វី ណាយនូវភោជនីយ៍
សោយតែទឹកភ្នែក ។
សមនឹងបោកប្រាស់ អង្គកាយគរព្រះ ឧរាថ្នះបែក
ប្រមាត់ថ្លើមធ្លាក់ ដូចអ្នកហួហែក រយះរយែក
ក្នុងព្រះអង្គឯង ។
បពិត្រទេព្ដា សូមអ្នកមេត្តា ទៀងទូលថ្លាថ្លែង
ប្រាប់ព្រះមាតា ជាតិជាគម្ដែង កុំឲ្យចម្បែង
សែនសោយសោកសៅ ។
និទានសាស័ព្ទ សាសងកិច្ចកាព្យ កិច្ចកល់ដោយនូវ
ដំណើរពោធី- សត្វ វិសេសទៅ បញ្ឈប់កាព្យនូវ
ហៅខ្សែ ១ ហោង ១។
នេះនៅតំណរ ដំណើរថ្លែងត ថ្លែងតាមទំនង
ដំណើរកិច្ចកាព្យ រៀងរាបទាក់ទង ទាក់តាមគន្លង
គន្លឹបកាព្យា ។
ហៅថាខ្សែទោ កាលព្រះពង្សពោ ធិនូវប្អូនភ្ងា
ដេកដាក់អាស្រ័យ នៅព្រៃព្រឹក្សា តាមដោយអត្ថា
ធិប្បាយជ្រះជ្រៅ ។
ទៀងទួញទល់ទុក្ខ លើសលែងលុះលក់ បាត់ទៀងទួញទៅ
លុះព្រឹកព្រាងព្រះ សូរ្យរះឆ្អិនឆ្អៅ ស្រស់ស្រង់សោយនូវ
អាហារភោជនា ។
ឡើងលើអស្សតរ រាជនាំចេញចរ ទៅសព្វទិវា
ពុំដែលប្រទះ ឥសិសីលា នគរគាមា
គាមៈដទៃ ។
យល់តែអស់ម្រឹគ នៅក្នុងព្រៃព្រឹក្ស ពឹងពាក់ប្រស្រ័យ
ទាំងទោចទៀវយំ ច្រឡំច្រឡៃ ចាក់ចាន់រេរៃ
ក្ងក្ងោក ។
ក្រៀលចចាតចាប មៀមមាន់ព្រៃព្រាប តាវ៉ៅប៉ោលតោក
សកត្រយង កេងកងឋិតសោក ត្រាចដើមឪឡោក
ទីទុយអាស្រ័យ ។
ក្ដាន់កៀងញីញង ដើរដោយជ្រលង ដងដែនព្រឹកព្រៃ
ពុំភ្លឹកពុំភ្លើន រំពើនរំពៃ ខ្លាខ្លាំងមានមៃ
ត្រីត្រេកកាន់គ្នា
។
កេសររាជសីហ៍ គោត្រគោក្របី កែះឱដ្ឋគជសារ
គជសីហ៍សត្វសិង្ហ វិលវឹងរេរា ជាញជែងជល់គ្នា
ប្រឡែងលេងលង ។
ទន្សោងទន្សាយ ប្រើសព្រៃឈ្លូសទ្រាយ ទាំងលៀងភាផង
បោលបណ្ដើរគ្នា លីលាត្រសង រេរារួសរង
ដោយកនគូវា ។
ហេតុដោយបរមត្ថ បារមីមហាក្សត្រ ពូជពង្សពុទ្ធា
ម្រឹគាម្រឹគី បក្សីបក្សា មែនមានមេត្តា
ទៅវិញទៅមក ។
ស្ដេចយល់សត្វផង កៀងគូត្រសង ជួបជុំរួសរក
ស្មៅបរិភោក្ដា កុមារសោយសោ - កាគន់គិតភ្នក
ដល់ព្រះមាតា ។
ឱសត្វទាំងឡាយ ជួបជុំគូកាយ មិនមានឃ្លាយឃ្លា
កម្មអ្វីអង្គអញ ឲ្យម្នេញមហិមា ព្រាត់ព្រះមាតា
នូវព្រះជនក ។
សព្វសត្វសម្ទាយ សោតសឹងសប្បាយ ឥតទោសឥតទុក្ខ
តែអញនេះមិញ អម្នេញពុំសុខ មិនបានយល់មុខ
មាតាបិតា ។
ម្ល៉េះសមអ្នកម្ដាយ សែនសោកស្ដេចស្ដាយ បទបុត្រឃ្លាតឃ្លា
បើព្រាត់ប្រាសមួយ លែងមួយនៅរ៉ា គ្រាន់ព្រះមាតា
ស្រាកស្រាន្តទុក្ខផង
។
ឥឡូវឃ្លាតឃ្លា ទាំងពីរអង្គារ សមអ្នករែងរង
ទុក្ខទោមនស្សមនោ ឱះឱនេះម្ដង ហេតុកម្មចាំចង
អង្គឲ្យឃ្លាតឃ្លា ។
ហាក់កូនទុជ៌ន ធ្វើឲ្យព្រះគុណ សែនសោយសោកា
ទៀងទល់តែទុក្ខ ពុំសុខសាន្តសា បាយបទបុត្រា
បុត្រីឃ្លាឃ្លាត ។
កូនមិនដូច្នោះ នេះឯងពីព្រោះ កម្មកាយអង្គអាត្មា
នៃយើងទាំងទ្វី ពិតពីបុព្វជាតិ នាំមកបង់ឃ្លាត
ឲ្យឃ្លាឃ្លៀងឃ្លៃ ។
ឱហេតុសម្ភារ បុណ្យបារមីតា អញខ្ញុំក្រាស់ក្រៃ
សាងពីបឋមា ជាអសង្ខេយ្យ សូមទេពភពក្រៃ
ទ្រើសទ្រង់ទិព្វញាណ
។
សូមលោករក្សា សម្ដេចមាតា ឲ្យបានសុខសាន្ត
កុំឲ្យជាទុក្ខ ជាឧកក្នុងប្រាណ ឲ្យស្រន់ឲ្យស្រាន្ត
ឲ្យស្រាលទុក្ខា ។
ទំរាំខ្ញុំបាន ត្រឡប់វិលថ្កាន រដ្ឋរាជសីមា
ទួញភ្លាងសោយសោក វិយោគផ្សប់ផ្សា ញាប់ញ័រអង្គា
លើខ្នងមនោម័យ ។
កុមារវរល័ក្ខណ៍ សែនសោកអួលអាក់ អួលអន់អាល័យ
អាឡោះព្រះមេ ឥតល្ហែព្រះទ័យ សែនសោកសព្វថ្ងៃ
ស្គមទាំងកាយា ។
សេះយល់សោកណាស់ លួងលោមទូលទាស់ មិនឲ្យសោកា
គ្រាន់ស្រាកសោកសោយ តែមួយវេលា នឹកឡើងកាលណា
តែងទួញទៀតទៅ ។
តាំងតែជាទុក្ខ មិនមានសាន្តសុខ នឹកដល់រឹងក្ដៅ
តំណើរន័យនេះ ឈប់ស្លេះនិត្យនៅ នឹងថ្លាថ្លែងទៅ
មន្ទីរមណ្ឌល ។
អស់អ្នកចាស់ទុំ មេនំនូវស្នំ ពីព្រឹកពុំយល់
ស្មានស្ដេចទៅព្រៃ យក់ក្រៃពុំដល់ ពុំដឹងសឹងឆ្ងល់
សឹងឈ្ងោករកសព្វ ។
ខ្លះរត់រកលើ ប្រាសាទប្រសើរ ដោយកៀនបន្ទប់
ពិតពុំយង់យល់ រវល់ថែថប់ ភិតភ័យទាំងយប់
កកើតកោលា ។
រកដោយរោងសេះ សព្វរោងរទេះ រទាសសួរគ្នា
ពុំយល់ចរចូល ទៅទូលយក្សា នូវនាងវិមលា
បពិត្រក្សត្រក្សាន្ត
។
ដ្បិតបុត្រទ្វេហា បាត់ពន់វេលា ទាំងរាជអស្សយាន
ថ្មើរណេះតែងដល់ មណ្ឌលទិព្វឋាន ស្ដេចពុំដែលខាន
ឲ្យខុសវេលា ។
បពិត្រថ្ងៃនេះ បាត់ដល់យប់ម្ល៉េះ ប្លែកនឹងសព្វគ្រា
សព្វថ្ងៃចមចៅ ស្ដេចទៅព្រឹក្សា តែងតែចរចា
ប្រាប់អស់ចាស់ទុំ
។
យប់មិញស្ដេចទៅ បាត់ពីយប់ជ្រៅ ពុំប្រាប់យើងខ្ញុំ
នូវស្នំស្នេហា បរិពារតូចធំ ចំឡែកពេកពុំ
ដូចដើមសព្វគ្រា ។
យើងខ្ញុំរុករក ដោយជ្រងដោយច្រក ទីល្បែងកុមារ
ទូទៅដល់រោង ដែលចងអស្សពាហ៍ រោងរាជរដ្ឋា
សោតសាយសព្វសុះ ។
នាងនាថវិមលា បានជ្រួតជ្រាបថា បុត្របាត់ដូច្នោះ
ទះតប់ឧរា សោកាអាឡោះ ដាលដល់ដួលចុះ
សន្លប់សុបសៅ ។
យក្ខភ័យក្បិតភក្រ្ត ដោយទឹកទើបភ្ញាក់ កាយគង់និត្យនៅ
ឈឺឆៀបផ្សប់ផ្សា ឧរាក្ដួលក្ដៅ សែនសោយសោកសៅ
ពុំចេញចរចា ។
យក្ខលោមលំហើយ ព្រលឹងបងអើយ ចាំឲ្យសេនា
រកសិនកុំស្ងួន ខ្លឹមខ្លួនពុំងា កុំសោកពេកណា
គង់តែឃើញទេ ។
ត្រាស់ស្រេចយក្ខប្រើ សេនាឲ្យដើរ រកសព្វមគ្គេ
មាគ៌ាសុះសព្វ ពុំមានទំនេរ សព្វស្រុកទេសគេ
ទិសទាំងប្រាំបី ។
ខ្លះកន្លះខែ ខ្លះទៅបានតែ បួនប្រាំរាត្រី
សឹងរកពុំយល់ ខ្លះដល់ខែបី សួរសព្វបូរី
ជិតឆ្ងាយនានា ។
ខ្លះទៅប្រាំខែ ស៊ើបសួរសឹងតែ ពុំយល់កុមារ
វិលវឹងចរចូល ទៀងទូលយក្ខថា យើងខ្ញុំគ្រប់គ្នា
ស្វែងរកបុត្រនោះ ។
