កូនខ្មែរថែកាព្យ

ល្បើកអក

របៀបតែងកាព្យពាក្យ៧

សូមមេត្តាអានសង្កេតគំរូដ៏ល្អឯក

ល្បើកអក

លោកអ្នកអានធ្លាប់បានជ្រាបមកហើយ នូវជីវៈប្រវត្តិលោកវិសេស ដូង ដែល

លោកបណ្ឌិតមហា ឈឹម – ស៊ុម បានស្រាវជ្រាវ ហើយរៀបរៀងចុះផ្សាយក្នុង

ទស្សនាវដ្ដី "កម្ពុជសុរិយា" កាលពី គ. ស. ១៩៦៨ ហើយក្នុងប្រវត្តិនោះបាន

ចង្អុលបង្ហាញថា លោក វិសេស ដូង បានសរសេរ ល្បើកអក នេះឯង ជាស្នាដៃ

សំខាន់របស់លោកផង ។

ដូច្នេះនៅវេលានេះ ខ្ញុំបានស្រាវជ្រាវយកអត្ថបទ "ល្បើកអក" មកចម្លងពី

សាស្ត្រាស្លឹករឹត ហើយចុះផ្សាយក្នុងនេះ ដើម្បីបញ្ជាក់ជូនអ្នកអានឲ្យបានជ្រាប

ច្បាស់អំពីស្នាដៃរបស់កវីដ៏ឆ្នើមខ្មែរយើងនេះ ។

លី - ធាមតេង

ពាក្យ ៧

នេះនឹងថ្លាថ្លែងចែងសាសង លើកតាមទំនងល្បងប្រាជ្ញា

ប្រាំពីរពាក្យពិតគិតបួនឃ្លា ចងជានិទានមានសេចក្ដី ។

គ្រានោះមានសត្វអកទាំងគូ នៅភ្នំឥសូរមានកូនខ្ចី

តែងត្រេចជជ្រករកចំណី មកចិញ្ចឹមនៃកូនប្រពន្ធ ។

លុះដល់ខែចេត្រជួនរីងរាំង គោកអស់ត្រពាំងគ្មានជោរជន់

សត្វអកទាំងពីរកើតទុក្ខធ្ងន់ នឹងត្រេចរកគន់ត្រីពុំបាន ។

ហើរមកប្រឈមមើលមុខគ្នា ថាឱអនិច្ចាកូនកល្យាណ

ម៉្លេះសមបានឹងស្រេកអត់ឃ្លាន គឺកម្មបុរាណមកទាន់ហើយ ។

សត្វអកទាំងពីររីងស្គមពេក ក្រឡេកមើលមេឃឆ្ងាយនៅឡើយ

ឱយើងដាច់ពោះស្លាប់ដឹងអើយ កម្មអើយមកឲ្យរងវេទនា ។

ហើយមកនិយាយនឹងប្រពន្ធ ថាហៃប្អូនតន់ស្ងួនពុំងា

បងនឹងចង់ត្រេចចរលីលា ទៅរកបច្ឆានឹងបរិភោគ ។

ចូរប្អូននាងនៅរក្សាកូន ឲ្យមូលនឹងខ្លួនកុំវិយោគ

បងទៅរកបានបងវិលមក ប្អូនកុំសោយសោកនឹកបងឡើយ ។

គ្រានោះអកញីសោតបានស្ដាប់ ឮប្ដីប្រាយប្រាប់ដូច្នោះហើយ

ត្រេកអរក្នុងចិត្តថាអ្នកអើយ ទៅហើយអ្នកវិលមកឲ្យឆាប់ ។

ផ្ដាំថាឈើពុកអ្នកកុំទំ ត្រីណាធំ ៗ អ្នកកុំចាប់

ក្រែងវានាំរត់លិចលង់ស្លាប់ ទៅហើយប្រញាប់វិលវឹងផ្គង ។

គ្រានោះអកឈ្មោលកាងស្លាបហើរ ក្នុងចិត្តស្ទាក់ស្ទើរកាត់រំលង

ដល់វាលហើយខំហិចហើរឆ្លង រំលងវាលនោះចូលព្រៃធំ ។

ឮតែសម្លេងសត្វទៀវទោច យាសយំលន្លោចស្ងាត់ជ្រងំ

តាវ៉ៅស្រែកឆ្លងដងព្រៃភ្នំ បានមុំមាសមកសមសប្បាយ ។

បងមើលឯអស់សត្វហ៊ូពូ ទំទឹមទាំងគូពុំព្រាត់ព្រាយ

លលកចាប់ព្រៃផងទាំងឡាយ ហើរសាយគគ្រឹកក្នុងព្រឹក្សា ។

ឱហង្សទាំងគូហើរត្រសង កម្មអ្វីអញបងមកកំព្រា

ត្រេចហើរម្នាក់ឯងឥតគ្នីគ្នា ចរចាហើរលេងពុំសប្បាយ ។

ស្រណោះរៃយំកណ្ដាលទួល បើអញបានមូលប្អូនឆោមឆាយ

នឹងនាំមើលឈើផងទាំងឡាយ និយាយប្រាប់ប្រាយឲ្យសព្វគ្រប់ ។

ឱផ្កាកំភ្លឹងរឹងតែរីក រំចេកស្លាកែកក្រអូបឈ្ងប់

រាប់អស់ព្រឹក្សាផងពុំសព្វ គេសឹងដឹងគ្រប់សព្វសាស្ត្រា ។

អកហើរឆ្លងព្រៃដល់ទៅបឹង ឃើញគេទ្រហឹងចាប់មច្ឆា

អកហើរបន្ទាបឱនសិរសា ប្រាថ្នានឹងសូមត្រីបរិភោគ ។

អ្នកអើយអ្នកអកអ្នកនៅបឹង ចូរអ្នកកុំខឹងខ្ញុំសូមជ្រក

ឲ្យទានត្រីសាច់គ្រាន់បរិភោគ អធ្យោគឲ្យខ្ញុំរកស៊ីផង ។

គ្រានោះអកបឹងឆ្លើយទៅថា អ្នកមកពីណានែអ្នកបង

ចូរប្រាប់មកខ្ញុំតាមទំនង សាសងឲ្យអស់គ្រប់សេចក្ដី ។

ទើបអកភ្នំឆ្លើយទៅវិញថា ខ្លួនខ្ញុំនេះជាអ្នកក្រក្រី

នៅក្នុងព្រៃភ្នំគ្មានបានអ្វី ស៊ីជាចំណីដល់តិចឡើយ ។

ទឹកសោតក៏គោកស្ងួតសោះធេង ដីបែកក្រហែងគ្មានសល់ឡើយ

បានជាហើរមកណាអ្នកអើយ កម្មអើយស្ទើរស្លាប់កូនប្រពន្ធ ។

អកបឹងឮថាអាណិតពេក កម្មអ្វីចំឡែកក្រលើសលន់

នឿយព្រួយលំបាកយ៉ាកអាប់ចុន កែកុនគិតមករកចំណី ។

អ្នកនៅបឹងនេះក្រែងពុំបាន ត្រីពុំសូវមានក្រណាស់នៃ

ទៅរកបឹងទៀតក្រៅដទៃ មានត្រីច្រើនងាយនឹងបរិភោគ ។

ទៅចុះខ្លួនខ្ញុំនឹងជូនទៅ ដល់ហើយអ្នកនៅខ្ញុំវិលមក

តាមតែរកស៊ីដោយឈូងឆក លៃលកឲ្យបានផ្ញើប្រពន្ធ ។

គិតហើយអកហើរទៅទាំងសង ហើរកាត់រំលងដែនដំបន់

ដល់បឹងធំឆ្ងាយទូលាយលន់ ហើយគន់មើលសព្វគ្រប់ទិសា ។

ហើយអ្នកដែលជូនត្រឡប់ទៅ ដល់ទីលំនៅឋានអាត្មា

ចូលទៅនែបនៅនឹងភរិយា ក្សេមក្សាន្តសុខាឥតអំពល់ ។

ថ្លែងពីអកភ្នំទំមាត់បឹង គន់គិតជញ្ជឹងនឹកខ្វាយខ្វល់

ហើយហើរចរចុះទៅបានដល់ យង់យល់អកបឹងទំត្រៀបត្រា ។

ទើបអកភ្នំទៅនិយាយសុំ ត្បិតខ្ញុំមកនេះអត់អាហារ

យូរថ្ងៃស្គាំងស្គមទាំងកាយា សូមរកភោក្ដាដោយសារអ្នក ។

គ្រានោះអកបឹងស្ដាប់សំដី សួរសាកទៅខ្មីដោយស្មោះស្ម័គ្រ

និយាយរស់រាយពាក្យរាក់ទាក់ ថាអ្នកអកមកពីឋានណា ។

ចូរអ្នកប្រាប់មកជាដំណឹង ឲ្យយើងបានដឹងដោយវាចា

អកមកសូមសុំរកភោក្ដា យើងក៏មេត្តាព្រមឲ្យអ្នក ។

ចូរមកបរិភោគកុំបារម្ភ មច្ឆាតូចធំតាមចិត្តស្ម័គ្រ

កុំមានកោតក្រែងឡើយណាមក រកបរិភោគភក្សតាមចិន្តា ។

អកភ្នំត្រេកអរមុខរីករាយ និយាយប្រាប់ប្រាយពីអាត្មា

ខ្ញុំនៅព្រៃភ្នំអត់អាហារ ខំស្វែងយាត្រាមកដល់អាយ ។

ត្បិតបឹងត្រពាំងឯព្រៃភ្នំ រីងបឹងតូចធំទោះជិតឆ្ងាយ

មច្ឆាតូចធំផងទាំងឡាយ អន្តរាយវិនាសស្លាប់គ្មានសល់ ។

អកបឹងស្ដែងស្ដាប់គ្រប់សេចក្ដី មានចិត្តមេត្រីនឹកខ្វាយខ្វល់

បបួលអកភ្នំទៅបានដល់ ទីដែនមណ្ឌលដើររកស៊ី ។

អកបឹងត្រឡប់វិលមកវិញ អកភ្នំនោះមិញចាំនៅទី

ត្រីឆ្ដោហែលមកទាំងឈ្មោលញី អកធ្វើមមីលោកភ្ញាក់ខ្លួន ។

អកលោស្ទុះផាងទៅនឹងចាប់ ត្រីនោះបានខ្ជាប់នាំលេចលូន

អកប្រឹងទទះភ័យរឹងខ្លួន ឱប្រពន្ធកូនសមកំព្រា ។

អកភ័យស្លាំងស្លឹងភ្នែកសព្រាត ខំប្រឹងសង្វាតស្ទុះម្នីម្នា

ទទះរបូតរួចហើយណា អកប្រឹងប្រវាដល់មាត់បឹង ។

ហើយទំកំប្រោនឱនកក្ងក់ មុខស្លាំងស្លឺតស្លក់នៅទ្រមឹង

កំព្រារងានៅក្បែរឆ្អឹង រំពៃរំពឹងនឹងគិតគន់ ។