ស៊ើបសួរសព្វសឹង ពុំឮដំណឹង ដំណើរសូន្យសោះ
យក្ខស្ដាប់គិតថា ជាក់ជាសេះនោះ ប្រាប់ហេតុចំពោះ
ចេរចរយាត្រា ។
នាងឮបុត្របាត់ ញ័រថ្លើមប្រមាត់ សោយសោកទួញថា
ឱមាសមិត្រពៅ បាត់ទៅឋានណា ចោលម្ដាយឲ្យផ្សា
ទ្រូងទ្រួតក្រំក្រៃ
។
ឬគោសិង្ហសីហ៍ ខ្លោងខ្លាក្របី ដោយដែនដងព្រៃ
ប្រហារជីវិត មាសមិត្រក្សិណក្ស័យ ក្ស័យឬមាសថ្លៃ
វិលវល់វង្វេង ។
ឱកូនឧត្ដម ចោលអស់ស្រីស្នំ ចោលអស់ទីល្បែង
ចោលម្ដាយឲ្យម្ដាយ នៅអាយឯកឯង ឯកអង្គទៀងតែង
ទល់ទុក្ខសោកា ។
ឱបើម្ដាយដឹង ពៅពីរព្រលឹង និត្យនៅឋានណា
ម្ដាយមិននិត្យនៅ នឹងទៅតាមបា តាមបុណ្យបុរា
បូរាណម្ដាយហោង ។
ឬម្ដាយបម្រាត់ បម្រាស់កូនសត្វ ឲ្យឃ្លាតគូគ្រង
ទើបម្ដាយប្រាស់កូន ខ្លឹមខ្លួនស្នេហ៍ស្នង ពុំមូលមួយផង
ដូចកាលសព្វថ្ងៃ ។
ខ្លួនម្ដាយមានអ្នក ថ្លៃស្នេហាហាក់ ដូចដួងហ្ឫទ័យ
ប្រសើរឥតមោះ ពុំនោះដូចន័យន៍ កែវនេត្រាថ្លៃ
ទាំងពីរនិត្យនៅ ។
ឱខ្នល់កន្ទេល ទីទិព្វដំណែល ដំណេកពាលពៅ
ដំណេកដំណែល កន្ទេលខ្នើយនៅ បាត់តែរត្នទៅ
ឋានណាពុំយល់ ។
សព្វថ្ងៃគ្មានទុក្ខ ដ្បិតបានយល់មុខ មិត្រមាសថ្កើងថ្កល់
ដូចព្រះចន្ទំ ចែងចាំងមណ្ឌល ស្រឡះនិមល
ឥតពពកបាំង ។
ព្រលឹងស្ងួនអើយ ខ្លួនម្ដាយចាស់ហើយ មិនបានចិរំ
ដូចឈើខ្ពង់ខ្ពស់ ដើមដុះទៀបច្រាំង សង្ឃឹមអ្នកទាំង-
ពីរលើកខ្មោចម្ដាយ
។
ឱមាសនិមល បើម្ដាយពុំយល់ សមម្ដាយរំលាយ
រំលាងបញ្ចក្ខន្ធ ជីពជន្មអន្តរាយ ចាកចោលអង្គកាយ
ពិតពុំលែងឡើយ ។
នាងទួញសព្វៗ ញាប់ញ័រចំប្រប់ ពុំមានល្ហែល្ហើយ
ឈឺឆៀបកាយោ គក់ឧរាហើយ សោយសោកពុំស្បើយ
សន្លប់សុបសៅ ។
មេនំសាវស្រី មាត្យមុខមន្រ្តី រាស្រ្តរដ្ឋក្នុងក្រៅ
សោតសឹងពុំសុខ ជាទុក្ខសោកសៅ រលឹកទូទៅ
កុមារទាំងទ្វេ ។
ទ្រហោអឺងកង ទ្រហឹងរំពង ទូទាំងធានី
យក្ខភ័យភ្លាំងភ្លាត់ យកទឹកវារី ក្បិតភក្រ្តទេវី
ហើយលួងលោមថា ។
ហែកែវកល្យាណ ចូរកែវកំសាន្ត កុំសោយសោកា
ចូរប្អូនវរល័ក្ខណ៍ នៅរ័ក្ខរដ្ឋា បងនឹងលីលា
តែឯងអង្គទៅ ។
រកឲ្យយង់យល់ ថាស្រេចចុះដល់ មន្ទីរឋានក្រៅ
មន្រ្តីសេនា យោធាហែទៅ យក្ខឃាត់ឲ្យនៅ
ហើយបន្ទូលថា ។
អស់អ្នកសឹងសុទ្ធ រកពុំយល់បុត្រ អញទាំងត្រីត្រា១
អង្គអញឯងបាត់ តែសត្តទិវា ២ នឹងរកបុត្រភ្ងា
ទាំងពីរឲ្យយល់ ។
ចូរអ្នករាល់គ្នា និត្យនៅរក្សា នាងនាថនិមល
នៅព្រះនគរ បវរមណ្ឌល ក្រែងកើតអំពល់
បទអញពុំនៅ ។
មន្រ្តីតូចធំ ក្រាបថ្វាយបង្គំ លាវិលវឹងទៅ
យក្ខយាងឯងអង្គ ចូលក្នុងព្រៃជ្រៅ ដល់ជ្រៃលំនៅ
យកដំបងបាន ។
រំពឹងគិតថា រីរាជអស្សពាហ៍ កំឡាំងហាវហាន
មួយរយយោជន៍យល់ ទៅដល់ម្ង៉ៃបាន ឥឡូវប្រមាណ
បានប្រាំខែគត់ ។
គួរនិម្មិតខ្លួន ឲ្យខ្ពស់មែនមួន លើសនឹងកំណត់
ទើបនឹងឈោងឈាន ចាប់បានប្រាកដ អញឆីឲ្យហ្មត់
កុំឲ្យរួចរស់ ។
ស្រេចហោះទៅឆ្ងាយ និម្មិតប្រែកាយ ធារធំខ្ពង់ខ្ពស់
កាលយក្ខទុជិន ប្រែមុនបង្អស់ ប្រមាណកំពស់
៧ ជួរត្នោតលៃ ។
បាំងនឹងឈើផង ហើយយក្ខយង់ឃ្នង នៅនិម្មិតដៃ
ទីឃោធាធួន ដល់បួនត្នោតលៃ មើលមិនយល់នៃ
ព្រះរាជកុមារ ។
ហើយយក្ខនិម្មិត ប្រាំពីរដងពិត ខ្ពស់ក្រៃមហិមា
ត្រដែតមើលទៅ ត្រូវនពចត្តា - ឡីសឡើងយក្សា
មើលមិនយល់ស្មោះ ។
ស្ទាញស្ទុះទៅឈរ ឈានឈប់លើប - ពិតមួយឯងនោះ
កំពស់គណនា ឯកាយោជន៍ស្មោះ មើលយល់យក្ខហោះ
តាមទៅដោយរិទ្ធ៍ ។
ដោយតេជក្រុងយក្ខ ពារភ្នំធ្លាយធ្លាក់ ខ្ចាត់ខ្ចាយល្អោចល្អិត
ដូចខ្យល់យុគ-
ន្ធវាតខ្លាំងក្កិត ឈើព្រៃទៀបជិត
ទោទន់ញ័រញែក ។
ម្រឹគសិង្ហសីហ៍ ខ្លោងខ្លាដំរី រមាសស្រៀវស្រែក
ភិតភ័យរន្ធត់ រូតរត់បោលបែក គូកនជ្រៀតជ្រែក
ជ្រកដោយព្រឹក្សព្រៃ ។
សេះឮសព្ទយក្ខ បៀងបែរមើលជាក់ យល់ជិតពេកក្រៃ
ខះខំប្រឹងស្រូត រូតរត់មួយថ្ងៃ នោះទៅឆ្ងាយក្រៃ
ប្រាំយោជន៍១មហិមា ។
កុមារភិតភ័យ យល់យក្ខជិតក្រៃ ប្រាយប្រាប់សេះថា
យក្ខមកទាន់ហើយ សេះឆ្លើយរឹងថា ម្ចាស់អើយខ្ញុំហា
អស់កំឡាំងក្រៃ ។
ចូរម្ចាស់ទៅពួន ពឹងពាក់លាក់ខ្លួន នៅក្នុងព្រឹក្សព្រៃ
សម្ងាត់សម្ងំ សូវខ្ញុំក្សិណក្ស័យ ឲ្យអម្ចាស់ថ្លៃ
រស់រួចជន្មា ។
កុមារថ្លាថ្លៃ ចុះចាកមនោ ម័យចាប់ហត្ថអនុជា
ចូលពួនអាស្រ័យ នៅព្រៃព្រឹក្សា សេះរត់ម្នីម្នា
ហើយអធិដ្ឋាន ។
ឱហេតុសម្ភារ សូមអស់ទេវតា សោឡសពិមាន
ទេពទាំងភពត្រៃ ប្រណីប្រោសប្រាណ ឲ្យម្ចាស់ខ្ញុំបាន
គង់ព្រះជន្មា ។
ហេតុពាក្យពោលពិត ទើបទេពនិម្មិត រន្ធនៅរុក្ខា
ឲ្យពោធិវង្ស នូវអង្គអនុជា ចូលស្រេចទេព្ដា
និម្មិតបាំងបិទ ។
ទុករន្ធមួយតូច ខ្យល់ចេញចូលរួច ហើយទើបនិម្មិត
ជាពីងពាងពាស ព័ទ្ធដោយរន្ធជិត មៀងមើលយល់ឥត
មានមនុស្សនិត្យនៅ ។
យក្ខហោះតាមសេះ សេះរត់បង្វេះ បង្វែងដោះទៅ
ឲ្យឆ្ងាយពីទី ក្ស័ត្រពីរពួននៅ យក្ខយង់ឃោរឃៅ
តាមទាន់អស្សពាហ៍ ។
ស្ទុះលោទៅចាប់ សេះគេចក្រឡាប់ ក្រឡាស់យក្ខយា
ដំបងទទៅ ពុំត្រូវអាជា- នេយ្យនោះយក្សា
ក្រោធពន់ប្រមាណ ។
ស្ទុះលោតទៅចាប់ បានកន្ទុយខ្ជាប់ កាន់ក្បាលអស្សយាន
ឆីហើយផ្ដន្ទា ថាអាធ្លាប់មាន ពុតត្បុតអាចហ៊ាន
រូតរត់យាត្រា ។
អញឆីក្បាលទៅ ទុកខ្លួនអានៅ អសោចិ៍អសារ
ក្នុងព្រៃសានគ្រោះ សូន្យសោះអសារ ចំណីអាហារ
ត្មាតក្អែកដោយព្រៃ ។
ស៊ីស្រេចយក្ខមក ឈ្ងោករេរារក កុមាររ័ត្នថ្លៃ
សព្វក្រោមមណ្ឌល កៀនគល់ព្រះជ្រៃ ទីបំពួននៃ
រ័ត្នរាជកុមារ ។
វៃវេះវរវិល ពុំយល់ហើយខ្ជិល យក្ខស្រដីថា
អញឆីសេះក្ស័យ ប្រល័យជន្មា វានឹងទៅណា
មានតែក្សិណក្ស័យ ។
គិតស្រេចហោះទៅ ដល់ទីលំនៅ ចាប់សត្វដោយព្រៃ
បិភោគស្កប់ស្កល់ គ្រប់ប្រាំពីរថ្ងៃ ក្រឡាប់វិលវៃ
ចូលកាន់សីមា ។
បញ្ឆោតមន្រ្តី មេនំសាវស្រី នូវនាងវិមលា
បុត្រយើងពីរពង្ស ចិត្តចង់ប្រាថ្នា រៀនសិល្បសាស្រ្ត
អាចឲ្យចេះស្ទាត់ ។
ឥឡូវរត់ទៅ សូមសំណាក់នៅ ឥសីសីលសុទ្ធ
បានជាមិនលា គិតថាក្រែងឃាត់ រៀនរួចស្រេចថ្វាត់
មកកាន់ឋានឋិត ។
នាងឮច្នោះហើយ គ្រាន់ស្រាកគ្រាន់ស្បើយ មិនសូវគន់គិត
ពេកពន់មន្រ្តី សេនីព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធ រួសរិះស្មានពិត
សឹងពុំសង្កា ។
រីនិទាននេះ យើងឈប់ទុកស្លេះ ថ្លែងឯទេព្ដា
រឹងរិទ្ធិ៍សិទ្ធិសក្តិ ដែលលាក់កុមារ ក្រោយក្រុងយក្សា
ត្រឡប់វិលវិញ ។
អស់ទាំងទេព្ដា បើករាជកុមារ ឲ្យស្ដេចចរចេញ
និម្មិតភោជនា អាហារពោរពេញ ទាំងភាជន៍មាសមិញ
ថ្វាត់ថ្វាយកុមារ ។
ពុំឲ្យយល់អង្គ កុមារសោតទ្រង់ សោយអស់អាហារ
ព្រះភក្រ្តស្រស់ស្រិល ដោយរសឱជា ពិសេសពិសា
ពីសួគ៌ពីសុទ្ធ ។
ស្ដេចសោយស្កប់ស្កល់ រកសេះពុំយល់ ពន្លកពង្សពុទ្ធ
គន់គិតអស្សពាហ៍ កាយារន្ធត់ ឱបងរូតរត់
ទៅទីឋានណា ។
យក្ខវិលទៅហើយ បងអើយម្ដេចឡើយ ពុំវិលយាត្រា
ត្រឡប់វិលមក រួសរកប្អូនភ្ងា ឬមួយយក្ខវា
សម្លាប់បងក្ស័យ ។
ពោធិសម្ភារ នាំព្រះអនុជា ចេញចាកដើមជ្រៃ
លីលាទៅតាម ស្នាមជើងនោះនៃ កន្លែងមនោម័យ
ដង្ហោយហាហៅ ។
ឱបងមានគុណ គុណគាប់មហាធ្ងន់ ធ្ងន់ហើយជ្រាលជ្រៅ
នាំយើងទាំងពីរ ចេញពីលំនៅ ដើរដោយព្រៃជ្រៅ
តែបីអង្គា ។
បងអើយសព្វថ្ងៃ តែងបានអាស្រ័យ ពឹងពាក់ជាតិជា
ពំនាក់ពំនឹង ពិតពឹងរាល់គ្រា ប្រសើរថ្លៃថ្លា
ជាតិជាជើងចរ ។
បើបងក្សិណក្ស័យ ជីវិតប្រល័យ ក្នុងព្រឹក្សាករ
ដូចជាអ្នកកាត់ បាទហត្ថមែនមរណ៍ ក្នុងព្រឹក្សាករ
អង្គឥតជើងដើរ ។
សព្វថ្ងៃយើងមាន នូវរាងរូបប្រាណ អង្គឥតអំពើ
ឬជន្មជីវិត ពីរពិតយើងផ្ញើ ផ្ដេកផ្ដាក់ទុកលើ
នៃរូបរាងបង ។
រិះរត់យាត្រា ចោលព្រះមាតា មេនំស្នំផង
ចោលប្រាងប្រាសាទ ស្អាងស្អាតឥតហ្មង ឥតហេតុមករង
ទុក្ខទោមនស្សា ។
ព្រោះហេតុគំនិត បំណាច់បងគិត នាំយើងយាត្រា
ឥឡូវនេះបង ម្ដេចម្ដងឃ្លាតឃ្លា ចោលយើងឲ្យអា
សារសោះសូន្យនៅ ។
ឬបងស្វះស្វែង រូតរត់វង្វេង កណ្ដាលព្រៃជ្រៅ
ឬមួយយក្សា
មោហាឃោរឃៅ ចិត្តចោរកម្លៅ សម្លាប់បងឆី ។
សែនស្ដេចសោកដោយ ព្រៃព្រឹក្សដង្ហោយ ហៅរាជពាជី
ស្រយាកស្រយុត រន្ធត់ឥន្រ្ទិយ អ័ព្ទអន់ឆវី
ដោយទ្រង់ត្រូវក្ដៅ
។
ឈប់ដោយម្លប់ឈើ ពុំសូវខំដើរ ព្រោះព្រះចមចៅ
អាសូរព្រះប្អូន ស្រីស្ងួនពាលពៅ ដ្បិតក្មេងណាស់នៅ
រអាមបាទា ។
លន្លង់លន្លោច ស្រងេះស្រងោច ស្រងូតភក្រ្តា
ទួញទៅនគរ ព្រះវរមាតា ឱកូនឃ្លាតឃ្លា
ព្រះមេថ្លាថ្លៃ ។
សង្ឃឹមអស្សពាហ៍ ស្មើព្រះមាតា ជាជើងសព្វថ្ងៃ
ឥឡូវប្រែប្រាស និរាសមនោម័យ ទៅទីៗទៃ
ពុំមូលមួយគ្នា ។
បើបានសេះនៅ នោះយើងបានទៅ យង់យល់ភក្រ្តា
ព្រះមេថ្លាថ្លៃ ដូចក្ដីប្រាថ្នា បរិបូណ៌ប្រោសប្រា
កដពុំឃ្លៀងឃ្លាត ។
ឱព្រះមាតា ប្រសិនអស្សពាហ៍ ក្សិណក្ស័យជន្មជាត
ពិតពីរយើងខ្ញុំ ស្មើកំបុតបាទ នឹងអស់ជន្មជាត
ជីវិតនេះនៅ ។
ចោលរាងរូបកាយ នៅក្នុងព្រៃអាយ អសោចអសៅ
អសារមិនខាន មិនបានវិលទៅ កាន់ទីលំនៅ
យល់ព្រះភក្រ្តា ។
ឱកម្មអ្វីម្ល៉េះ ទ្រូងអើយស្ទើរប្រេះ ពិបាកវេទនា
ឲ្យតែព្រាត់ព្រាក ចោលចាកមាតា កម្មអ្វីបង់ឃ្លា
បង់ឃ្លាតសេះផង ។
ឥឡូវនឹងចរ វិលវឹងនគរ បូរីនាយហោង
ពុំដឹងទិឋាន ដើមដានគន្លង ឱអង្គអញម្ដង
ណេះរងវេទនា ។
ឱប្អូនប្រសើរ អ្នកពុំដែលដើរ ដោយដងអធ្វា
ជើងជាន់ក្រួសក្ដៅ សមពៅរអា រអាមបាទា
ពុរពងជោរជាំ ។
ព្រលឹងបងអើយ ម្ដងណេះឯងហើយ ហៅវេរាកម្ម
វិបាកអង្គឯង ពីព្រេងចងចាំ ចងជាប់នានាំ
ឲ្យរងវេទនា ។
ពង្សពុទ្ធប្រសើរ សោយសោកបណ្ដើរ ព្រះប្អូនស្នេហា
ទៅតាមដោយដាន អស្សយានយាត្រា ទន់ៗសូរ្យា
រសៀលល្ងាចថ្ងៃ ។
ស្ដេចយាងទៅដល់ មៀងមើលយង់យល់ រត្នរាជមនោម័យ
កំបុត្រក្បាលទៅ ដេកនៅក្សិណក្ស័យ ស្មើធ្លាក់ថ្លើមថ្លៃ
ជីពជន្មមរណា ។
ស្ដេចឱបសេះសោក សែនសោយអមោក្ស ទាំងពីរអង្គា
ដាលដល់សន្លប់ សូន្យសព្វសរីរា បង់បាត់ព្រះស្មារ
តីដោយសោកសល់ ។
ហេតុបុណ្យពង្សពោ -
ធីសត្វវរោ វិសេសថ្កើងថ្កល់
បណ្ដាលកើតក្ដៅ ទូទៅដួចដល់ មណ្ឌលកម្ពល
អាសនាឥន្រ្ទា ។
ស្ដេចបើកសហស្ស- ន័យន៍នេត្រយល់ច្បាស់ ចុះមកម្នីម្នា
យកទឹកទិព្វលុប សាយសព្វអង្គា ព្រះរាជកុមារ
ទាំងពីររូបរ័ត្ន ។
ភ្ញាភ្ញាក់ស្មោះស្មារ-
តីដឹងកាយា ក្រួញក្រាបប្រណិប័ត្ន
ទៀបបាទអង្គឥន្រ្ទ ទេវិន្រ្ទចក្រវត្តិ ព្រះសូរមហាសត្វ
បើកបន្ទូលថា ។
ហៃអ្នកពីរប្រាណ អ្នកមកអ្នកមាន បើទៅឋានណា
ព្រោះប្រការកិច្ច ដូចម្ដេចបានជា អ្នកចរយាត្រា
ព្រាត់ប្រាសធានី ។
កុមារស្ដែងស្ដាប់ ទូលថ្លែងប្រាយប្រាប់ តាមពាក្យពាជី
ដើមដានសុះសព្វ គ្រាន់គ្រប់ពិតពី រឿងយក្សាស៊ី
សម្ដេចបិតា ។
ហេតុនោះសោតសេះ នានាំបង្វេះ បង្វែងយាត្រា
ចោលព្រះនគរ ចោលវរមាតា នៅនឹងយក្សា
សាមាន្យទុជ៌ន ។