ថាឱអនិច្ចាខ្លួនអញពេក កម្មអ្វីចំឡែកក្រលើសលន់

ខំស្វែងម្នាក់ឯងចោលប្រពន្ធ សមនឹងបង់ជន្មមិនលែងឡើយ ។

ឃើញត្រីសង្វាតចាប់នឹងស៊ី រួចទៅទទេហែលព្រងើយ

វានាំខ្លួនឯងលិចលង់ហើយ អញអើយកុំអីស្លាប់អសារ ។

អកមានកំឡាំងហិចហើរទៅ ឃើញអកញីនៅលើរុក្ខា

មេម៉ាយស្លាប់ប្ដីនៅឯកា កំព្រាកំព្រនតែម្នាក់ឯង ។

អកភ្នំហិចហើរចូលសំដៅ ដល់ហើយទំនៅគិតថ្លាថ្លែង

និយាយចំអន់ចំអកលេង ចាចែងទៅថានែនាងអក ។

នាងនៅម្នាក់ឯងអង្គឯកា ឥតគូកំព្រាបងសូមជ្រក

ផ្ញើខ្លួនលើប្អូនសូមអធ្យោគ បងមកសង្វាតរកអាហារ ។

សូមឲ្យប្អូនមាននាងអាណិត រំពឹងរិះគិតក្នុងប្រាជ្ញា

ថាម្ដេចថាចុះឲ្យឃើញការ ចិន្តាបងអ្នកចង់ស្គាល់ប្អូន ។

ទើបអកញីស្ដាប់សងវាចា ខ្លួនខ្ញុំនេះជាស្រីសុទ្ធសូន

ពុំគួរមកពឹងពំនាក់ប្អូន ផ្ញើខ្លួនដូច្នោះយល់ពុំសម ។

ខ្លួនខ្ញុំមានប្ដីស្លាប់ចោលទៅ មេម៉ាយមកនៅដូចក្រមុំ

កំព្រារងាដោយព្យុះធំ អ្នកអើយអ្នកកុំក្រែងសៅហ្មង ។

មានពាក្យដំនៀលអាស្រូវភាស ខ្មាសអស់ទាំងផ្ដាសគេថាឆ្គង

មេម៉ាយយកប្រុសមកនៅផង កុំចុះអ្នកបងក្រែងកើតវរ ។

ទើបអកភ្នំសងសព្វសេចក្ដី ឮពាក្យប្អូនស្រីស្ដីគឃរ

ត្រូវពិតប្រាកដយើមែនហ្ន៎ បារម្ភថ្វីនឹងវរប៉ុណ្ណោះឡើយ ។

បងសោតពោះម៉ាយស្លាប់ប្រពន្ធ ដូចប្អូនមាសតន់ដែរបងអើយ

ស្វែងស្វះលាកលះមកជាឈ្លើយ កែវអើយចូរប្អូនអាសូរបង ។

បងនឹងសូមចងជាមេត្រី នឹងប្អូនស្រស់ស្រីជាគូគ្រង

តាមតែអាណិតចិត្តចុះហោង មាសបងសោតប្អូនស្ងួនកំព្រា ។

ទើបអកមេម៉ាយឆ្លាសឆ្លើយទៀត ថាអ្នកកុំបៀតហ៊ានពុះពារ

លួងលោមបញ្ឆោតឲ្យបានជា សង្សារហើយណាបែរដោះដៃ ។

ខ្លួនខ្ញុំពុំសូវជាចេះឆោត ឲ្យអ្នកបំពោតដូចអស់ស្រី

ណ្ហើយចុះប្រុសអើយកុំបេតី អ្នកទៅរកស្រីឯទៀតវិញ ។

ខ្លួនខ្ញុំពុំបានព្រមនឹងអក ជាគូររួមរក្សហាក់បណ្ដេញ

ទៅចុះតាមចិត្តរើសស្រឡាញ់ អកច្រើននៅពេញតែមាត់បឹង ។

អកភ្នំឮហើយសើចបិទមាត់ ថាឱគេកាត់ចោលសោះដឹង

អង្វរទៅថាប្អូនកុំខឹង ជញ្ជឹងស្ដាប់បងនឹងប្រាយប្រាប់ ។

អំពីដំណើរបងស្រឡាញ់ ស្រីច្រើនពាសពេញមិនមានចាប់

ចិត្តបងស្រឡាញ់ជាគូរគាប់ ឃើញប្អូនទ្រនាប់ត្រូវចិត្តបង ។

បងបានជាស្ម័គ្រនឹងប្អូនស្រី សូមប្អូនប្រណីមេត្រីបង

កុំអាលក្រេវក្រោធសោតរំលង មានបង បងនឹងផ្ញើជីវិត ។

នាងអកឮសូរសព្វសំដី មានចិត្តមេត្រីនឹកអាណិត

កែជាពាក្យក្រៅថាមិនស្បិត ប៉ុន្តែឯចិត្តស្រឡាញ់ណាស់ ។

នឹងព្រមទៅហាក់អៀនរឹងមាត់ ហើយខុសបន្ទាត់នឹងច្បាប់ចាស់

លោកតែងទុកមកឲ្យដឹងច្បាស់ ទាំងក្មេងទាំងចាស់រក្សាកេរ្តិ៍ ។

នាងអកអៀនឱនធ្វើមមិច បើធ្មេចបព្រិចភ្នែគមមី

អកភ្នំដើរចូលជិតទៅទី អញញីថាយើពេញចិត្តធំ ។

ជិនណាស់កុំមកលេងវឹកវរ យើងមិនស្រីចោរចើកក្រមុំ

ហ៊ានស្ទុះមកឈរជិតទន្ទឹម សុខុមធ្វើមុខវាហើយសោះ ។

នាងអកច្រានផាងថាចុះទៅ កុំអ្នកមកនៅធ្វើនេះនោះ

អញ្ជើញទៅស្រុកវិញទៅចុះ ធ្វើយ៉ាងដូច្នោះមិនព្រមឡើយ ។

អកភ្នំថាឱអកុសលកម្ម នានាំអញមកដល់ស្រីហើយ

បានតែជួបមុខទុក្ខគ្មានស្បើយ ប្អូនអើយណ្ហើយចុះតាមបុរាណ ។

បើប្អូនបណ្ដេញបងចុះទៅ បងនឹងខំនៅម្ដេចនឹងបាន

ចិត្តគេតោះតើយស្បើយក្នុងប្រាណ នឹងទៅបំពានម្ដេចបានឡើយ ។

ន៏នែ ! ប្អូនបែរមកឯអាយ បងនឹងនិយាយលាប្អូនហើយ

ចូរប្អូននាងនៅឲ្យល្ហែល្ហើយ ប្អូនអើយនាងនៅឲ្យសាន្តសុខ ។

ត្បិតបងបានជាអភ័ព្វហើយ ប្អូនអើយបងលាប្អូនទៅស្រុក

កុំនឹកដើមបងក្រែងវាឃ្លុក នាងអកកើតទុក្ខពុំស្ដីសោះ ។

អកភ្នំផ្ដាំស្រេចហើយបើកស្លាប ដាក់ក្បាលទន្ទាបធ្វើនឹងស្ទុះ

អកញីចឹកស្លាបនឹងជំពុះ ថានែអ្នកប្រុសកុំអាលទៅ ។

អកភ្នំបែរមុខវិលមកវិញ ថាប្អូនសំឡាញ់ចិត្តឆោមឆ្លៅ

ប្អូនឃាត់បងថ្វីមិនឲ្យទៅ ឬទុកបងនៅជាគូគ្រង ។

នាងអកអៀនឱនហើយដាក់មុខ ក្នុងពោះប៉ផ្អុកពុំសាសង

ហើយលួចមើលអកភ្នំម្ដង ៗ គិតពុំឆ្លាស់ឆ្លងទៅទៀតឡើយ ។

គ្រានោះអកភ្នំចូលចាប់ស៊ី អកញីក្រួញក្រាបទន្ទាបហើយ

ទទួលរាប់រងផ្គងងើបងើយ ជិតហើយអកប្រឹងរឹងទាំងប្រាណ ។

អស្ចារ្យនឹងលាន់ឮសព្ទផ្គរ ទឹកហូរជន់ជោរលិចត្រើយត្រាណ

រលកបោកត្រែងរឹចពុំមាន សល់ខានដល់មួយដើមតិចឡើយ ។

ក្រពើលលើហែលចុះកោះ លួចចូលក្នុងជ្រោះមុជងើបងើយ

ខ្ពុលទឹកលេងស្រេចហែលថយក្រោយ ងើបហើយមានក្បាលនោះជាប់ស្លែ ។

អកសត្វទាំងពីររឹងស្នេហស្និទ្ធ នៅនឹងរួមរឹតពុំល្ហើយល្ហៃ

ចូលចិត្តគិតគៃលៃរកស៊ី ទាំងឈ្មោលទាំងញីពុំឃ្លាតឡើយ ។

យើងនឹងឈប់ស្លែះត្រង់នេះន័យ ត្បិតផុតសេចក្ដីប៉ុណ្ណេះហើយ

អកញីនៅភ្នំពុំព្រងើយ ពុំដឹងដើមឡើយរឹងទន្ទឹង ។

សង្វាតសង្វែងរែងមើលផ្លូវ ពុំឃើញប្ដីកូវនៅទ្រមឹង

ស្គាំងស្គមទ្រមខ្លួននៅតែឆ្អឹង រំពៃរំពឹងគិតទៅគ្រប់ ។

ស្រមើលស្រមៃក្រៃរឭក សន្ធៃសន្ធឹកនឹកគ្មានឈប់

វង្វេងស្មារតីប្រឹងតែផ្ទប់ ហើយទប់ពុំបានស្រែកទួញថា ។

ថាឱអ្នកអើយនែអ្នកអក លាប្អូនទៅរកចាប់មច្ឆា

ឥឡូវបាត់សូន្យពន់វេលា តើមានប្រការហេតុដូចម្ដេច ។

ឬមួយអ្នកស្លាប់ទៅដឹងអើយ ឬរស់នៅឡើយហើយគិតគេច

មានស្រីថ្មីទៀតក្រែងអ្នកភ្លេច គិតគេចឲ្យប្អូននៅកំព្រា ។

បើពិតប្រាកដដូច្នោះមែន បាត់ហើយឆ្អែតណែនក្នុងឧរា

មានស្រីថ្មីទៀតដូចខ្ញុំថា ឧរាតានតឹងស្ទើរនឹងធ្លាយ ។

បើអ្នកពុំមែនដូច្នោះទេ ខ្ញុំគិតក្រែងតែអ្នកក្ស័យកាយ

ចោលខ្មោចម្នាក់ឯងនៅព្រៃឆ្ងាយ ខ្លួនខ្ញុំនៅអាយពុំដឹងឡើយ ។

នាងអកទ្រហោយំកន្លេង សង្រេងស្រែកសព្ទសូរល្វើយ ៗ

បៀងបែរប្រែមុខងក់ងើបងើយ ទួញហើយនាងអកសន្លប់លន់ ។

លុះដល់ព្រលប់យប់ជ្រៅស្ងាត់ ព្រះពាយផាយផាត់ខ្លាំងពេកពន់