អស្សានានាំ មកដល់ខែប្រាំ យក្ខមកតាមទាន់
ខ្ញុំនឹងប្អូនស្ងួន លាក់ខ្លួនក្នុងរន្ធ ជ្រៃបានរស់ជន្ម
ដោយទេពករុណា ។
សេះរត់មកបាត់ យក្ខតាមមកកាត់ យកតែសិរសា
ស៊ីឬមិនដឹង ខ្ញុំនឹងអនុជា បើឥតអស្សា
សមស្លាប់នៅនេះ ។
ព្រះឥន្រ្ទឆ្លាសឆ្លើយ ថាហៃចៅអើយ កុំចៅគិតរិះ
ភិតភ័យក្រែងខ្លាច តាអាចប្រស់សេះ ប្រសើរជំនិះ
ជាចំណាប់ឲ្យ ។
ចូរកុំសោយសោក ចៅដើរទៅរក សិរសាសេះដោយ
ព្រៃព្រឹក្សឈូងឆក ជ្រោះច្រកជ្រុងជ្រោយ យល់យកមកឲ្យ
អញភ្ជាប់ឲ្យបា ។
កុមារឆ្លាស់ឆ្លើយ ថាបពិតអើយ រីក្បាលអស្សពាហ៍
យក្ខយង់ឃោរឃៅ យកទៅភោក្ដា ខ្ញុំរកឯណា
ក៏នឹងអាចបាន ។
ព្រះឥន្រ្ទឆ្លើយថា បើច្នោះចូរបា ទៅចុះក្រែងមាន
សត្វណាទើបក្ស័យ កុំបីបាច់បាន សិរសាអស្សយាន
សិងបានដូចគ្នា ។
កុមារអភិវ័ន្ទ ព្រះករកាន់ខ័ន ចេរចរយាត្រា
ដោយព្រៃហេមវន្ត ហេតុបុណ្យសម្ភារ យល់រាជសីហា
ឈ្មោលមួយទើបស្លាប់ ។
កាត់កកាន់យក ក្បាលវិលវឹងមក ដល់ដូចបង្គាប់
ព្រះឥន្រ្ទស្ដេចស្រួល ទទួលមកភ្ជាប់ នឹងសេះស្រេចស្រាប់
ស្រេចស្រោចទឹកទៅ ។
សេះមានជីវិត ប្រែប្រកបរិទ្ធិ៍ ហើយប្រកបនូវ
ពលាពលំ ខ្លោះខ្លាំងក្លាហៅ ហានហើយនឹងទៅ
ដោយអាកាសបាន ។
រីរាជពាជី
រុងរឿងរិទី អង់អាចក្លាហាន
ខ្លួនជាអស្សពាហ៍ សិរសាប្រធាន ជាសីហ៍សឹងមាន១
នូវគ្រឿងរ័ត្នរាយ ។
រីក្រចកពេជ្រ ច្រំថ្មដែកដាច់ ល្អិតល្អោចខ្ចាត់ខ្ចាយ
កុមារបវរ ត្រេកអររោះរាយ ឱនអង្គថ្វាត់ថ្វាយ
បង្គំឥន្រ្ទី ។
សម្ដេចស-ហស្សនីយន៍ ទ្រង់ត្រាស់ថាហៃ ចូរអ្នកប្រាថ្នា
ដូចម្ដេចចូរចៅ ថាទៅអញធារ- នានឹងឲ្យបា
ឲ្យបានដូចចិត្ត ។
កុមារបង្គំ ទូលថាអញខ្ញុំ សូមពរបពិត្រ
បួនឲ្យព្រះអង្គ ស្ដេចទ្រង់ប្រសិទ្ធិ៍ ប្រសាទដូចចិត្ត
ដូចជាបំណង ។
ពរមួយសូមមាន តេជតេជៈបាន ឈ្នះយក្ខទ្រើសឃ្នង
ប្រាសចង្រៃរោគ ទុក្ខសោកភ័យផង សុខដូចបំណង
បំណាច់ប្រាថ្នា ។
មួយសូមមានរិទ្ធិ៍ ឈ្នះបច្ចាមិត្រ ទាំងទសទិសា
មួយសូមសុខសម ជួបជុំមាតា បានសោយរាជា
គ្រប់គ្រងបូរី ។
មួយសូមប្រាថ្នា ទោះបីមនុស្សណា សព្វសត្វផងក្ដី
ទៀងទើបនឹងងាប់ ទើបស្លាប់ថ្មីៗ ខ្ញុំប្រស់សូម្បី
ឲ្យបានរួចរស់ ។
ព្រះឥន្រ្ទរឹងរិទ្ធិ៍ ស្ដែងស្ដេចប្រសិទ្ធិ៍ ព្រះពរទាំងអស់
ដោយតេជអំណាច ឯងអាចវរស់ វរោពុទ្ធស្ស៍
ពុទ្ធង្កុរោ ។
ស្រេចព្រះអង្គឥន្រ្ទ ទិព្វទេពចក្ខិន្រ្ទិយ៍ បរមសេដ្ឋា
ទ្រើសទ្រង់តបៈ លាព្រះពង្សពោ- ធីសត្វឧត្ដមោ
កាន់ត្រៃត្រឹង្សា ។
ទើបក្ស័ត្រពីរពង្ស លីលាឡើងគង់ លើអង្គអស្សពាហ៍
ហៀវហោះត្រដែត ឯលើព្យោមា រុងរឿងហាក់ជា
សម្ដេចកោសិយ៍ ។
លឿនត្រដែតដោយ អាកាសគន់គយ អស់អង្គថ្លាថ្លៃ
អនុជស្នេហ៍ស្និទ្ធ នែបនិត្យចក្រី ឆព្វណ្ណរង្សី
ភ្លឺផ្លេកត្រកាល ។
នីរអ្នកផ្ទិមដល់ វិសេសឃង់យល់ រុងរឿងវិសាល
ទុក្ខសោកប៉ុន្មាន គ្រាន់បានធូរស្រាល ស្រាកស្រន់ស្រយាល
ពុំសូវសោកសៅ ។
រែងរំពឹងថា ឱព្រះមាតា ស្ដែងស្ដេចនិត្យនៅ
នែបនឹងក្រុងយក្ខ អបល័ក្ខណ៍ឃោរឃៅ ឃោរខឹងក្រៃក្រៅ
យុត្តិធម្មា ។
ញ៉ាំងវាពិឃាដ ព្រះមេព្រះមា- តាដល់មរណា
ឬអ្នកប្រណិប័ត្ន ត្រូវចិត្តយក្សា យក្ខសោតមេត្តា
គង់ជន្មានៅ ។
ឱយក្ខវាគេច វិលទៅធ្វើម្ដេច ដឹងអើយប្អូនពៅ
វាលោមព្រះមេ ឲ្យល្ហែសោកសៅ ឬមួយវាទៅ
កំហែងជេរថា ។
ឱៈឱគួរគិត អាសូរអាណិត ព្រះវរមាតា
មិនជ្រាបសូភាព បើជ្រាបយល់ជា នឹងមកមួយគ្នា
ពុំបាននិត្យនៅ ។
ស្ដេចតែងសោកា គិតព្រះមាតា ទ្រូងត្រួតក្រំក្ដៅ
សេះហោះលុះយប់ ចូរឈប់និត្យនៅ ព្រឹកឡើងទៀតទៅ
សព្វៗទិវា ។
យូរតិចទៅដល់ ឯករដ្ឋមណ្ឌល មួយនោះនាមា
ហែមន្តនគរ បវររដ្ឋា កំពែងសីមា
ព័ទ្ធប្រាំពីរខ័ណ្ឌ ។
រចនាមណ្ឌប់ ប្រសើរសុះសព្វ គ្រប់ទ្វារដោយជាន់
មានប្រាង្គប្រាសាទ ស្អាងស្អាតសោភ័ន សុទ្ធសឹងសុវណ្ណ
នូវមណីរ័ត្នឆ្អៅ ។
ផ្ទះរាស្រ្តមន្រ្តី ក្នុងរាជបូរី សោតសឹងមាននៅ
ដេរដាសសឹងគង់ ទាំងក្នុងទាំងក្រៅ ពុំមានមនុស្សនៅ
ដល់អង្គឯកា ។
ក្ស័ត្រក្សាន្តថ្កើងថ្កល់ គន់គិតឆ្ងាយឆ្ងល់ ក្នុងព្រះចិន្ដា
ហើយស្ដេចដណ្ដឹង ទៅនឹងសេះថា បងអើយនគរ
នេះស្ងាត់អ្វីម្ល៉េះ ។
ធ្វើម្ដេចនឹងដឹង ទំនងដំណឹង ដំណើរហេតុនេះ
មនុស្សទៅឯណា បានជាដូច្នេះ ច្នេះចូរបងសេះ
ទន្ទាបចុះទៅ ។
សេះទន្ទាបដល់ ប្រាសាទមណ្ឌល ប្រសើរឆ្អិនឆ្អៅ
កុមារទាំងទ្វី ចុះពីសេះទៅ ចូលក្នុងលំនៅ
គន់ប្រាង្គប្រាសាទ ។
ល្វែងល្វឹងធំធេង ភ្លឺផ្លេកចិញ្ចែង ចិញ្ចាចស្អាងស្អាត
កញ្ចក់កញ្ចាំង តៀងតាំងព្រោកព្រាត ល្អល្អះសុទ្ធសាត
ទីទិព្វសកល ។
កែវកងប្រាក់មាស សឹងនៅពេញពាស ទូទាំងមណ្ឌល
ព្រំព្រុយព្រែព្រម ចៀមចំខ្នើយខ្នល់ ច្រើនអនេកសល់
អនន្តមាននៅ ។
កុមារទតសព្វ ដោយកៀនបន្ទប់ ទាំងក្នុងទាំងក្រៅ
ពិតពុំយង់យល់ មនុស្សដល់ម្នាក់នៅ ហើយទ្រង់ត្រាស់ទៅ
នឹងពាជិថា ។
បងអើយឆ្ងល់ពេក ឆ្ងល់យល់ហៅប្លែក ក្នុងហទ័យា
មាសប្រាក់នូវអស់ ព្រះពរពស្រ្តា នូវគ្រឿងប្រដា
ប្រដាប់មានក្រែល ។
មនុស្សតើទៅណា សព្វសត្វនានា មិនមានឃើញដែរ
គន់ៗជាក់ៗ ដំណាក់ដំណែល ដំណែងប្រហែល
ជាស្ដេចប្រជី ។
ឬក្រែងមានយក្ខ ជួរជាតិអប្បល័ក្ខណ៍ វាមកចាប់ឆី
ស្ដែងស្ដេចក្រែងខ្លាច អំណាចរិទ្ធី រត់ចោលធានី
ដូចយើងដែរដឹង ។
សេះក្រាបទូលឆ្លើយ បពិត្រម្ចាស់អើយ ថាបើម្ចាស់នឹង