សន្សើមសោតធ្លាក់ត្រជាក់ស៊ុន ស្វាងមុខក្រោកគន់សព្វទិសា ។

ឃើញតែកូនគូនៅសំបុក រឹងតែកើតទុក្ខចុកខ្លោចផ្សា

អន់អួលក្ដួលក្ដៅក្នុងឧរា ទួញថាឱកូនមាសម្ដាយអើយ ។

បានៅចាំម្ដាយរក្សាគ្នា ម្ដាយនឹងយាត្រាទៅឆ្ងាយហើយ

តាមរកឪបាណាកូនអើយ បាអើយបានៅសមកណ្ដែង ។

ហើយអកស្រែកផ្ដាំអស់ទេវតា សូមលោកមេត្តាជួយតាក់តែង

ថៃទាំកូនខ្ញុំត្បិតកូនក្មេង កុំឲ្យត្មាតខ្លែងឆាបឆក់ឡើយ ។

ឲ្យបានសាន្តសុខកុំឲ្យខ្វល់ ទុក្ខទោសមកផ្ដល់ខ្ញុំលោកអើយ

លោកចម្លងដាក់ឲ្យដល់ត្រើយ ម្ចាស់អើយលោកជួយឲ្យសព្វគ្រប់ ។

អកទួញស្រេចហើយកាច់ស្លឹកឈើ មកគ្របពីលើឈើជាម្លប់

ផ្ដាំថាមាសម្ដាយចូរអ្នកស្រប់ ទាំងថ្ងៃទាំងយប់កុំចេញក្រៅ ។

ក្រែងក្អែកខ្លែងវាមើលឃើញបា ចូលចាប់ភោក្ដាគ្មានសល់នៅ

ស៊ីអស់រលីងហើយហើរទៅ កូនពៅបាកុំប្រហែសប្រាណ ។

អកផ្ដាំស្រេចហើយស្ទុះហើរទៅ ក្នុងទ្រូងក្ដួលក្ដៅគិតេំខាន

ប្រឹងកាត់ហើរហិចលុះលេចបាន ដល់បឹងមើលមានអកត្រៀបត្រា ។

ប្រឹងគន់មើលប្ដីមិនឃើញសោះ មើលតាមចន្លោះគ្រប់ទិសា

ចូលទៅសួរគេឆាប់ម្នីម្នា ថានែអ្នកអកអ្នកនៅអាយ ។

ក្រែងអ្នកយល់ប្ដីខ្ញុំផងរ៉ា បើឃើញអ្នកបងអ្នកប្រាប់ប្រាយ

ឲ្យបានស្បើយទុក្ខចិត្តរាយមាយ និយាយប្រាយប្រាប់ពីទុក្ខខ្លួន ។

អកបឹងប្រាប់ថាយើងយង់យល់ ឃើញគាត់មកដល់បានជួបជួន

និយាយប្រាយប្រាប់ពីរឿងខ្លួន ថាប្រពន្ធកូននៅឯភ្នំ ។

ខ្ញុំក្រែងគាត់ទៅបាត់ទៅហើយ ឥឡូវម្ដេចឡើយបាត់ជ្រងំ

ទៅរកគាត់ចុះឯបឹងធំ ម៉្លេះសមគាត់មានទៀតដឹងអើយ ។

អកញីស្ដាប់ជាក់ហើយលាទៅ ប្រឹងហើរសំដៅដល់បឹងហើយ

ប្រឹងគន់មើលប្ដីពុំយល់ឡើយ ជាក់ហើយរកសព្វគ្រប់ទិសា ។

លុះឃើញប្ដីជាក់ភ្ញាក់ខ្លួនព្រើត កន្ទុយងខ្ទើតទំទឹមគ្នា

ដាក់កក្ងក់លើព្រឹក្សា ឧរាតានតឹងស្ទើរនឹងធ្លាយ ។

អកញីទំមើលតែពីក្រៅ ក្នុងទ្រូងក្ដួលក្ដៅគ្មានរសាយ

ពុះពោរឧរាផ្សាក្រហាយ ស្ទើរនឹងប្រេះធ្លាយជាពីរភាគ ។

អកភ្នំទំទឹមទាំងឈ្មោលញី ធ្មេចភ្នែកមមីមិនមានងាក

ភ្លេចកូនប្រពន្ធមិនចាំពាក្យ នឹងមករកខ្លាចប្រពន្ធចុង ។

អនិច្ចាអកញីរឹងកើតទុក្ខ ខ្យល់ស្ទះស្ទុះរត់នៅក្នុងទ្រង់

វង្វេងស្មារតីឡប់ឡឺនឡង់ ខំផ្ចង់ស្មារតីញ័រចំប្រប់ ។

ចង់បោកខ្លួនស្លាប់តាមចិត្តខឹង កំដឹងទៅកូននៅក្នុងស្រប់

កូនអើយបាកើតមកឥតភ័ព្វ ពុំគាប់ពុំគួរបើដូច្នេះ ។

ម្ដាយស្វែងចោលកូននៅឯនាយ ក្រៀមក្រំទ្រូងម្ដាយស្ទើរនឹងប្រេះ

មិនដឹងជាចិត្តគេដល់ម៉្លេះ អើនេះហៅពេញវង្វេងស៊ុន ។

បើគេមិនគិតអាសូរម្ដាយ គួរតែនឹកស្ដាយទៅកូនតន់

មិនគួរកូនម្ដាយឥតលាភលន់ កូនតន់សំឡាញ់មាសម្ដាយអើយ ។

ម្ដាយក្រុងក្រួញក្រាបរក្សាបា ទ្រាំរងវេទនាពុំបានស្បើយ

ជានិច្ចព្រួយចិត្តឥតល្ហែល្ហើយ កូនអើយដ្បិតគេចេញចាកទៅ ។

សន្មតត្រឹមតែបីទិវា នឹងវិលលីលាមកនែបនៅ

ក្រួចក្រុងរក្សាគ្រងកូនពៅ ពាក្យម្ដាយចាំនៅមិនឃ្លាតឃ្លា ។

ម្ដាយតែងទន្ទឹងចាំក្រងូវ មើលផ្លូវហួសដល់សត្តទិវា

ទាំងកូនទាំងម្ដាយរងវេទនា អាហារសោតគ្មានពោះសោះធេង ។

សុខទុក្ខខ្លួនម្ដាយ ៗ មិនគិត អាណិតតែបា ៗ នៅក្មេង

អត់ទាំងអាហារឃ្លានសង្រេង ដោយពុំដែលឆ្វេងគិតស្រេកឃ្លាន ។

នាងអកស្រែកទួញពីកំសត់ ញាប់ញ័ររន្ធត់អស់អង្គប្រាណ

ដោយអត់អាហាររកពុំបាន ស្គមប្រាណស្លក់ស្លឹងនៅតែឆ្អឹង ។

សោយសោកបោកខ្លួនស្លាប់ទៅជា មុខគួរអនិច្ចាគិតរំពឹង

អាសូរនាងអកនៅមាត់បឹង ខំប្រឹងកាងស្លាបឡើងវន្ទា ។

គ្រប់ទីគ្រប់ទិសទាំងប្រាំបី ទាំងសួគ៌ាស្រីឆកាមា

ទាំងទេពសោឡសព្រះព្រាហ្មា ខ្ញុំនមស្ការថ្វាយបង្គំ ។

សូមជាសាក្សីក្នុងជាតិនេះ ប្រុសចិត្តដូច្នេះខ្ញុំសូមសុំ

លាសព្វគ្រប់ជាតិកុំឲ្យខ្ញុំ ជួបជុំរៀងរួចដល់និព្វាន ។

អកស្រែកឃោសនាអស់ទេវតា សូមសុំសច្ចតាំងប្រណិធាន

រួចស្រេចរន្ធត់ក្នុងអង្គប្រាណ គិតកូនកល្យាណនៅក្នុងព្រៃ ។

ម៉្លេះសមទន្ទឹងមើលផ្លូវម្ដាយ កូនអាយម៉្លេះសមបាសន្ធៃ

សន្ធឹកនឹកម្ដាយអត់ចំណី ហាលខ្យល់ហាលថ្ងៃតែពីរនាក់ ។

អកភ្នំស្រែកយំទួញក្ដែង ៗ អកឈ្មោលនោះតែងស្ដាប់ជៀងជាក់

ធ្វើតើយព្រងើយមិនភ្ញាភ្ញាក់ ទំទឹមពីរនាក់ប្រពន្ធចុង ។

រីឯរឿងរ៉ាវដំណើរនេះ ទុកស្លេះថ្លែងពីកូននៅក្នុង

ព្រៃធំជ្រងំស្ងាត់សូន្យសុង តែងរងទន្ទឹងមើលផ្លូវម្ដាយ ។

សន្ធៃសន្ធឹកញ័រចំប្រប់ ត្រូវថ្ងៃសន្លប់ទាំងពីរកាយ

លុះភ្លាក់ស្មារតីធ្វេសរាយមាយ បើកភ្នែកមើលម្ដាយមិញមិនយល់ ។

ជាហេតុកម្មកូនសូន្យទាំងពីរ ពៀរព្រេងបុព្វេកម្មមកផ្ដល់

ហេតុសត្វទាំងពីរសាងអកុសល មិនផ្ដល់ឲ្យយល់ឃើញថ្មី ៗ ។

គ្រានោះមានសត្វត្មាតកំណាច ជាសត្វកាយកាចចោរអប្រីយ

តែងនឹងឆាបឆក់កូនបក្សី ស៊ីជាចំណីសព្វទិវា ។

មានកាលសម័យថ្ងៃនេះនៃ ក្អាតហើរច្រៀវច្រៃសព្វព្រឹក្សា

សំកាំងស្លាបរកមើលរេរា លើចុងព្រឹក្សាបានឃើញជាក់ ។

បានយល់កូនអកនៅទាំងពីរ មិនឃើញមានមេនៅរួមរ័ក្ស

ក្អាតត្រេកអរសាទរអរឥតអាក់ ក្អាតភ្ញាក់គិតថាឱលាភហើយ ។

គិតភ្លាមក្អាតចរចូលចឹកស៊ី កូនអកទាំងពីរពុំលង់ឡើយ

ហែកយកថ្លើមស៊ីស្រេចព្រងើយ អស់ហើយទម្លាក់ចោលទៅដី ។

ហើយក្អាតហើរទៅលំនៅឋាន បរិបូណ៌ក្សេមក្សាន្តឥតហេតុអ្វី

រកស៊ីដូចកាលដើមប្រក្រតី ឥតបីឥតបើមានអំពល់ ។

ឈប់ស្លេះនឹងថ្លែងពីមេអក ក្រឡាប់វិលមកដល់មណ្ឌល

ចោលភ្នែកក្រឡេកឃើញមិនយល់ កូនគូនិម៌លនៅសំបុក ។

អករឹងកើតទុក្ខក្ដុកក្ដៅផ្សា ញ័រអស់អង្គាទ្រូងចើសចុក

រំខានតានតឹងរឹងថែមទុក្ខ រំអុកសោយសោកប្រោកប្រះប្រាណ ។

បម្រះននៀលនៅសំបុក បែរមុខមើលកូនសព្វទិសឋាន