ចង់ជ្រាបសភាព គង់ជ្រាបដំណឹង តែយើងនៅនឹង
កុំទៅឋានណា ។
ស្ដេចស្ដាប់សេះទូល ដូច្នោះហើយចូល ក្នុងព្រះចិន្ដា
ពូជពង្សពោធី រៀបទីក្រឡា បន្ទំរចនា
មួយផ្ទំនៅក្រៅ ។
ស្ដេចផ្ទំសឹងលុះ ព្រឹកព្រាងកាលណោះ សេះទូលតឿនទៅ
បពិត្រក្សត្រក្សាន្ត យើងបានមកនៅ សុខគួរចមចៅ
ទ្រង់ព្រះចិន្ដា ។
ទុកអនុជនៅ នេះយើងនឹងទៅ រុករកផលា
យកមកថ្វាយសោយ កុំឲ្យអនុជា នឿយព្រួយកាយា
ហត់ហើយហាលថ្ងៃ ។
ស្ដេចស្ដាប់អស្សពាហ៍ ត្រេកត្រូវចិន្ដា បន្ទូលថាហៃ
ប្អូនស្ងួនស្នេហា បងលាទៅព្រៃ ចូរមាសមិត្រថ្លៃ
អ្នកនៅនេះណា ។
រួមរក្សាកាយ ក្រែងកើតអន្តរាយ ម្ដេចៗស្ងួនភ្ងា
បិទទ្វារឲ្យជិត កុំភិតភយា រសៀលសូរ្យា
បងមកវិញទេ ។
ផ្ដាំស្រេចឡើងគង់ លើអង្គអស្សពង្ស ហោះឆ្ពោះទៅឯ
ព្រះព្រៃហេមពាន្ត សឹងមានផ្កាផ្លែ សព្វៗសឹងតែ
បេះបរិភោក្ដា ។
ហេមហង្សនារី មយូរាឥន្រ្ទីយ៍ នរសីហ៍សារិកា
រាជសីហ៍គជសីហ៍ ដំរីខ្លោងខ្លា កែះគោតលៀងភា
គិលេនសត្វសិង្ហ ។
ខោតឱដ្ឋជុំពា ជាញជែងជល់គ្នា ពុំប្រាស់ប្រុងប្រឹង
សម្រក់ទឹកមាត់ ហបហត់សម្លឹង សំឡក់ក្រញឹង
ក្រញ៉ូវទៅមក ។
កុមារក្រសាល សាន្តសុខត្រអាល ព្រៃព្រឹក្សឈូងឆក
សេះទន្ទាបស្មោះ ស្ដេចចុះបេះយក ផលផងសេះរក
ស្មៅបរិភោក្ដា ។
លុះថ្ងៃទាបទន់ ស្ដេចស្រង់ស្រប់ប ន្ទោអស់ឧណ្ហា
គង់សេះវិលគេច ដល់ស្រេចកុមារ ប្រទានផលា
ឲ្យអនុជសោយ ។
តែព្រឹកកាលណា តែងទៅព្រឹក្សា តែឯកអង្គឲ្យ
អនុជនិត្យនៅ លុះទៅទៀតក្រោយ នោះនាងហេតុដោយ
អផ្សុកឯកឯង ។
មួយថ្ងៃទៅកាន់ ប្រាសាទមួយជាន់ មៀងមើលគ្រប់ល្វែង
តែបងទៅព្រៃ សព្វថ្ងៃសោតតែង ឡើងលេងឥតក្រែង
ដោយស្និទ្ធធ្លាប់នៅ
។
ល្ងាចចុះមកគង់ នៅទីព្រះអង្គ ព្រះរៀមស្ដេចនៅ
លុះព្រឹកព្រាងស្រេច សម្ដេចចមចៅ ស្ដែងស្ដេចហោះទៅ
កាន់ព្រៃទូគ៌ម ។
នាងឡើងទៅកាន់ ប្រាសាទសព្វជាន់ យល់ស្គរមួយធំ
ត្រប៉ុលទ្រពីង រលីងរលំ នាងយកដៃដំ
អង្អែលស្ទាបលេង ។
យល់ស្នាមពុំស្និទ្ធ ជាហេតុទ្វារបិទ បើកបានឥតក្រែង
យល់កុមារជាក់ ភិតភ្ញាក់អង្គឯង ពុំអាចថ្លាថ្លែង
ពាក្យពេចន៍ចរចា ។
កុមារយល់ជាក់ ព្រឺព្រួចហើយហាក់ អណ្ដែតកាយា
កើតកួចគន់គិត ចាប់ចិត្តស្នេហា ជញ្ជឹងគិតថា
នាងនេះល្អម្ល៉េះ ។
ជាស្រីនាគា ឬស្រីទេវតា ឬមួយនាងនេះ
ជាស្រីកិន្នរ ទើបល្អដល់ម្ល៉េះ ឬមួយនាងនេះ
ជាយក្ខិនី ។
គិតស្រេចសួរថា ហៃនាងធីតា នាងនេះជាស្រី
មនុស្សឬទេវតា នាគាកិន្នរី ឬយក្ខិនី
នាងមកពីណា ។
នាងនៅបូរី ស្រុកទេសឈ្មោះអ្វី ហេតុម្ដេចបានជា
តែឯងអង្គប្រាណ ឬមាននរណា មកផងនាមា
នាមេឈ្មោះអ្វី ។
នាងប្រាយប្រាប់ស្មោះ ថាអញខ្ញុំឈ្មោះ ចន្ទាជាស្រី
មនុស្សលោកប្រាកដ បុត្រក្ស័ត្រធិបតី នៅពារាណសី
មហានគរ ។
ព្រះនាមកាសិក ធិរាជធម្មិក មាតាទ្រង់ពរ
សម្ដេចវិមលា ជេដ្ឋាបវរ ទ្រើសទ្រង់នាមករ
ទេវន្ទថ្លាថ្លៃ ។
ទៀងទើបេទវី ប្រាប់អស់អំពី ប្រាសព្រះបូរី
ប្រាប់ស្រេចដណ្ដឹង ទៅវឹងវិញខ្មី នាមអ្នកឈ្មោះអ្វី
ចូរប្រាយប្រាប់មក៍
។
មាតាបិតា ស្ដែងស្ដេចទៅណា អស់អ្នកនគរ
សឹងបាត់ទាំងអស់ គ្មានសោះមួយមក៍ អ្នកនៅនេះក៏
ម្នាក់ឯងទេឬ ។
មានអ្នកឯណា នៅផងជាគ្នា មួយមានជម្ងឺ
ខ្វៃខ្វិនបាទា កុមារលុះឮ សូរសៀងព្រួចព្រឺ
ចាប់ចិត្តចង់បាន ។
បន្ទូលប្រាប់ថា ប្អូនអើយបងជា បុត្រក្ស័ត្រមួយមាន
យសយល់ថ្កើងថ្កែង ឯកឯងក្សេមក្សាន្ត មន្រ្តីរាស្រ្តមាន
អនេកអនន្ត ។
ឯព្រះនាមា សម្ដេចបិតា ព្រះនាមហេម័ន្ត
នគរនោះឈ្មោះ ដូច្នោះសុខពន់ សុខពេកអនន្ត
អនេកវស្សា ។
កាលបងសម្រាល បិតាភូបាល ប្រកបនាមា
ចំរើនពរជ័យ អភ័យកុមារ ស្ដែងស្ដេចស្នេហា
ដូចដួងជីវិត ។
មានកាលមួយឆ្នាំ នោះហេតុកាលកម្ម មានសត្វឥន្រ្ទីយ៍
សាហាវឃោរឃៅ ទាំងឈ្មោលទាំងញី ពីរពិតមកពី
ព្រៃហេមពាន្ត ។
ចូលចិត្តឆីមនុស្ស ខ្លះរស់ភ័យរុះ ផ្ទះរត់ចោលឋាន
ទៅនៅអាស្រ័យ ក្នុងព្រៃស្មសាន ពឹងពួនបាត់បាន
រស់រួចជន្មជាតិ ។
រស់រួចជន្មជាតិ បិតាអម្ចាស់ អាសូរបងណាស់
ដាក់ក្នុងស្គរស្អាត បំបិទបំបាំង នៅក្នុងប្រាសាទ
ស្ងាត់ល្អស្អាងស្អាត
រក្សាអាត្មា ។
ទាំងរសគោប្រាំ ក្រែងក្រដដណ្ដាំ បាយបរិភោក្ដា
ហើយសត្វឥន្រ្ទីយ៍ មកស៊ីមនុស្សម្នា សម្ដេចបិតា
ក្រាញក្រុងបូរី ។
សត្វមកស៊ីមនុស្ស អស់ទាំងស្រីប្រុស ហើយស៊ីក្របី
គោសេះឆ្កែឆ្មា មាន់ទាហត្ថី សព្វសត្វអ្វីៗ
សឹងឆីមរណា ។
ហេតុដើមដូច្នេះ បានជាស្រុកនេះ ស្ងាត់ឥតមនុស្សម្នា
បងនឹងព្រលឹង សោតសឹងកំព្រា ព្រាត់ប្រាសដូចគ្នា
នេះគឺកម្មឯង ។
បានជាប្អូនស្រី ប្រាសពីបូរី វិលវល់វង្វេង
មកដល់អាយស្រាប់ គឺភ័ព្វពីព្រេង ចូរចៅមកលេង
នឹងបងមកនាង ។
ក្សត្រីវរល័ក្ខណ ស្ដែងស្ដាប់ជៀងជាក់ ពាក្យ ពេចន៍វេះវាង
ចាប់ចិត្តកួចកាន់ អៀនអន់អាងខ្នាង ប្រែប្រាស់យាសយាង
ចង់ចរចុះទៅ ។
កុមារបវរ ចេញចុះចាកស្គរ បែរបោយហាហៅ
ហៃកែវកបកាយ មកអាយសិនចៅ អាលអ្វីតែទៅ
ទៅតើទៅណា ។
ព្រះករជេស្ឋជ័យ ចាប់ចុងជាយស្បៃ នាងផាត់ដៃថា
នែអ្នកខ្លួនខ្ញុំ ក្រមុំព្រហ្មចា រីរូបអ្នកជា
កំឡោះក្មេងនៅ ។
ពុំគួរជិតគ្នា តែពីរអង្គា លែងខ្ញុំនឹងទៅ
ថាហើយធីតា ខ្ញាំខ្លារក្រចៅ កុមារចមចៅ
អត់ឥតរុញរា ។
ទៅទាញទ្វារបិទ គង់ខាងខិតជិត ត្រាស់ថាប្អូនភ្ងា
នេះគឺសំណាង បានសាងផងគ្នា ជាគូបូរា
បូរាណព្រេងព្រឹទ្ធ ។
បងនឹងផ្ញើខ្លួន ទុកលើប្អូនស្ងួន ទាល់អស់ជីវិត
ខ្លួនបងនឹងមេ សឹងតែឯកឥត ផៅផងគួរគិត
ឲ្យមូលមួយគ្នា ។
គ្រាន់បានជាពីរ រក្សាមន្ទីរ ជាគូស្នេហា
ប្អូនមាសស្អប់បង តើឆ្គងត្រង់ណា ចូរចៅថែថា
ឲ្យជៀងឲ្យជាក់ ។
នាងឆ្លើយរឹងស្នង បពិត្របាទបង ខ្លួនខ្ញុំមិនម្នាក់
មានបងធិបតី ស្មើបិតាជាក់ បើចិត្តស្មោះស្ម័គ្រ
គួរកុំប្រញាប់ ។
អ្នកទៅសុំយក ដល់ស្ដេចវិលមក ឲ្យត្រូវតាមច្បាប់
បើព្រមប្រោសផ្សំ ខ្លួនខ្ញុំនឹងស្រាប់ នៅក្នុងកណ្ដាប់
កណ្ដាលដៃហើយ ។
កុមារឆ្លើយថា ហៃប្អូនស្នេហា កុំថាច្នោះឡើយ
បើបងស្នាលស្នេហ៍ នឹងមេស្រេចហើយ ព្រលឹងបងអើយ
បើព្រះរៀមចៅ ។
ដឹងហើយសមអរ សមឲ្យព្រះពរ បទបងបានទៅ
នៅមូលមួយគ្នា ជាតិជាញាតិផៅ គួរកាត់ចិត្តទៅ
ម្ដេចមិនមេត្តា ។
ណាៗម្ល៉េះហើយ ព្រលឹងបងអើយ ផ្ដាច់ប្ដូរជន្មា
ផ្ញើខ្មោចផ្ញើខ្លួន លើស្ងួនស្នេហា រស់រូបក៏វា
កើតកេរ្តិ៍អប្រិយ ។
ក្សត្រីទ្រង់ស្ដាប់ ជឿចូលចិត្តចាប់ កួចកើតបេតី
ខំឆ្លើយដោះសា ការកេរ្តិ៍ជាស្រី បពិត្រកុំបី
លួងលោមចរចា ។
ខ្ញុំពុំព្រមដោយ ចូរស្ដេចបើកឲ្យ ខ្ញុំចរយាត្រា
កុំឃាត់កុំខាំង រារាំងទាស់ទ្វារ ថាភ្លាងធីតា
យាងទៅទ្វារម្ខាង ។
អភ័យកុមារ យាងទៅទាស់ទ្វារ អរឱបអង្គនាង
ព្រឺព្រួចស្នេហ៍ស្និទ្ធ ជួញជិតសារពាង្គ លើកពយាយាង
ចូលក្នុងស្គរមាស ។
នាងផាត់នាងច្រាន ប៉ុន្មានៗ ពុំមានលាកលះ
រួបរឹតអស់អង្គ ប្រតិយង្គមិត្រមាស ព្រឺព្រមរួមវា
ស្នាស្និទ្ធស្នេហា ។
ចរចាទៅមក រោះរាយរួសរក ភោជនភោក្ដា
លុះថ្ងៃទាបទេ ទៅឯបច្ឆិមា ក្សត្រីលាថា
បពិត្រចមចៅ ។
ថ្ងៃទន្ទាបសល់ ក្រែងបងខ្ញុំដល់ ខ្ញុំសូមលាទៅ
កុមារអួលអាក់ ថ្នមដាក់លើភ្លៅ ត្រាស់ថាហៃពៅ
ពាសពេញស្នេហា ។
បច្ចូសសម័យ បងនាងទៅព្រៃ ចូរចៅម្នីម្នា
មកវិញកុំយូរ អាសូររៀមរ៉ា រៀមរែងក្រំផ្សា
ទ្រូងទន្ទឹងតន់ ។
មាសបងៗស្រ- ឡាញ់មាសមិត្រប្រ – សើរសមឥតម -
ន្ទិលទើសទាស់ចិត្ត មាសបិទបងគន់ បងគិតដូចជន្ម
ដូចជីវិតបង ។
បើពៅពន្លក មាសមេមិនមក សោះសមរៀមរក
ទុក្ខបទមិនបាន យល់ប្រាណស្ងួនគ្រង ចូលប្អូនស្នេហ៍ស្នង
រួសរិះរៀមរ៉ា ។
រៀមរែងក្រំក្រៀម ក្រំក្រៃស្ងាត់ស្ងៀម ស្ងប់ស្ងួតភក្រ្តា
ឯកឯងនិត្យនៅ មើលផ្លូវស្ងួនភ្ងា មមៃមមា
មមាលចាំចៅ ។
ក្សត្រីឧត្ដម ស្ដាប់ហើយក្រៀមក្រំ ភក្រ្តាហ្មងសៅ
អល់ឯកខំលា យាត្រាចេញទៅ គង់ចាំចមចៅ
នៅព្រះកៅវតា ។
លុះសាយណ្ហេ រសៀលជ្រៀលជ្រេ ទាបទៅបច្ឆិមា
ពោធិសត្វថ្លៃ ប្រពៃឧត្តលា វិលវឹងលីលា
មកដល់មណ្ឌល ។
នាងធ្វើស្រស់ស្រួល អរឱនទទួល សេពសោយភ័ស្តុផល
ពីរពង្សាសម ផ្ទិមផ្ទំសកល ឥតហ្មងលុះដល់
ស្វាងព្រះសូរីយ៍ ។
ទុកនាងឲ្យនៅ ស្ដេចទៅនាងទៅ ថ្កានព្រះស្វាមី
មានកាលមួយថ្ងៃ ភិតភ័យស្រដី បពិត្រអង្គឥ -
សូរលើសិរសា ។
យើងទាំងពីរនេះ ធ្វេសធ្វើស៊ុនម្ល៉េះ ហេតុនេះមិនជា
ដឹងដល់បងខ្ញុំ ហើយសមមរណា ទាំងខ្ញុំទាំងស្វា-
មីពុំលែងឡើយ ។
អ្នកនឹងគិតកិច្ច គិតកលដូចម្ដេច ឲ្យរស់ម្ចាស់អើយ
កុមារឆ្លើយថា ពំងាបងអើយ កុំភិតភ័យឡើយ
ងាយណាស់ទេចៅ ។
ដ្បិតហេមពាន្ត ឯលិចមែនមាន សុទ្ធសឹងអំពៅ
ប៉ុនដើមដូងស្លា មានស្វាចាំនៅ ច្រើនណាស់គិតទៅ
ប្រាំមួយហ្មឺនប្លាយ
។
ធំធាត់ដៃជើង ប្រប៉ុនមនុស្សយើង មនុស្សសត្វទាំងឡាយ
ឯណាដើរដល់ ស្វាយល់ពីឆ្ងាយ រត់មកប្រញាយ
ហែកស៊ីស្លាប់ទៅ ។
ចូរនាងធ្វើជា យល់សប្ដិឃើញថា ចង់ស៊ីអំពៅ
ធ្វើជាប្រើលង បើបងនាងទៅ សមស្លាប់យើងនៅ
បានសុខក្សេមក្សាន្ត
។
រិហេតុពោធី ព្រាតប្រាសធានី គឺកម្មបូរាណ
តែងតាមមកផ្ទួន មួយចួនបុណ្យបាន សព្វសត្វតិរច្ឆាន
មកជាបរិវារ ។
មួយគឺសំណាង សំណូមនៃនាង នឹងអង្គកុមារ
អនេកជាតិយូរ ជាគូសង្សារ ភិក្ខុអើយភពការ
តែងមានដូច្នេះ ។
រីទោសនូវគុណ កម្មនឹងបាបបុណ្យ ពុំដែលរបេះ
របូតចាកប្រាណ តែងមានដូច្នេះ គួរសង្វេគវេះ
ឲ្យរបូតបង់ ។
គួរកុំប្រមាទ ខះខំសង្វាត ធ្វើបុណ្យផ្ចិតផ្ចង់
ចិត្តអកុសល អំពល់គួរប្រុង ចិត្តចង់ចូលក្នុង
នគរនិព្វាន ។
រីកាមរាគា កិលេសតណ្ហា ក្រមនុស្សកាន់បាន
វាតែងផ្លេចផ្លុង ឲ្យអន្តរធាន ភ្លេចសីលភ្លេចទាន
ភ្លេចខ្លួនមរណា ។
ធីតាហេតុនៅ ក្មេងណាស់ឆោតឆៅ ដោយកាមតណ្ហា
ធ្វើឲ្យវង្វេង ពុំក្រែងវេរា ភ្លេចគុណជេដ្ឋា
ឧបត្ថម្ភគាំទ្រ ។
ស្រេចចរចុះទៅ គង់គយនិត្យនៅ សីហបញ្ជរ
ឯពោធិវង្ស ស្ដេចគង់អស្សតរ នាំផលាករ
ឲ្យអនុជា ។
ស្រេចផ្ទុំលក់ទៅ លុះយាមយប់ជ្រៅ ធ្វើជាសោកា
ស្ដេចភ្ញាក់ថ្នាក់ថ្នម បីបមសួរថា ហៃប្អូកស្នេហា
អ្នកយំយែកថ្វី ។
សត្វខាំមាសឬ មាសមានជម្ងឺ ឬមួយប្អូនស្រី
រលឹកព្រះមេ នៅឯបូរី ឬចង់ស៊ីអ្វី
ប្រាប់បងចុះចៅ ។
នាងទូលមុសា បពិត្រជេដ្ឋា ខ្ញុំដេកលក់ទៅ
យល់សប្ដិបានទ- ទួលទានអំពៅ មានរសក្រៃនៅ
ព្រៃព្រះហេមពាន្ត ។
ហេតុនោះនឹកចង់ សូមក្សត្រាទ្រង់ មេត្តាប្រោសប្រាណ
ហិចហោះទៅរក ទៅយកក្រែងបាន មែនមកឲ្យទាន
ខ្ញុំបរិភោក្ដា ។
កុមារស្ដាប់ហើយ ត្រាស់ថាប្អូនអើយ ចាំភ្លឺសិនណា
បងទៅរកឲ្យ កុំសោយសោកា ស្ដេចលោមអនុជា
ស្រេចផ្ទំនិត្យនៅ
។
លុះព្រឹក្សក្សត្រា ប្រាប់សេះដូចជា ចំណង់ប្អូនពៅ