ពុំឃើញកូនស្ងួនកែវកល្យាណ អកប្រឹងប្រែប្រាណចុះដល់ដី ។

បើកវែករកសព្វសន្លឹកឈើ អកមើលទៅបានឃើញជាក់ខ្មី

ដែលក្អាតចឹកស្លាប់ធ្លាក់ដល់ដី នាងស្រីអកទួញទំនួញថា ។

ឱកូនកំសត់មាសម្ដាយអើយ ម្ដេចឡើយបាមកស្លាប់អសារ

ចោលម្ដាយឲ្យនៅអង្គឯកា ម្ដាយសូមប្រាថ្នាជួបនឹងអ្នក ។

ម្ដាយនឹងរស់នៅតែអង្គឯង ទ្រូងម្ដាយចំបែងតែងអួលអាក់

នឹងរស់នៅថ្វីពុំយល់ភ័ក្ត្រ កូនស្ងួនវរលក្សណ៍ប្រាសអស់ហើយ ។

នាងអកសោយសោកឱបខ្មោចកូន សន្លប់សុងសូន្យសោះជាត្រើយ

លុះភ្ញាក់ស្មារតីពុំលង់ឡើង អកទួញល្វើយ ៗ ក្នុងអធ្វា ។

ហើយអកកាងស្លាបឡើងបង្គំ ប្រណម្យតាំងចិត្តសូមសច្ចា

និងអស់ឥន្ទព្រហ្ម៊នូវទេវតា ទាំងឆកាមាសួគ៌ាល័យ ។

សូមលោកមូលមកជាប្រធាន សាក្សីពេជ៌្ញញាណខ្ញុំនេះនៃ

ជាតិនេះខ្ញុំប្រាសនឹងកូនថ្លៃ ជាតិក្រោយដទៃកុំឃ្លាតឃ្លា ។

រៀង ៗ ដរាបដល់និព្វាន បរិបូណ៌ក្សេមក្សាន្តឥតទុក្ខា

អកផ្សងរួចស្រេចឱនសិរសា បក្សាទទះស្ទើរផ្លេកផ្លោះ ។

ហើយឡើងទៅលើអាកាសនាយ សង្រួមអង្គកាយសំយុងចុះ

ខ្យល់ផាត់អណ្ដែតធ្លាក់ចេញស្មោះ ជ្រុះត្រង់ចន្លោះដែលកូនក្ស័យ ។

ស្លាប់ប្រួតតម្រួតគរលើគ្នា មុខគួរអនិច្ចាអាណិតក្រៃ

សត្វទាំងបីប្រាណសឹងក្សិណក្ស័យ ប្រល័យស្លាប់មូលមួយឹងគ្នា ។

ហៃអស់សប្បុរសផងទាំងឡាយ គួរខ្លាចគួរណាយកម្មវេរា

សត្វហោងមនុស្សហោងសឹងដូចគ្នា គួរគិតអនិច្ចារាល់រូបកាយ ។

បញ្ឈប់រឿងរ៉ាវឈប់នៅនេះ យើងនឹងគិតកែប្រែនិយាយ

ពីអកឈ្មោលដែលនៅឯនាយ និយាយលួងលោមប្រាប់ប្រពន្ធ ។

ថាហៃមាសស្នេហកែវព្រលឹង ចូរស្ងួនកុំខឹងអើយប្អូនតន់

បងសុំចៅទៅរកដំបន់ ចូរតន់នាងនៅរក្សាប្រាណ ។

ត្បិតបងមានកូននៅឯនាយ កំព្រាឥតម្ដាយណាកល្យាណ

បងលាប្អូនពៅទៅទីឋាន សួរកូនកល្យាណបើកឬទេ ។

អកញីឮហើយភ្ញាក់ខ្លួនព្រើត ចំអើតស្ដីទៅថាឱមេ

ខ្ញុំស្មានជាអ្នកគ្មានកូនទេ ម្ដេចឡើយប្រុសស្នេហ៍មិនប្រាប់ប្អូន ។

ថាបើអ្នកមានកូនឯនោះ អញ្ជើញទៅចុះរកសួគ៌កូន

អ្នកទៅកុំនៅយូរចោលប្អូន ស្ងាត់សូន្យនៅអាយមើលផ្លូវហ្នា៎ ។

អកឈ្មោលត្រេកអរឥតឧបមា និយាយផ្ដាំគ្នាគ្រប់ទៅ [1]

ផ្ដាំហើយស្ទុះផ្លោះលោតសំដៅ តម្រង់ត្រង់ទៅឯព្រៃភ្នំ ។

អកនឹកអំពីកូនប្រពន្ធ ក្នុងទ្រូងអួលអន់មុខក្រៀមក្រំ

ខំហើរកាត់ដោយដងព្រៃភ្នំ ពិតពុំសម្រាន្តកាយឈរឈប់ ។

ខំប្រឹងហើរស្រូតរូតសំដៅ ដល់ទីលំនៅទៀបព្រលប់

អកឆ្មៀងរកមើលគន់សព្វគ្រប់ ក្នុងសំបុកសព្វមិញមិនយល់ ។

ទាំងកូនទាំងម្ដាយបាត់ស្ងាត់ឈឹង អករឹងតែងកើតទុក្ខអំពល់

គន់សព្វព្រឹក្សាពុំបានយល់ អកឆ្ងល់ក្នុងចិត្តហើយគិតថា ។

ឱកូនទាំងពីរមាសឪអើយ ម្ដេចឡើយបាបាត់ទៅឯណា

មកឲ្យឪពុកកើតទុក្ខា មាតាបាសោតក៏ព្រាត់ទៅ ។

អកស្រែកទ្រហោយំក្ដែង ៗ ឮសព្វល្វើយល្វែងក្នុងព្រៃជ្រៅ

ននៀលប្រះប្រាណសុងសុបសៅ សន្លប់សូន្យនៅបាត់វិញ្ញាណ ។

លុះភ្ញាក់ស្មារតីឡើយសោយសោក សែនសល់អមោក្ខបោកប្រះប្រាណ

បម្រះននៀលនៅនាឋាន គិតស្មានថាឱកូនអញអើយ ។

ឬជាសត្វអ្វីមកចឹកចាប់ ឬស្លាប់ដាច់ពោះទេដឹងអើយ [2]

ទាំងម្ដាយទាំងកូនពុំយល់ឡើយ កូនឡើយម្ដេចមកស្លាប់អសារ ។

បើដឹងស្លាប់រស់លែងឲ្យបាន ឃើញប្រាណខ្មោចកូននៅតិចរ៉ា

ឱអញព្រោះស្រើបដោយតណ្ហា ប្រហែលសង្សានៅឯនាយ ។

គិតស្មានបានរស់រួចជន្មា ប្រឹងចាប់មច្ឆាផងទាំងឡាយ

ពាពាំពីនាយមកដល់អាយ ឱកូនឆោមឆាយមាសឪពុក ។

មិនដឹងមកដល់បាត់កូនចៅ ក្ដួលក្ដៅក្នុងចិត្តគិតវិត្តក

រកកូនមិនឃើញនៅសំបុក ឱស្រស់ឪពុកម្ចាស់ឪអើយ ។

សត្វអកសោយសោកពីប្រពន្ធឆ ថាឱប្អូនតន់មាសបងអើយ

ពុំគួរបើបងធ្វើតោះតើយ ស្រីអើយពើកាលស្រីទៅតាម ។

ស្រីទួញស្រីតូចស្រីអំពល់ ស្រីស្រស់និម៌លយំរហាម

មុខស្រីមុខស្រស់មុខស្រក់ឈាម ខំតាមខំហើរខំរកបង ។

ពាក្យ ៧

បានជួបបានជួនបានឃើញប្ដី ឃើញស្រីហើយស្រស់មិនឲ្យហ្មង

ឃើញស្រីទំពិតជិតខាងបង ស្រស់ឆោមមិនហ៊ានដើរទៅជិត ។

និយាយស្រីព្រានតែពីក្រៅ នឹងហៅក្រែងបងអាក់អន់ចិត្ត

បងសោតធ្វើតើយហាក់មិនស្បិត ឱអាសូរចិត្តអាណិតស្រី ។

ពាក្យ ៩

អាណិតស្រស់មិនគួរសោះបើមកប្រាស អាណិតមាសមិនគួរសោះអាណិតថ្លៃ

អាណិតស្ងួនមិនគួរសោះបើមកក្ស័យ អាណិតថ្លៃមិនគួរបើបង់ចោលបង ។

មិនគួរបើបងមកប្រែបែរបែកចិត្ត មិនគួរបើឲ្យបងគិតក្បត់ទងវង

មិនគួរបើបងចោលប្អូនស្ងួនត្រមង់ មិនគួរសោះឲ្យបងបង់ប្អូនកំព្រា ។

នៅកំព្រឹងរឹងកំប្រោនរនកំព្រយ ព្រោះចិត្តធ្លោយបណ្ដោយធ្លាក់ដោយតណ្ហា

ចោលនួននាងឲ្យនិត្យនៅអង្គឯកា ឈឺឧរាផ្សាឧរីបីនិងកូន ។

អកទួញតាំងតែអំពីពន់ព្រលប់ លង់លុះយប់គំរប់យាមពីរបីបួន

ស្រែកយំណាស់បម្រះនឹងពុំដឹងខ្លួន ប្រាសប្រានសូន្យសន្លប់លន់បាត់ស្មារតី ។

ព្រះពាយផាយផាត់ខ្ចាត់មកពាល់ដល់កាយ រំហើយផាត់រំហើរផាយសាយសព្វព្រៃ

សន្សើមសោតចុះជ្រុះធ្លាក់មកដល់ដី ភ្ញាក់ស្មារតីស្រែកយំទួញទំនួញថា ។

ឱប្អូនស្ងួននួនកំសត់មាសបងអើយ ឱម្ដេចឡើយនួនបាត់ទៅឋានឯណា

អកយំទួញទំនួញល្វើយក្នុងអធ្វា កណ្ដាលយប់សន្ធិយាជ្រៅស្រងាត់ ។

កណ្ដាលយប់អធ្រាត្រទៀបទៅដាស់ទំ ឮសត្វយំបន្សំថ្ងូរសូរស្រងាត់

អកសង្រេងតែងសង្រៃអាល័យក្ដាត់ រីអកសត្វសោយសោកសែនសំខេយ្យា ។

អកទំនួញទួញយាសយំទុរគមគិត ខ្លោចល្អោចល្អិតឆ្អិតឆ្អន់ណែនក្ដន់ឧរា

អណោចគិតអាណិតកូនរែងខ្លោចផ្សា ឈឺកាយាផ្សាកាយេតែម្នាក់ឯង ។

អកទួញទៀតចង្អៀតចិត្តអាណិតខ្លួន ជាទុកមួនប្រធួនថប់គ្រប់កន្លែង

គ្រប់កន្លៀតប្របៀតសព្វគ្រប់ទីល្បែង គ្រប់បឹងខ្វែងកន្លែងជ្រោះអូរឈូងឆក ។

(ពាក្យ ៧)