ឡើងគង់សេះហោះ ស្មោះឆ្ពោះសំដៅ ច្បារមួយមាននៅ
បច្ឆិមនគរ ។
ស្ដេចហោះដល់ស្រេច ចុះចាកកាប់កាច់ រើសរកដើមល្អ
បានស្រេចស្ដេចសោយ ហុចឲ្យអស្សតរ សេះសោតសឹងសរ
សើរសំណេះថា ។
នេះផ្អែមប្រសើរ កុមារថាអើ ផ្អែមហើយពិសា
ដូចប្អូនដេកយប់ យល់សប្ដិភោក្ដា មានរសយល់ជា
នឹងមែនអស្សតរ ។
សោយស្រេចស្ដេចកាច់ ចងបាច់រួចស្រេច ឯអស់ពានរ
រត់មកលលាំ នឹងខាំឲ្យមរណ៍ កាលណោះអស្សតរ
ស្រៀវស្រែកបន្លឺ ។
ស្វាស្ដេចពានរ នោះសោតសឹងមរ- ណាស្លាប់នៅដី
ពោធីទ្រង់ស័ក្តិ យល់ជាក់ប្រណី ព្រះឱស្ឋប្រិមប្រិយ
ត្រាស់នឹងសេះថា ។
ស្វាផងទាំងនោះ ស្លាប់ពិតពីព្រោះ យើងពីរអង្គា
គិតគួរប្រោសប្រស់ ឲ្យរស់ជន្មា ក្រែងមានវេរា
ទៅអនាគត ។
គិតស្រេចលីលា ឡើងគង់អស្សពាហ៍ នានាំពង្សពុទ្ធ
ដល់ស្រះមួយធំ ស្អាតស្អំបរិសុទ្ធ មានទាំងកមុទ្រ
ប្រាំពណ៌សឹងផ្កា ។
ស្ដេចចរចុះស្រង់ ជំរះព្រះអង្គ កាច់ស្លឹកបទុមា
ខ្ចប់ទឹកឡើងគង់ លើអង្គអស្សា មកប្រស់អស់ស្វា
ពានររួចរស់ ។
ពួកពានរា បង្គំទូលថា យើងខ្ញុំទាំងអស់
ថ្វាត់ថ្វាយទាំងច្បារ ជាតិជារបស់ ព្រះមហាបុរស
យើងខ្ញុំទាំងឡាយ ។
ជាខ្ញុំក្ស័ត្រថ្លៃ ដល់ប្រាំពីរថ្ងៃ នឹងនាំទៅថ្វាយ
ម្ដងៗជាសួយ សោះព្រួយព្រះកាយ ស្ដែងស្ដេចដល់អាយ
សឹមយើងខ្ញុំទៅ ។
ស្ដេចស្ដាប់ស្រាកស្រួល ព្រមព្រះទទួល ហើយយកអំពៅ
គង់សេះសន្ធព ត្រឡប់វិលទៅ អនុជនោះនៅ
យង់យល់ស្ដេចមក ។
ពិតពុំក្ស័ណក្ស័យ រិងគិតភិតភ័យ ធ្វើរួសរាយរក
ភក្រ្តផង់ស្រស់ស្រួល ទទួលចាប់យក អស់អំពៅមក
កាត់កាច់ភោក្ដា ។
ពង្សពោធិញាណ ប្រាយប្រាប់ពីបាន ស្វាជាទាសា
សំណេះប្រាប់គ្រប់ លុះយប់និទ្រា ទៀតទើបព្រះមហា-
បុរសទៅព្រៃ ។
នាងយកអំពៅ អំពីសល់នៅ ទៅថ្វាយអភ័យ
ប្រាប់ថាឥឡូវ ស្ដេចទៅពុំក្ស័យ ប្រាប់ថាស្វាព្រៃ
សុំជាសេនា ។
សត្តទិន១ នឹងយក អស់អំពៅមក ថ្វាត់ថ្វាយក្សត្រា
ច្នេះនឹងគិតម្ដេច ឲ្យស្ដេចមរណា កុមារឆ្លើយថា
កុំភ័យមាសបង ។
ដ្បិតហេមពាន្ត ឯជើងនៅមាន សុទ្ធសឹងឃ្មុំផង
មែនមានខ្លាឃ្មុំ ចាំជុំគ្រប់គ្រង ធំៗកន្លង
ប៉ុនៗដំរី ។
បួនហ្មឺនគត់កាច គ្មានមនុស្សដ៏អាច ទៅឡើយចូរស្រី
យល់សប្ដិស៊ីឃ្មុំ យំសុំសំបី បានបងប្រណី
ប្អូនស្ងួនស្នេហា ។
តែទៅដល់ព្រៃ នោះនឹងក្សិណក្ស័យ ទៅទាំងអស្សា
ស្រេចថ្នមផ្ដេកផ្ដិត ស្នាលស្និទ្ធជួបជា រសៀលសុរិយា
នាងលាចុះទៅ ។
ពោធីវង្កូល លីលាចរចូល ទែនទីលំនៅ
នាងប្រុងប្រណីប័ត្ន ធ្វើវត្តចមចៅ ឥតឲ្យហ្ម៉ងសៅ
ដូចកាលប្រក្រតី ។
លង់លុះដាស់ទុំ នាងធ្វើជាយំ តាមពាក្យស្វាមី
ពោធីជ្រួតជ្រាប ស្ទុះស្ទាបបិដ្ឋី២ ប្អូនអើយហេតុអ្វី
ក៏ប្អូនសោកា ។
នាងភូតថាខ្ញុំ យល់សប្ដិស៊ីឃ្មុំ មានរស់ឱជា
សូមព្រះមាសមិត្រ អាណិតមេត្តា រកឲ្យភោក្ដា
ដ្បិតខ្ញុំម្ចាស់ចង់
។
ច្នោះកុំសោយសោក ព្រឹកព្រាងបងរក ឲ្យតាមចំណង់
ពីថ្ងៃនេះទៅ បើចៅគិតចង់ អ្វីចូរប្រាប់ត្រង់
កុំសោយសោកា ។
បិទបាំងភិតភ័យ ក្រែងមាសថ្លើមថ្លៃ ឈឺថ្កាត់ពុំជា
ស្ដេចលួងលោមនាង លុះស្វាងសុរិយា ប្រាយប្រាប់អស្សពាហ៍
ហើយគង់ហោះទៅ ។
លុះស្ដែងស្ដេចដល់ ខ្លាឃ្មុំយង់យល់ ខេរខឹងឃោរឃៅ
ស្ទុះមកនឹងយុទ្ធ នឹងពុទ្ធចៅ សេះសោតស្រែកនូវ
ស័ព្ទសីហៈហើយ ។
សុទ្ធសឹងសន្លប់ ពិតពុំទល់ទប់ នឹងស័ព្ទសេះឡើយ
ពោធីហេតុគិត អាណិតណាស់ហើយ ក្ស័ត្រក្សានត្រាណត្រើយ
យកទឹកទៅប្រស់ ។
ខ្លាឃ្មុំតិរច្ឆាន ដោយបុណ្យបែរបាន រួចរស់ទាំងអស់
ក្រួញក្រាបវន្ទា ព្រះមហាបុរស សុខសាន្តសោមនស្ស
មនោស្មោះស្មាន ។
ព្រះគុណអម្ចាស់ ធ្ងន់ពេកក្រៃក្រាស់ រកអ្វីផ្ទឹមគ្មាន
យើងខ្ញុំសឹងសុំ ជាខ្ញុំក្ស័ត្រក្សាន្ត ទាំងទីហេមពាន្ត
ជាតិជារាជទ្រព្យ ។
មិនឲ្យស្ដេចព្រួយ នឹងនាំជាសួយ ទៅថ្វាយដល់ស្លាប់
ពោធីវរវង្ស ស្ដេចទ្រង់ស្ដែងស្ដាប់ ព្រមប្រែប្រាយប្រាប់
វិលវឹងវិញថា ។
អង្គអញឥតផៅ សោះសំណាក់នៅ ហេមវន្តសីមា
ឥតអង្គមន្រ្តី សេនីសេនា ចូរអ្នករក្សា
អង្គអញនេះផង ។
ប្រាំពីរថ្ងៃទៅ (ថ្កានទីលំនៅ១ ឯអាយឲ្យផង
គ្រាអញទូព៌ល ) គ្រាន់យល់ម្ដងៗ សោះស្ងាត់យើងចង
ចិត្តចូលជាសាច់ ។
ស្ដេចខ្លាឃ្មុំព្រម ឡើងបេះឃ្មុំថ្នម ចរចូលថ្វាយស្ដេច
ទទួលសេពសោយ បេះឲ្យសេះស្រេច ឡើងគង់សេះគេច
វិលមកប្រាសាទ ។
ដល់ហើយហុចឲ្យ អនុជសោតសោយ ផ្អែមល្អែមមានជាតិ
រិះរឹងភ័យក្ដាត់ ក្រែងក្ស័ត្រភូវនាថ ជ្រាបហើយពិឃាដ
ពុំទុកជន្មា ។
ប្រុងប្រឹងប្រណិប័ត្ន ធ្វើវត្តមហាក្ស័ត្រ ស្ដេចប្រាប់អនុជា
ពិបានខ្លាឃ្មុំ ជាខ្ញុំបាទា សត្តទិននឹងនា
នឹងនាំឃ្មុំមក ។
លុះព្រឹកព្រាងថ្ងៃ តែងតើនទៅព្រៃ នាងឡើងទៅរក
ស្វាមីទេវីប្រាប់ ពីស្ដេចយកឃ្មុំ បានមែនមក
មិនមរណានៅ ។
បែរបានខ្លាឃ្មុំ មកនៅជាខ្ញុំ គិតម្ដេចទៀតទៅ
អភ័យកុមារ ឆ្លើយថាហៃពៅ តម្រេះបងនៅ
កុំព្រួយចិន្ដា ។
ក្នុងហេមពាន្ត ឯបូព៌នោះមាន ស្រះមួយរងថ្លា
មានបញ្ចបទុម ធំៗផ្លែផ្កា ប៉ុនកង់រថា
រីរស់ពិសី ។
ក្រចាប់សោតមាន មើមធំប្រមាណ ប៉ុនក្បាលក្របី
មានកុម្ភណ្ឌយក្ស បួននាក់តិរ្ថី នៅឆ្នេរស្រះស្រី
រក្សាការពារ ។
តែងដងទឹកស្រះ នោះទៅថ្វាយព្រះ វេស្សវ័ណរាជា
ផ្លាស់វេនគ្មានលោះ បើមនុស្សសត្វណា ទៅហើយយក្សា
ចាប់ឆីក្សិណក្ស័យ ។
ចូរប្អូននិមល ថាយល់សប្ដិយល់ (ស្រះស្រង់ថ្លាថ្លៃ
ឲ្យបងនាងទៅ គង់តែនឹងក្ស័យ ជីពជន្មប្រល័យ
ដោយដៃយក្សា១
នាងនាថក្សត្រី ព្រមតាមស្វាមី ភ្លេចគុណជេដ្ឋា
គឺកម្មពីព្រេង ឲ្យវង្វេងប្រា- កដក៏លាកលា
នូវអង្គស្វាមី ។
មកចាំទសពល ស្ដែងស្ដេចវិលដល់ ហើយព្រះចក្រី
ប្រទានផលា អាហារចំណី ទៅព្រះប្អូនស្រី
សោយស្រេចនិទ្រា ។
លុះព្រឹកនាងទូល ពង្សពុទ្ធង្កូល ពន្លកសាស្ដា
នាយប់ស្កប់ស្កល់ ខ្ញុំយល់សប្ដិថា បានបរិភោក្ដា
ផ្លែឈូកហេមពាន្ត ។
ទំហំប្រាកដ ប៉ុនកង់រាជរថ ក្រចាប់ប្រមាណ
ប៉ុនក្បាលមហិង្សា ថែមថាហាក់បាន ងូតទទួលទាន
ទាំងទឹកស្រះផង ។
សូមទ្រង់ប្រោសប្រាណ ទៅរកឲ្យទាន ពោធីច្បាស់ច្បង
បន្ទូលត្រាស់ថា ស្ងួនភ្ងាស្នេហ៍ស្នង កុំព្រួយសិមបង
ទៅរកឲ្យពៅ ។
ត្រាស់ស្រេចព្រះអង្គ ប្រាប់សេះឡើងគង់ ហៀវហិចហោះទៅ
រកសព្វទិសា រុក្ខាជ្រោះជ្រៅ ពុំមានចមចៅ
ទៅទិសបូព៌ា ។
យល់ស្រះមួយធំ រុក្ខជាតិត្រសុំ ត្រសាយសាខា
ដោយឆ្នេរស្រះស្រង់ ព្រះពង្សពុទ្ធា ចុះស្រង់គង្គា
លាងទាំងអស្សពង្ស ។
ដកយកក្រអៅ បេះផ្លែឈូកនៅ ខ្ចប់ទឹកថ្លាយង់
លីលាឡើងជិះ សេះចរដាំង តាមឆ្នេរស្រះស្រង់
ក្រោមជ្រៃសាខា ។
សេពសោយភ័ស្តុផល អាហារស្កប់ស្កល់ ពិសេសពិសា
ព្រះពាយផ្សាយគន្ធ បុប្ជវននានា ដោរដោយវាតា
តម្រេតបន្ទំ ។
សួរស័ព្ទបក្សី ដូចតូរ្យតន្រ្តី ត្រែស័ង្ខប្រគំ
សម្ដេចក្ស័ត្រក្សាន្ត ប្រែប្រាណប្រាស់ផ្ទុំ ក្រោមព្រះជ្រៃធំ
លំហែកាយា ។
កាលព្រះពង្សពោ- ធីសត្វវរោ ពន្លកពុទ្ធា
ស្ដែងស្ដេចផ្ទំព្ធ ព្រះជ្រៃសាខា រសៀលសុរិយា
ទន់ៗល្ងាចថ្ងៃ ។
ស្ដេចតើនស្រេចស្រង់ ជម្រះព្រះអង្គ ប្រសើរថ្លាថ្លៃ
រួចរៀបព្រះអង្គ នឹងគង់មនោម័យ ត្រឡប់វិលវៃ
ទៅកាន់ហេមវន្ត ។
កាលពីព្រឹកព្រាង សូរ្យសែងរះស្វាង ទាំងបួនកុម្ភណ្ឌ
ដែលនៅចាំស្រះ រួសរះទៅកាន់ ព្រៃព្រឹក្សរួសរាន់
រួសរកភោក្ដា ។
កាលអង្គសម្ដេច ពន្លកសារពេជ្រ ស្ដេចនឹងយាត្រា
កុម្ភណ្ឌមកដល់ យង់យល់ព្រះមហា- ក្សត្រាថ្លាថ្លៃ
នូវសេះសសម ។
រូតរត់ប្រឹងប្រ - ជែងចង់ចាប់បរិ - ភោគព្រះបរម-
ពោធីទ្រង់រិទ្ធិ៍ ដោយចិត្តលោភលំ- ឥតអង្គជាចំ -
ណីនៃអាត្មា ។
មហាក្ស័ត្រឧត្ដម យង់យល់កាយកុ - ម្ភណ្ឌពិតហើយហា-
ទ័យទ្រង់និរនឹក ភ្លាំងភ្លឹកព្រឹបា រម្ភរិះរួញរា
រត់រលាំងស្លោត ។
រូសីហ៍និរភ្លឹក ឃើញអស់អម្រឹត ពាលពុំគិតកោត
កុម្ភណ្ឌទាំងបួន កង្គួនក្រេធក្រោធ យល់ព្រះពង្សពោធិ៍
ពុំព្រួញរួញរា ។
ពុំហានពារពះ ចូលចាប់ប្រាណព្រះ កុម្ភណ្ឌមួយថា
អ្នកបេះឈូកក្នុង ស្រះស្រង់រងថ្លា អ្នកឯងត្រូវជា
ចំណីអស់យើង ។
ម្នាក់ថាកុំអាល អ្នកនេះត្រកាល ត្រកូលថ្កុំថ្កើង
គន់ឆោមឆាយា ឫកពាចើងម៉ើង ធ្វើតាមទំទើង
គ្មានគិតកោតក្រែង
។
នេះម្ដងប្រប្រៃ ប្រប្រឹមឥតភ័យ ឥតភិតឥតស្ញែង
ឥតគិតនឹកស្ញើប រំភើបអញឯង យល់ជៀងជាក់ស្ដែង
អញគិតហើយភ័យ ។
រូបរាងអង្គឯក ល្អល្អះចំឡែក លើសលោកដទៃ
ក្រែងគាត់ចេះចែង សំដែងធម៌ថ្លៃ គួរយើងប្រាស្រ័យ
សួរព្រះធម្មា ។
កុម្ភណ្ឌមួយនាក់ ស្ដែងស្ដាប់ជៀងជាក់ សាកសួរទៅថា
ហែមហាបុរស ស្រៀបស្រស់សោភា អាថ៌ធម៌ធម្មាវរំវរេ ។
អង្គធម៌នឹង ធម៌តើអ្នកដឹង អ្នកចេះឬទេ
មួយថាបើអ្នក ជៀងជាក់ចេះប្រែ ចូរថ្លែងប្រាប់គេ
ចុះចៅកុំភ័យ ។
អញអាណិតចៅ រូបរាងល្ពេញល្ពៅ ក្រែងចៅក្សិណក្ស័យ
បើចៅឯងអាច មានប្រាជ្ញាវៃ ចេះថ្លែងធម៌ថ្លៃ
ឲ្យយើងស្ដាប់ហើយ ។
យើងនឹងលែងចៅ ឲ្យវិលវិងទៅ កុំចៅភ័យឡើយ
ព្រះពោធិសត្វ បុរសត្រាណត្រើយ ស្ដែងស្ដេចស្ដាប់ហើយ
បន្ទូលវិញថា ។
យក្ខអើយអញឯង ពុំខ្លាចពុំក្រែង ដល់ប៉ុនកេសា
មួយរីធម៌នេះ អញចេះទេសនា តែព្រះធម្មា
ប្រសើរថ្កើងថ្កាន ។
ជាធម៌ព្រះពុទ្ធ ប្រពៃវិសុទ្ធ វិសេសសរញ្ញាណ
ទេសន៍ទូន្មានជន អរហន្តគ្រប់ប្រាណ បរិបូណ៌មែនមាន
បទបាលីថា ។
នត្ថិអាសនំ អាសនយុត្តំ បើគ្មានអាសនា
សមគួរជាអាសន៍ ធម្មាសន៍ថ្លៃថ្លា នោះសោតលោកថា
ពុំគួរសំដែង ។
កុម្ភណ្ឌសួរថា ដូចម្ដេចអាសនា ពុំគួរនឹងថ្លែង
បទយើងខ្លួនខ្លៅ ចូរចៅចាយចែង យើងនឹងតាក់តែង
អាសន៍ឲ្យគួរគាប់ ។
ពោធី ស្ដាប់ហើយ ត្រាស់ថាយក្ខអើយ ចូរចៅប្រដាប់
គ្រឿងគ្រែធម្មាសន៍ ឱភាសស្រេចស្រាប់ សម្រេចសម្រាប់
ជាគ្រឿងបូជា ។
ហើយមានទៀនធូប នូវគ្រឿងក្រអូប គ្រឿងគន្ធមាលា
មានគ្រឿងអម្ពរ សឹងសសោភា ឲ្យអង្គអាត្មា
អញឯងស្លៀកពាក់ ។
គួរនូវធម្មា ទើបហៅអាសនា អង្គអញជាអ្នក
សំដែងព្រះធម៌ ស្លៀកសសោភ័គ្គ ទើបគួរជៀងជាក់
ជាតិជាអាចារ្យ ។
១គួរជាប្រាំរយយោជន៍មហិមា
។ តែលើសពាក្យចួន ឯសេចក្ដីត្រូវតាមទំនងព្រោះតាមធម្មតា បរសេះ ១ ថ្ងៃ ១០០
យោជន៍ បើមានភ័យ ត្រូវបង្ខំឲ្យលឿនលើសធម្មតា សេះអាចរត់បានដល់៥០០ យោជន៍ ។
១ក្នុងវង់ក្រចកជាពាក្យកែថ្មី
ឯច្បាប់ចាស់បាត់ពាក្យខ្លះ នឹងខុសសម្ផស្សពាក្យចួន
ដូច្នេះសព្វសត្វមនុស្សម្នា សោតសឹងស្លុតស្លាប់ ខ្លួនជាអស្សពាហ៍សីរសា
សីហីភ្លាប់ ជាសីហ៍ប្រដាប់ នូវគ្រឿងរត្នរាយ ។
២០-តាំងពីពាក្យថាសម្តេចព្រះវររាជជននុំ....
ឋិតលើសិរសី ជាព្រះនាមព្រះរាជមាតារបស់ព្រះករុណាសុវណ្ណរដ្ឋ
២៣-អដ្ឋាសេះ១៨
គឺកសាងព្រះពុទ្ធរូបកំពស់១៨ហត្ថ ដែលហៅ
ព្រះអដ្ឋសេនៅភ្នំព្រះរាជទ្រព្យសុកឧត្តុង្គសព្វថ្ងៃនេះ ។
No comments:
Post a Comment