គ្រប់បឹងត្រពាំងទាំងព្រៃភ្នំ គ្រប់អូរតូចធំគ្រប់ជ្រោះច្រក

គ្រប់ឈើគ្រប់ព្រៃគិតលៃលក ខំស្វែងហើររកចាប់មច្ឆា ។

អកសោករៀបរាប់ទីកន្លែង ទ្រហោក្ដែង ៗ ក្នុងអធ្វា

តាំងពីព្រលប់យប់សន្ធិយា លុះព្រះសុរិយារៀបនឹងរះ ។

អកឆ្មៀងរកមើលកូនប្រពន្ធ សព្វគ្រប់ដំបន់ទិសទីផ្ដាស

ពុំឃើញប្រពន្ធនិងកូនមាស អកប្រាសហើរចុះទៅដល់ដី ។

អកឈ្ងោករកកូនក្រោមមណ្ឌល ក្សិណយល់ប្រពន្ធកូនទាំងបី

ស្លាប់គរតម្រួតគ្នានៅដី អកខ្មីឱបខ្មោចកូនសោកា ។

ឱកែវព្រលឹងទាំងបីមាស ម្ដេចឡើយមកប្រាសស្លាប់អសារ

ឬមួយក្រែងអកអត់អាហារ ព្រោះកម្មវេរាពីព្រេងនាយ ។

ឲ្យបានយើងបែរប្រែព្រាត់ប្រាស់ និរាសខ្ចាយខ្ចាត់ប្រាសព្រាត់ព្រាយ

អកឪពុកបាទៅឯនាយ ចោលកូននៅអាយរងវេទនា ។

កូនអើយនេះហើយហេតុតែកម្ម ពីព្រេងនាយនាំឲ្យឪបា

ឲ្យស្រើបឲ្យស្រាយដោយតណ្ហា ចោលកូនសង្សារទាំងពីរនៃ ។

ពុំគួរបាកើតមកឥតភ័ព្វ មកស្លាប់នៅនាកណ្ដាលព្រៃ

កូនអើយឪនឹកឡើងស្រមៃ ហាក់ថ្លៃនៅរូបរស់នៅឡើយ ។

អកទួញឱបខ្មោចកូនប្រពន្ធ រឹងថែមទុក្ខធ្ងន់ពុំមានស្បើយ

បម្រះននៀលសោកល្វើយ ៗ ឱបកើយខ្មោចកូនសន្លប់លង់ ។

ដូចគេប្រគរទាំងបីបួន សន្លប់សុងសូន្យពុំរលឹកអង្គ

តាំងពីព្រហាមលុះថ្ងៃត្រង់ អកពុំភ្ញាភ្ញាក់ដឹងស្មារតី ។

វាយោផាយផាត់ក្លិនគន្ធា ចូលផ្សព្វកាយាអកបក្ស

បានភ្ញាក់ដឹងខ្លួនហើយយំខ្មី ឱបស្រីអកទួញទំនួញគ្រប់ ។

ស្រណោះអកយំពេលថ្ងៃត្រង់ រន្ធត់អស់អង្គទួញសញ្ជប់

ឱកែវវិលាសមាសទឹកដប់ ............................................... [1] ។

ពីកាលស្រីទៅតាមធ្វើតើយ ស្រីអើយបងសូមសុំសច្ចា ។

ខឹងត្បិតបងអកមានប្រពន្ធ ចោលនួនចោលនាងនៅឯការ

នាងផ្សងឥន្ទព្រហ្មសុំសច្ចា ប្រាថ្នាមិនឲ្យជួបនឹងបង ។

បងបានជាធ្លោយនឹងប្អូនស្រី សេចក្ដីបងអ្នកឃើញជាឆ្គង

ថ្ងៃនេះបងសូមសច្ចាផង សូមចងជាតិមុខជាសង្សារ ។

ទើបអកឱនអង្គហើយក្រួញក្រាប កាងស្លាបបង្គំគ្រប់ទិសា

អកផ្សងឥន្ទព្រហ្មនូវទេវតា សូមសុំសច្ចាបានដូចភាន ។

ក្នុងជាតិនេះខ្ញុំមកព្រាត់ប្រាស និរាសប្រពន្ធកូនពីរប្រាណ

ជាន់នេះជាតិនាយកុំឲ្យមាន សូមចងជាស្ពាននឹងកូនថ្លៃ ។

សូមឲ្យមូលមកកុំឲ្យខាន ឲ្យបានដូចខ្ញុំប្រាថ្នានៃ

សូមជាសង្សារនឹងប្អូនស្រី នូវកូនមាសថ្លៃទាំងពីរពង្ស ។

អកផ្សងសច្ចារួចស្រឡះ ទទះស្លាបហើរឡើងពុំលង់

ទំលើចុងឈើធ្វើឡឺនឡង់ ខំផ្ចង់ស្មារតីតម្រង់កាយ ។

ហើយអកស្រែកផ្ដាំទីកន្លែង ទ្រហោក្ដែង ៗ ស័ព្ទរសាយ

យំពេលថ្ងៃត្រង់លន្លោចឆ្ងាយ ហើយអកឱនកាយស្រយាកជ្រប់ ។

ថាឱទីឋានព្រៃនេះហើយ ឋានអើយយើងធ្លាប់ពីររែងឈប់

ធ្លាប់កាច់ស្លឹកឈើធ្វើជាម្លប់ ជាស្រប់ឲ្យស្រីរក្សាកូន ។

ឥឡូវគ្មាននៅទីកន្លែង រលីងខ្លួនធេងបាត់សោះសូន្យ

ឋានអើយកម្មព្រេងយើងទាំងបួន មកជួនជួបទីឋានខ្ញុំអើយ ។

ឋានអើយថ្ងៃនេះខ្ញុំសូមលា ខ្ញុំនឹងមរណាឥឡូវហើយ

ស្លាប់កូនប្រពន្ធខ្ញុំអស់ហើយ ឋានអើយនេះខ្ញុំលាឋានទៅ ។

អកផ្ដាំទីឋានដានកន្លែង ស្ទះស្ទែងហើរហិចគេចសំដៅ

ហើរឡើងតម្រង់អាកាសស្លៅ សំកាំងស្លាបនៅភាំងឈប់ឈរ ។

អកទួញថាឱអាកាសអើយ និយាយផ្ដាំហើយហើរចេញចរ

លីលាហើរទៅលើអម្ពរ រេរក៍រួសរាយនិយាយថា ។

ខ្ញុំប្រាសប្រពន្ធនិងកូនថ្លៃ អាកាសអើយថ្ងៃនេះសុំលា

ខ្ញុំនឹងរងទ្រាំវេទនា ខ្ញុំសូមមរណាឥឡូវហើយ ។

អកនឹកតែប្អូនកូនគូគ្រង ស្ងួនអើយទ្រូងបងមិនមានស្បើយ

កម្មកួចមកផ្ដាច់ក្នុងទ្រូងហើយ ប្អូនអើយបងរឹងក្ដៅខ្លោចផ្សា ។

អកស្រែកទ្រហោយំក្ដែង ៗ សូរសព្ទល្វើយល្វេងក្នុងអធ្វា

ដូចមនុស្សវង្វេងស្រែកហៅគ្នា មុខគួរអនិច្ចាអកបក្សី ។

ក្សិណអកសម្របឱបអង្គកាយ ពុំមាននឹកស្ដាយខ្លួនឡើយនៃ

នឹងឲ្យមរណាតាមប្អូនស្រី អកធ្លាក់ដល់ដីលុះបង់បាត់ ។

និយាយចាចែងថ្លែងស្រដី ពីសត្វបក្សីជាអកសត្វ

លើកលយតាមដោយន័យបរមត្ថ រឿងនៃពាក្យសត្យសច្ចានៅ ។

ថ្លែងពីអកញីមេម៉ាយមិញ កាលឈ្មោលចរចេញហើរហួសទៅ

ក្នុងចិត្តវិតក្កក្ដុកក្ដួលក្ដៅ ទុក្ខម្នោមួម៉ៅមិនចេញស្ដី ។

អ្នកនឹករលឹកសាច់សង្សារ គិតថាឱប្រុសសំឡាញ់ថ្មី

ទើបភព្វប្រសព្វនឹងប្អូនស្រី កម្មអ្វីឲ្យប្រុសអ្នកប្រាសទៅ ។

អកុសលផ្ដល់ប្អូនអ្វីម៉្លេះទេ អស់គេមើលដូចជាប្អូនពៅ

ប្ដីមុនឥតភ័ព្វស្លាប់ចោលទៅ មិញនៅចោលកូនស្ងួនកំព្រា ។

ទ្រាំនៅមេម៉ាយកាយកើតទុក្ខ វិតក្ករាល់ពេលរាល់វេលា

ចំណីយប់ព្រឹកមិននឹកនា ឲ្យជានិរនេសធ្វេសស្មារតី ។

ទាល់បានរួមឋាននឹងអ្នកប្រុស រក្សរសស្នេហ៍ជាស្វាមី

ប្អូនផ្លុងចិត្តចាប់ចាំជាប្ដី ជាម្ចាស់ប្អូនស្រីដល់អស់ជន្ម ។

មិនដឹងកម្មអ្វីឲ្យប្រុសប្រែ ប្រុសប្រាសប្អូនស្នេហាយូរលង់លន់

ប្អូននៅម្នាក់ឯងតែងទុក្ខធ្ងន់ ទូរន់ឥតល្ហែតែសព្វថ្ងៃ ។

អកអើយអ្នកអកអ្នកឲ្យប្អូន និត្យនៅស្ងាត់សូន្យពន់ពេកក្រៃ

រង់រឹងទន្ទឹងមើលផ្លូវថ្លៃ ស្រមៃស្រមាក់ហាក់ថ្លៃមក ។

សន្ធឹកផ្គរលាន់រន្ថាន់ឆ្លើយ រំភើយព្រះពាយផាយពពក

ទឹកបឹងល្វើយល្វឹងរឹងរលក រលាបលោតជ្រកចូលរាមរង ។

ពពកសាត់ជ្រកព្រៃព្រឹក្សា ប្អូនស្មានជេដ្ឋាធូរក្នុងទ្រូង

អរពេកខំស្រែកហៅរលូង ឈានឈោងប្រុងហើរទទួលថ្លៃ ។

យល់ពិតមិនមែនជាមិត្តមក ជ្រប់ជ្រកផ្អកផ្អឹសទង្គឹះក្រៃ

ក្រៀមក្រំជាទុក្ខតែរាល់ថ្ងៃ ស្ទើរក្ស័យជីវិតគិតតែអ្នក ។

កាលប្រុសប្រាប់ប្អូនថាទៅឆាប់ ប្រញាប់វិលមករកគូស្ម័គ្រ

ថាបើសុខសាន្តគ្មានធុរៈ ប្រុសអ្នកវិលមករកប្អូនស្រី ។

ឥឡូវទៅបាត់បីថ្ងៃហើយ ប្រុសអើយក្រែងអ្នកមានក្រក្រី

ធុរៈទាក់ទិននិងការអ្វី ប្អូនស្រីថប់ណាស់អ្នកថ្លៃអើយ ។

ស្រណោះទ្រនំទំពីរនាក់ រួមរក្សនែបនិត្យជិតបង្កើយ

ឱធុំអ្នកជាក់ពុំមានស្បើយ ប្រុសអើយប្រុសធ្លាប់សព្វវេលា ។

ឥឡូវប្រុសទៅតែឯងអាទិ៍ សង្វាតហោះហើរលើវេហាស៍

ត្រូវថ្ងៃក្ដៅក្រៃក្រៀមអង្គា ត្រូវភ្លៀងរងារំងាប់ចិត្ត ។

ឱធ្លាប់ប្រសព្វនៅនឹងប្អូន ក្ដៅខ្លួនបក់ស្លាបកាងជាផ្លិត

រងាប្អូនរាទៅផ្ដេកផ្ដិត ឱបរឹតរួមកាយសប្បាយក្រៃ ។

អកញៅវិវេកសង្វេគនឹក សន្ធឹកហាក់ហៀបទៀបនិងក្ស័យ

ចំណីត្រីសាច់សិងច្រើនក្រៃ អត់មិនអាស្រ័យដល់តិចឡើយ ។

អង្គុយតែយំទំសំកុក ដាក់មុខស្រពោនពេកពុំស្បើយ

ស្គមស្គាំងមុខមាត់មិនរីកឡើយ ល្វេងល្វើយកម្លាំងភាំងស្មារតី ។

លុះភ្ងារយំថាឱអកអូវ អកទៅបាត់យូរចោលប្អូនស្រី

អ្នកមិនស្រណោះសោះអ្នកប្ដី ឬមានក្រក្រីនៅឋាននាយ ។

ប្អូនរិះប្អូនរង់ទុក្ខទន្ទេញ ទ្រូងតឹងចង្អៀតស្ទើរនឹងធ្លាយ

បែកថ្លើមប្រមាត់ខ្ចាត់រុះរាយ គ្មានអ្នកចេះទាយឲ្យដឹងដាន ។

ប្អូនគិតរឹតរែងតែងអាឡោះ ស្រណោះពាក្យមត់នឹងវិលថ្កាន

អ្នកផ្ដាំប្អូនចាំនៅក្នុងប្រាណ ឥឡូវគ្រប់បានបីថ្ងៃហើយ ។

ខ្ញុំក្រែងអ្នកទៅដោយផ្លូវព្រៃ កើតហេតុភេទភ័យពុំដឹងឡើយ

ជាប់ជង់អន្ទាក់គេដឹងអើយ ប្រុសអើយប្អូនថប់គ្រប់ប្រការ ។

ចប់មួយព្រួយចិត្តត្បិតមនុស្សផង វាចងសន្ទូចយកមច្ឆា

ក្រែងអ្នកប្រុសប្រាណឃ្លានអាហារ ដោយសារហោះហើរហាលថ្ងៃក្ដៅ ។

អ្នកប្ដីឃើញត្រីជាប់សន្ទូច ស្ទុះប្រូចតម្រង់ត្រង់ស្លុងស្លៅ

ដល់បិចក្រចកចាប់ក្រចៅ សំដៅខុសត្រីត្រូវជើងជាប់ ។

នឹងផ្លែសន្ទូចនៃនេសាទ សង្វាតស្ទុះទៅសំពងជាប់

ប្រុសអើយប្អូនគិតរឹតរឹងថប់ ភ័យញ័រចំប្រប់ប្រាណប្អូនស្រី ។

ស្អែកហើយប្រុសអើយប្អូននឹងទៅ តាមអ្នកប្រុសពៅជាស្វាមី

ឲ្យបានដឹងដានពីអ្នកប្ដី ហេតុអ្វីក៏បានជាបាត់ម៉្លេះ ។

អកញីជាទុក្ខសំកុកគិត ក្នុងចិត្តថែថាគ្រាម្ដងនេះ

តាមប្ដីឲ្យល្អោចខ្លោចដូចផេះ ជួបគ្នាសឹមវេះវិលមកឋាន ។

បើប្អូនសោះសូន្យមិនជួបជិត មិនជួបជួននិងមិត្រប្ដីបុរាណ

ស៊ូស្លាប់អន្តរាយមិនស្ដាយប្រាណ នឹងរស់រូបខានមិនបានឡើយ ។

នឹងរស់ថ្វីព្រោះប្ដីមួយពីរ អាប់កេរអាស្រូវអង្គឥតត្រើយ

ចង់តែស្លាប់ឥឡូវឲ្យហើយ ប្រុសអើយក្រែងអ្នករស់រួចមក ។

ដល់ឋានពុំបានយល់ប្អូនស្រី អ្នកប្ដីព្រួយចិត្តគិតហើររក

ដោយព្រៃតូចធំខំជ្រៀតជ្រក ពន្លកយ៉ាប់យ៉ាកលំបាកកាយ ។

អ្នកយំយូរពេកស្រែកគ្មានឈប់ តាំងពីព្រលប់លុះសូរ្យសាយ

រះរុងរឿងភ្លឺពន្លឺឆ្ងាយ ព្រះពាយផាត់ផាយពពកមីរ ។

ត្រសុំត្រសែតអណ្ដែតជ្រះ ស្រឡះមេឃមើលមានរស្មី

គ្រានោះមេអកសត្វបក្សី ហៀបហើរតាមប្ដីផ្ដាំទ្រនំ ។

ថាឱដើស្រូលចូរអ្នកនៅ ខ្ញុំលាអ្នកទៅទីទូរគម

តាមរកអ្នកប្ដីឯព្រៃភ្នំ បើខ្ញុំទៅដល់យល់ស្វាមីហើយ [2] ។

ខ្ញុំក៏រកអ្នកជាទ្រនំ តែងទំនិត្យនៅជាប្រក្រតី

បើខានពុំបានជួបនឹងប្ដី លាក់ថ្វីទ្រនំខ្ញុំលាស្លាប់ ។

ទ្រនំនៅក្រោយឲ្យសុខសាន្ត កុំឲ្យមានមនុស្សណាមកកាប់

សូមឲ្យអ្នកលាស់ស្រស់ចំណាប់ បើខ្ញុំស្លាប់ឲ្យរស់តែទ្រនំ ។

ឱះឱបឹងបួនឹងនិត្យនៅ មិនគាប់បើទៅទីទុរគម

ស្រណោះកោះត្រើយល្វើយធារធំ ឈូកឆកជ្រោយជ្រំច្រើនអនេក ។

អកហើរដើរដោយនភាល័យ រំពៃមើលបឹងរឹងសង្វេគ

នឹកដល់សង្សារហាយំយែក ទឹលភ្នែគហូរស្រក់ហក់ហូរខ្ចាយ ។

ឈើជ្រុះដុះច្រើនដោយឈូងឆក មេអកមើលយល់ខ្វល់ក្នុងកាយ

ឆ្អែតឆ្អិតចិត្តនឹកមិនរសាយ នឹកស្ដាយកន្លែងតែងអាស្រ័យ ។

ទួញថាឱណាអ្នកថ្លៃអើយ ទីត្រង់នេះហើយដែលអ្នកថ្លៃ

អ្នកហើរនាំប្អូនមករាល់ថ្ងៃ ពិសម័យមូលមិត្តស្និទ្ធស្នេហា ។

ឱកោះចន្លោះកណ្ដាលបឹង ត្រង់ហ្នឹងអ្នកប្រុសចាប់មច្ឆា

បានមកឲ្យខ្ញុំបរិភោក្ដា រៀមអើយឥឡូវទៅណាបាត់ ។

មិនមករកត្រីឲ្យខ្ញុំប្អូន ឬពួននៅក្នុងព្រៃស្ងប់ស្ងាត់

ហៅហើយមិនឆ្លើយប្អូនមួយម៉ាត់ ឬកាត់ចិត្តចោលសោះទៅហើយ ។

បើអ្នកសម្ងំទំត្រង់ណា មេត្តាឆ្លើយប្អូនកុំយូរឡើយ

អ្នកនៅព្រៃណាអ្នកប្ដីអើយ ប្រុសអើយអាណិតចិត្តប្អូនស្រី ។

ប្អូនអស់កម្លាំងភាំងកាយា អាហារប្អូនអត់ទេណាប្ដី

ប្អូនឆ្អែតតែទុក្ខរាល់រាត្រី ស្វាមីមិនមកយកប្អូនរ៉ា ។

ឱប្ដីសម្លាញ់ពេញចិត្តប្អូន បាត់សូន្យតើអ្នកទៅឯណា

ទៅស្រុកស្រែលើឬចំការ ប្អូនមហាចំបែងតែងថប់ក្រៃ ។

ប្អូនអ្នកហើរហិចគិចរិះរក ជ្រៀតជ្រករនាមរាមព្រៃផ្សៃ

ប្រាសខ្លួនរឭកនឹកអាល័យ អ្នកថ្លៃត្បិតធ្លាប់ប្រសព្វគ្នា ។

អ្នកយំបណ្ដើរហើរតិចទៅ ឃើញស្មោញទំនៅដើមទន្លា

ទាំអពីរកៀកកិតជិតគូវា អករាឆៀងឆាបទន្ទាបទំ ។

ប្អូនស្រណោះនឹកប្ដីស្ដីមិនរួច ក្រលួចក្នុងអង្គចង់តែយំ

ប្រឹងហាថាបងអាណិតខ្ញុំ បងកុំលាក់លៀមនឹងប្អូនឡើយ ។

ក្រែងបងបានឃើញប្ដីខ្ញុំប្អូន គាត់មកបាត់សូន្យយូរណាស់ហើយ

មិនដឹងទៅណាអ្នកថ្លៃអើយ ស្មោញឆ្លើយថាប្អូនបងមិនដែល ។

ឃើញអកឯណាមករកត្រី លាក់ថ្វីបងនៅនេះយូរក្រែល

បើមើលមិនជាក់ហាក់ប្រហែល ក្រែងទៅក្រវែងបឹងឯនាយ ។

អកស្ដាប់ស្មោញប្រាប់ប្រាកដស្មោះ ទុក្ខមនោទោមនស្សនឹករាយមាយ

ក្ដៅថ្លើមបេះដូងទ្រូងស្ទើរធ្លាយ និយាយលាស្មោញប្រួញប្រឹងហើរ ។

ស្ទុះស្ទើតអើតកទទះហើរ ស្រែកយំដរាបរៀងបណ្ដើរ

បណ្ដោយព្រៃព្រឹក្សាសរសើរ ថាអើត្រង់នេះអ្នកថ្លៃអើយ ។

ប្រសិនប្រុសប្រាណបានមូលមិត្ត ប្អូនគិតនាំអ្នកមកលេងហើយ

ព្រៃនេះល្អម៉្លេះអ្នកថ្លៃអើយ ម្ដេចឡើយអ្នកប្រុសប្រាសមិននៅ ។

ព្រៃប្របមាត់បឹងសឹងស្រួលស្រោង រំលោងរំលេចទឹកជ្រាលជ្រៅ

ជាកម្មប្រុសឲ្យមកប្រាសទៅ ប្អូនពៅពុំយល់អំពល់នឹក ។

ស្មោញហើរបានតិចលេចឃើញក្អែក ទឹមទំយំស្រែកសូរសន្ធឹក

ខ្លះមុជហែលហក់វក់វរវឹក អកនឹកសួរក្អែកស្រែកទៅថា ។

អ្នកបងក្អែកទឹកទំនៅនេះ ច្រើនម៉្លេះអ្នកមកពីទីណា

ប្រយោជន៍យកត្រីទៅពិសា មេត្តាប្រោសប្រាប់ខ្ញុំដោយពិត ។

ក្អែកទឹកឮហើយឆ្លើយប្រាប់ទៅ ព្រៃជ្រៅនេះឯងតែងនៅនិត្យ

ទីនេះសុខសាន្តគ្មានភ័យភិត ចុះមិត្តឯងមកពីឋានថា ។

កំព្រាម្នាក់ឯងឥតគូគ្រង ទំនងជាមិត្តមកមានការ

រវល់កលកិច្ចដូចម្ដេចម្ដា ប្រាប់រ៉ាមាសបងកុំលាន់ឡើយ ។

អ្នកស្ដាប់ប្រាប់ក្អែកទៅតាមពិត ថាមិត្តសម្លាញ់ម្ចាស់ប្អូនអើយ

ប្អូនមានទុក្ខធំងំឥតស្បើយ បងអើយកាលណានឹងបាត់ទុក្ខ ។

លាក់ថ្វីប្ដីប្រាសពីទ្រូងប្អូន ស្ងាត់សូន្យទ្រនំនិងសំបុក

ចោលប្អូនម្នាក់ឯងតែងវិតក្ក ច្រងុកជ្រងំយំគិតគាត់ ។

ខ្ញុំទ្រាំខំចាំមើលផ្លូវប្ដី លាក់ថ្វីអាហារខ្ញុំក៏អត់

តែទឹកមិននឹកស្រេកប្រាកដ ឲ្យស្បថក៏ហ៊ានមិនមានរា ។

អ្នកបងនៅនេះជាប្រក្រតី ក្រែងឃើញស្វាមីខ្ញុំហើរមក៍

ក្អែកស្ដាប់ប្រាប់ទៅដោយសាទរ យើងរកស៊ីសព្វគ្រប់វេលា ។

ប្រទះខ្លះដែរតែគេមាន គូគេរួមឋានមិត្តមូលគ្នា

នឹងទំមកទំមិនឃ្លាតឃ្លា យល់ជាពុំមានជាគូប្អូន ។

ក្រែងតែហើរទៅត្រើយឯជើង នោះយើងមិនដែលទៅសោះសូន្យ

បើច្នោះអ្នកថ្លៃម៉ៃខាងណូន ក្រែងជួនប្រទះនឹងគេឯង ។

អកស្ដាប់ក្រឡាប់លាក្អែកទឹក ហើរហិចរឭកនឹកយំក្ដែង

ប្រឹងស្រែកទឹកភ្នែកហូររហែង ចំបែងក្នុងចិត្តឥតស្រាកស្រាន្ត ។

ហើរកាត់តម្រង់ត្រង់ត្រើយបឹង ភ្នែកគយគន់ប្រឹងមើលដែនដាន

ដោយដែនដីឈើព្រឹក្សាសាន្ត ព្រឹក្សាសោតមានមិនឃើញប្ដី ។

ឃើញខ្លែងចំខែងទំដើមរាំង ទំដើមរៃរទាំងទើបបក្សី

អកសត្វហើរកាត់ទៅដល់ខ្មី ស្រដីសួរថាអ្នកបងខ្លែង ។

អ្នកបានឃើញប្ដីខ្ញុំផងឬ គាត់ហើរចោលខ្ញុំមកតែឯង

ប្រាំពីរថ្ងៃហើយបងអើយក្រែង មកត្រង់កន្លែងនៃអ្នកបង ។

បើបានឃើញជាក់កុំលាក់ឡើយ បងអើយអាណិតប្រាប់ប្អូនផង

ខ្លែងស្ដាប់ឆ្លើយប្រាប់ទៅវឹងស្នង ថាបងមិនឃើញទេអ្នកថ្លៃ ។

បើបងឃើញជាក់នឹងលាក់ថ្វី ប្រាប់ស្រីតាមត្រង់កុំសង្ស័យ

សង្សារប្អូនប្រាសប្រាំពីរថ្ងៃ ម៉េចថ្លៃក៏បានជាព្រាត់គ្នា ។

អកស្ដាប់ប្រាប់ខ្លែងថាបងអើយ មិនចង់ស្ដីឡើយរឿងប្អូនភ្ញា

កើតជាតិនេះមិញពេញវេទនា មេម៉ាយពីរគ្រានឹងនេះហើយ ។

ប្ដីមុនចំណាប់ស្លាប់ទៅចោល ខ្ញុំនៅតែលតោលឯងឥតត្រើយ

កំព្រារងាពុំមានស្បើយ ល្វេងល្វើយគំនិតគិតងេងងោង ។

រងទុក្ខរៀងរាល់ទាល់មានប្ដី ប្អូនស្រីបានហើរហ៊ានចូលហ្វូង

បានស្បើយក្នុងចិត្តឥតធេងធោង បានប្ដីដំបូងដំបន់ចិត្ត ។

បានគ្រាន់ស្រន់ស្រាលស្រយាលទុក្ខ រីកមុខរីកមាត់ប្រាកដពិត

សប្បាយក្នុងប្រាណគ្មានភ័យភិត ព្រោះត្បិតបានប្ដីជាត្រីមុខ ។

ឥឡូវនេះកូវគាត់លាប្អូន ថាទៅសួរកូនឯស្រែស្រុក

បើជាស្មោះស្មានមិនមានទុក្ខ ថាមុខជាមករកប្អូនឆាប់ ។

ឥឡូវទៅបាត់យូរថ្ងៃហើយ បងអើយប្អូនភ័យស្ទើរនឹងស្លាប់

ខំហើរដើរមករកប្រញាប់ ប្អូនប្រាប់បងអស់ប៉ុណ្ណេះហើយ ។

ខ្លែងស្ដាប់អកប្រាប់អស់សេចក្ដី ខ្លែងស្ដីថាឱមាសបងអើយ

ជាកម្មអ្វីប្អូនមិនមានស្បើយ ស្រីអើយធ្វើម្ដេចឥឡូវនេះ ។

តើកម្មពីព្រេងតែងតាមផ្ដល់ អ្នកប្អូនកុំឆ្ងល់វល់វិលវេះ

ប្រៀបដូចដំរីក្របីសេះ មិនធ្វេះហៅរួចពីគេប្រើ ។

ចូរប្អូនកំសាន្តកុំសោយសោក កុំសែនអាមោកមិនប្រសើរ

នាំនឿយអាត្មាណាប្រឹងហើរ បើម៉្លេះតើកាលណានឹងបានឆាប់ ។

មកស្រីយកត្រីទៅភោក្ដា នេវ៉ាកុំអត់កុំឲ្យស្លាប់

ស៊ីទៅប្អូនពៅបើប្រញាប់ តែស្ដាប់ពាក្យបងកុំសង្កា ។

វិស័យហោះហើរប្រើកម្លាំង មានហើយចង់ខ្លាំងដូចម្ដេចម្ដា

ចង់ឆាប់ប្រញាប់ដូចចិន្តា ប្រសិនណាបើបានជួបនឹងប្ដី ។

ស្បើយទុក្ខជាសុខក្នុងកាយា ញីញក់យ៉ាងណាអ្នកអូនស្រី

កម្លាំងមានស្រាប់ចំណាប់ថ្មី ចំណុចប្ដីចំណីប្អូនមិនសូន្យសោះ ។

មិនសូន្យទេមាសមេនាងជឿចុះ ស្រីប្រុសជួបប្រាណស្មានស្ម័គ្រស្មោះ

បើចាស់ក្រឡាស់ដូចកម្លោះ ប្រកោះប្រកិតជិតមិនឃ្លាត ។

ធម្មតាយើងសតវបំបាត់កម្ម មិនដឹងលិចចាំយប់អធ្រាត្រ

មិនចេះវេះពួនដោយស្បាតញាត មិនគិតមារយាទខាងតែបាន ។

មេអកស្ដាប់ខ្លែងកំប្លែងប្រាប់ ក្រឡាប់លាហើរលលើថ្កាន

នឹកពីពាក្យខ្លែងតែងរំខាន គិតដល់ប្ដីប្រាណប្រាសទៅឆ្ងាយ ។

ប្រឹងហើរហើយយំខំស្រែករក ឱប្រុសពន្លករូបឆោមឆាយ

អ្នកល្អលើសអកនៅដីអាយ ប្អូនស្ដាយគំនិតគិតឲ្យខុស ។

ប្រសិនបើប្អូនមកនឹងអ្នក សមបានរួមរក្សរូបឆ្នើមប្រុស

គ្មានទុក្ខជាសុខមិនមានមោះ ទាំងនេះជាគ្រោះផងប្អូនឯង ។

ឥឡូវនឹងទៅទីឋានណា អនិច្ចាប្រុសត្រាច់ដាច់សង្វែង

ប្អូនតាមរកសព្វគ្រប់កន្លែង ចំបែងចិត្តពេកស្ទើរបែកថ្លើម ។

អកហើរទោលិចគេចទៅជើង ហើរឡើងទៅកើតគេចទៅត្បូង

ដល់ស្ទឹងវែងល្វឹងជ្រៅស្រឡូង ឈើច្រើនច្រុះជ្រោងជ្រំជ្រៀតគ្នា ។

ប្រកិតជាប់ជិតជួរមាត់ស្ទឹង អករឹងអាណិតខ្លួនកំព្រា

ព្រួយប្រាណសង្វេគឯកអង្គា រេរារកគូទ្រហោយំ ។

ថាឱប្រុសស្ងួនដួងជីវិត ប្អូនពិតកើតទុក្ខប៉ប៉ុនភ្នំ

អ្នកចាកចោលប្អូនសូន្យជ្រងំ ទូរគមម្នាក់ឯងចំបែងក្រៃ ។

អ្នកនៅទីណាអ្នកថ្លៃអើយ ប្រុសអើយប្អូនមករកយូរថ្ងៃ

ប្រសិនបានភព្វប្រសព្វថ្លៃ យើងនៅអាស្រ័យព្រៃនេះស្ងាត់ ។

អ្នកអើយដើមស្រូលពពូលថ្ម ដើមក្រដើមគ្រើលក្រូចពោធិសាត់

រាំងភ្នំសុក្រំព្រះកំចាត់ ដើមផាត់ប្រមូលផ្ទោលផ្ទីរផ្ទាប់ ។

ត្រាចត្រៀករលៀករលាយលោត កែវកោតកោងកាងមាក់ប្រាងជាប់

មាក់ប្រេងដុះជិតដើមទម្លាប់ ទន្លាលូតប្រសព្វសន្លឹកគ្នា ។

ថ្លថ្លាន់លំពាន់ទំពូងពោន ស្លាស្លបត្រឱនសោកសែងព្រា

ព្រីងព្រំខ្ចឹងខ្ទម្ពឪជ្រឹងល្វា ពុទ្រាខ្នុរណាំងក្រសាំងខ្វិត ។

ស្រគំស្រកាក្ដាមក្ដុលក្ដួច ទ្រមួចទ្រមូងដូចស្រឡិត

ស្រឡៅតាត្រាវប្របប្រកិត គគិតគគីរសូភីលាយ ។

ស្ដីស្ដៅស្ដុកស្ដុរត្រមុលមៀន ទូរេនគូលែនប៉ែនដកពាយ

ដកពពង្ររោគរាងកាយ វល្លិវាយវល្លិវើកត្អើកត្រដិត ។

វល្លិពាសដាសដោយដើមភ្នំភ្នែង ប្រទាក់ខ្វាត់ខ្វែងប្រក់ប្រកិត

សន្លឹកលូតលាស់ស្រស់គ្មានស្វិត ឆោមស្និទ្ធមិត្តមូលនឹងប្អូនរ៉ា ។

ទីនេះសុសសាយសប្បាយគ្រាន់ នឹងជិះនឹងជាន់ស្និទ្ធស្នេហា

ចម្រើនកម្លាំងខ្លាំងក្លៀវក្លា ដោយសារព្រៃព្រឹកស្លឹកត្រជាក់ ។

ឱះឱបុប្ផាចម្ប៉ារីក ប្អូនត្រេកស្រមៃដូចក្លិនអ្នក

កាលថ្ងៃអាស្រ័យនៅរួមរ័ក្ស មិត្តភក្ដិនឹងធុំមិនបាត់ ។

អកទំយំអាណិតខ្លួន ព្រួយប្រួនស្ទើរប្រេះថ្លើមប្រមាត់

សញ្ជប់សុបសៅនៅស្ងប់ស្ងាត់ មើលទីដទៃទៅរកស៊ី ។

ត្រយង់កេងកងកុកគ្រោងគ្រែង ក្អែកក្អាតត្មាតខ្លែងក្លាជាន់ញី

ទុងទោមប្រវឹកគគឹកមីរ ពីរ ៗ សន្លឹមទទឹមគ្នា ។

ចៀបចាបលលកលលេលេង ទន្ទេងទន្ទឹមនឹងគូវា

នោះនៃច្រឡៃទោមទទា ក្រសាស-កស្ទាំងប្រជៀវ ។

ក្ងានក្ងោកប៉ោលតោកទុង សំកុងសំកុកលើឈើភ្ញៀវ

សេកសត្វសារិកាហាហើរខ្ញៀវ កញ្ជ្រៀវប្រចឹកប្រឡែងគ្នា ។

ទន្ទេបស្វិតចៅតាវ៉ៅសត្វ ហើរកាត់ទៅមករកគូវា

ភាភព្វប្រសព្វស្កប់ស្កល់ស្កា រេរារកស៊ីទាំងពីរនាក់ ។

មេអកមើលយល់ខ្វល់ក្នុងចិត្ត ឆ្អែតឆ្អិតទ្រូងត្រួតរឹតរឹងអាក់

រលឹកនឹកប្ដីចង់រួមរ័ក្ស មិត្តភក្ដិភាភព្វប្រសព្វគ្នា ។

ទួញយំសង្រេងកន្លេងនឹក សង្រៃភ្លេចភ្លឹកធ្វេសអង្គា

ភ្លាត់ជើងភើចចាប់មែកពុទ្រា ដួលផ្ងារជង្រាងស្រទាងខ្ពោក ។

ភ្ញាក់ប្រាណបានប្រឹងដឹងខ្លួនជាក់ ជាធ្លាក់ដូច្នោះក្រេះស្ទុះក្រោក

ហើយឡើងឈើធំទំវិយោគ សោយសោកសល់សែនណែនឱរា ។

ខ្សេតខ្សតខ្សឹកខ្សួលរអេះឧស ទុញតុះទៀងទួញទំនួញថា

ឱថ្លៃថ្លើមចិត្តមិត្តសង្សារ នៅឯណាបាត់ពេកចម្លែកម្ល៉េះ ។

ប្អូនតែងតាមអ្នកស្រាក់ស្រូតរក អ្នកប្រុសពន្លកល្អចំណេះ

ប្រឹងហើរប្រឹងហត់មាត់ប៉ផ្អេះ តឹងទ្រូងស្ទើរប្រេះរលេះថ្លើម ។

ប្រុសអើយសត្វគេដទៃទៀត ទំទឹមចង្អៀតឈើមួយដើម

ជុំកូនស្រុះស្រួលជ្រួលជ្រៀវជ្រើម ប្រឡែងដណ្ដើមចំណីគ្នា ។

ខ្លះបៀតបែរបានប្រាណប្របជិត ស្នាលស្និទ្ធដោយបែបសេពគូវា

ប្អូនយល់ខ្វល់ចិត្តគិតប្រុសភ្ងា អង្គាព្រួញព្រឺស្ទើរដាច់ខ្យល់ ។

មិនដឹងថ្ងៃណានឹងបានស្បើយ កម្មអើយកម្មអ្វីតាមមកផ្ដល់

មកឃ្លាតខ្លួនប្រុសឲ្យឆ្ងាយឆ្ងល់ ឲ្យឆ្ងាយកាយកលកើតទុក្ខា ។

អកទំបន្តិចលេចឃើញទុង ហើរស្កុងមកទំទៀបអាត្មា

អកក្រាបទន្ទាបរាបសិរសា សួរថាលោកមាអាណិតក្មួយ ។

ក្មួយមានទុក្ខធ្ងន់ពន់ពេកក្រៃ ស្ទើរក្ស័យជីវិតពីព្រោះព្រួយ

ព្រោះប្រាណកំព្រាតែក្បាលមួយ ត្បិតក្មួយលោកមាលាទៅបាត់ ។

សន្យាថាទៅតែបីថ្ងៃ ប្រាស្រ័យសួរកូនកំព្រាក្ដាត់

និត្យនៅព្រៃភ្នំទ្រនំស្ងាត់ ខ្ញុំឆ្ងល់នឹងបាត់មិនជូកាល ។

ខ្ញុំមកតាមរកគ្រប់កន្លែង បឹងស្ទឹងខ្វាត់ខ្វែងព្រៃព្រឹក្សាសាល

ស៊ើបសួរសុសសព្វគ្រប់អម្បាល ដែលស្គាល់ស្និទ្ធស្នាលគ្មានប្រទះ ។

ឥឡូវលោកមាសូមប្រោសប្រាណ ប្រោសប្រាប់ឲ្យបានដឹងការខ្លះ

លោកមាមេត្តាថាឲ្យច្បាស់ ខ្ញុំនឹងរូតរះទៅតាមដាន ។

ទុងឆ្លើយក្មួយអើយមាសព្វថ្ងៃ អាស្រ័យទីនេះនៅនាឋាន

ហាក់ជាចន្លោះសោះមិនបាន ឃើញប្រាណអកលោហាហើរមក ។

ឬក្រែងឯងអាត់តែមុជទឹក ចិត្តសឹកសិនសមខំតែរក

ត្រីសាច់ឲ្យបានមិនហ៊ានជ្រក ជួនមកចន្លោះនឹងភ្នែកមា ។

អកស្ដាប់ទុងប្រាប់ថាមិនយល់ រឹងទាល់ទុក្ខធ្ងន់អស់អង្គា

ដាក់ក្បាលរួញរាបក្រាបលុតលា ទុងហើរម្នីម្នាតាមទៀតទៅ ។

សង្វាតសង្វេគឯកកាយា ចូលក្នុងព្រឹក្សាព្រឹក្សាន្តជ្រៅ

ទួញថាឱណាអ្នកប្រុសពៅ អ្នកនៅទីណាអ្នកថ្លៃអើយ ។

ប្អូនរកជជ្រកគ្មានចន្លោះ កៀនកោះគុម្ពោតពុំយល់ឡើយ

បឹងព្រៃស្ទឹងសព្វគ្រប់ទិសហើយ ប្រុសអើយថ្ងៃណានឹងជួបជួន ។

អកយំសង្រេងសម្លេងស្អា អនិច្ចាអកខំទ្រាំទ្រមខ្លួន

ទ្រមខ្លាំងភាំងខ្លាចឃ្លាតប្រុសស្ងួន ទុក្ខធួនថែមថប់ចំប្រប់ប្រាណ ។

កាងស្លបដាបស្លុតរន្ធត់ធ្លាក់ ដូចគេទម្លាក់ដល់ដែនដាន

ដល់ដីអស់ស្រីសែនរំខាន ទធាក់ធរណីគ្រវីក្បាល ។

ទន់ទោជ្រោជ្រប់សន្លប់សូន្យ លង់លុះដឹងខ្លួនក្រោលដោះដាល

ខំហើរទំលើព្រឹក្សាសាល កើតកាលកំសត់សោកកើតថ្មី ។

គ្រានោះមែនមានសត្វតាដក់ ហិចហក់ហើរមករកចាប់ត្រី

បានដល់យង់យល់សត្វអកស្រី សោកប្ដីរហែបពេបឥតស្បើយ ។

តាដក់ហក់ចុះមោះមកទំ សួរថាក្រមុំមាសតាអើយ

មានហេតុភេទអ្វីណាស្រីអើយ ចៅអើយប្រាប់តាឲ្យដឹងដាន ។

គ្រានោះបក្សីអកស្រីសត្វ ប្រណិប័តន៍ឆ្លាស់ឆ្លើយស័ព្ទសាងសាន

ថាឱលោកតាសូមប្រោសប្រាណ សូមទានស្ដាប់ខ្ញុំជម្រាបតា ។

សង្សារតែមួយជាត្រួយចិត្ត ធ្លាប់ស្និទ្ធស្នាលជាធម្មតា

ប្រែព្រាត់ប្រាសព្រាកចាកឱរា ប្រាប់ថាទៅរកសួរកូនចៅ ។

សន្យាថាឆាប់មកទេកូវ ឥឡូវបាត់យូរគួរឲ្យក្ដៅ

ក្ដុកក្ដួលរំជួលចិត្តមួម៉ៅ ទ្រូងចៅស្ទើរធ្លាយខ្ចាយស្ទើរធ្លាក់ ។

លោកតាជាចាស់ច្បាស់សេចក្ដី ជាស្រីរាល់កាយកាមរាគរាក់

ដូចជាគង្គាឡើងគ្មានអាក់ សស្រាក់ហៀរហូរពោរពាសថ្នល់ ។

ដូចខ្ញុំក្រមុំយ៉ាងប៉ុណ្ណេះ មិនចេះ ហៅឲ្យបានឆ្អែតឆ្អល់

ចំណីបាយត្រីផ្ទឹមមិនដល់ ស៊ូសល់ចោលនៅចៅមិនថា ។

សង្សារសង្ស័យជាងជីវិត មិនគិតស៊ូស្លាប់តាមវាសនា

គេកាប់គេដោតដូចម្ដេចម្ដា ទោះខ្លារមាសមិនមានក្រែង ។

បាត់អស់របស់ទ្រព្យគ្រប់ប្រការ ចិន្ដាកាកាត់មិនស្ដាយស្ដែង

ឯបាត់សង្សារដូចខ្ញុំឯង រមែងមានទុក្ខពុំសុខឡើយ ។

តាដក់បានស្ដាប់គ្រប់ប្រការ ឆ្លើយថាចៅស្រីត្រូវហើយ

វិស័យសង្សារមាសតាអើយ ចៅអើយចៅថាតាចូលចិត្ត ។

ដូចជារូបតាជរាដល់ កាយកល់ស្គមពេកស្បែកជ្រីវស្វិត

ជើងសរសៃរួញរួបរឹត ល្ហេវល្ហិតកម្លាំងភាំងស្មារតី ។

ដូច្នេះម្ល៉េះម្ដេចគង់មានចិត្ត ស្នេហ៍ស្និទ្ធអាល័យរូបរាងស្រី

ល្អល្អះត្រយង់ចង់បេតី មេត្រីត្រេកត្រង់ការកាមគុណ ។

ស្រដីឡកលយឲ្យផ្ដេសផ្ដាស ច្រឡះច្រឡើសលើសលឿនស៊ុន

វង្វេងដោយនាមនាំខុសទុន ខ្លួនចាស់កម្រុនកម្រើកចិត្ត ។

រសាប់រសល់ខ្វល់ខ្លាំងណាស់ ខ្លួនចាស់កំព្រឹងភ្លឹងភ្លេចគិត

នឹកស្មានថាប្រាណនៅមានឫទ្ធិ ដល់បានជិតលោរួញគង្គួញថយ ។

អេះអុះអាបឡាបស្ទាបតែដៃ មៃដាយថាអារ៉េតេធ្វើប៉យ

គេស្ដោះមកធ្វើយហើយក្រោកឆ្កយ ឯងអៀនស្រមយស្រមេះមុខ ។

គេគេចបាត់ទៅនៅនឹកស្ដាយ ក្នុងកាយឆ្អែតឆ្អល់ខ្វល់កើតទុក្ខ

ជ្រងោច្រងូវនៅច្រងុក វិតក្ករំខានមិនក្សាន្តចិត្ត ។

ខ្លួនប្រាណមិនបានក៏ឥតថា ប្រាថ្នាឲ្យបានតែដៃជិត

ដៃដល់ប៉ះពាល់ប្រកៀកជិត ទើបបានស្បើយស្បិតឥតទុក្ខា ។

ខ្លួនតាចាស់ព្រឹទ្ធគិតចើកចង់ ចំណង់បើនាងនៅរូបា

ក្មេងសោះទាន់អស់ពីកាលណា កំពុងខ្លាំងក្លាបាស់ភ្លែត ។

កម្រតែពាល់ដល់ដោយដៃ វិស័យខ្លួនក្មេងគ្មានទោសហេតុ

ឈាមនៅរាវរងថ្លាអណ្ដែត នឹងឲ្យឆ្អល់ឆ្អែតម្ដេចមាសតា ។

ឱចៅសម្លាញ់អញអាណិត ព្រោះត្បិតនាងឯងក្មេងណាសា ។

កំពុងពេញពាលស្របាលក្លា តណ្ហាកម្លាំងបន្តិចផង

តានៅទីនេះជាយូរហើយ ចៅអើយគ្មានឃើញសល់ជាម្ដង

មិនដែលអ្នកណានឹងហើរឆ្លង តែសងសោមយំពុំមានឡើយ ។

ចៅទៅសួរគេដទៃស្ងួន ក្រែងជួនគេឃើញណានាងអើយ

អាណិតចៅតាអីម្ល៉េះហើយ ចៅអើយទៅចុះដូចបណ្ដេញ ។

បក្សីស្រីអកស្ដាប់តាដក់ លោហក់ហៀវហើរលលើចេញ

ទទះបក្សាលឿនស្លុងស្លេញ ទ្រូងម្នេញពេញទុក្ខពុំសុខចិត្ត ។

ខំហើរបានដល់យល់ទីទួល ព្រៃស្រួលស្រោងស្រស់លាស់ប្រកិត

ប្រគងទងទាក់ហាក់ប្របជិត អកគិតថឱព្រៃនេះហើយ ។

ល្អពេកចម្លែកនឹងព្រៃបឹង ព្រលឹងប្រុសនៅនេះដឹងដឹងអើយ

ប្អូនហៅឆោមឆ្លៅមិនឮឆ្លើយ ឬមួយខឹងហើយឬហ្នា៎អ្នក ។

បើខឹងម្ដេចម្ដាមេត្តាឆ្លើយ ប្រុសអើយអាណិតចិត្តប្អូនស្ម័គ្រ

ប្អូនស្មានថាបាននៅរួមរ័ក្ស រួមរូបវល័ក្ខណ៍ដល់អស់ជន្ម ។

មិនដឹងមកប្រាសនិរាសគ្នា ប្អូនមហាចំបែងតែងទុក្ខធ្ងន់

ទុក្ខយើងព្រាត់ប្រាសប្ដីប្រពន្ធ ខ្លាំងលន់លើសទុក្ខគ្រប់ប្រការ ។

ទុក្ខមួយព្រួយចិត្តត្បិតអត់ឃ្លាន ទុក្ខពីរនឹងគ្មានស្បៀងអាហារ

ទុក្ខបីនឹងគេធ្វើទោសា ទុក្ខបួនកាយាកើតព្យាធិ ។

ប្រាំនឹងប្រាសទ្រព្យសម្បត្តិ ទុក្ខប្រាំមួយនឹងសត្វប៉ងយាយី

ទុក្ខប្រាំពីរនឹងលង់ក្នុងវារី ទុក្ខប្រាំបីអគ្គីឆេះរោលរាល ។

ទុក្ខប្រាំបួននឹងខ្លួនធ្វើឲ្យក្ដី មិនមានប្រណីដោយពុតពាល

ទុក្ខដប់គេស្អប់ធ្វើរង្គាល ផ្ទញ់ផ្ទាលគិតកាល់សម្លាប់កាយ ។

ទុក្ខតពីរនេះច្រើនសណ្ឋាន ពុំបានទុក្ខស្មើប្រាសសហាយ

ប្រាសឪពុកទុក្ខជាងប្រាសម្ដាយ ប្រាសកូនមិនស្ដាយដូចប្រាសប្ដី ។

រីទុក្ខនឹងប្រាសប្ដីប្រពន្ធ ធំលន់ធ្ងន់លើសទុក្ខអ្វី ៗ

អត់ឃ្លានគ្មានបាយដូចម្ដេចក្ដី ប្អូនស្រីគ្មានថប់ប្រការ ។

ថប់តែប្រុសប្រាសនិរាសប្រាណ ពុះបានមូលមិត្តស្និទ្ធស្នេហា

មិនដឹងប្រុសទៅទីឋានណា កនិដ្ឋានថប់ធួនមិនស្បើយ ។

អកយំបណ្ដើរហើរបណ្ដែត ស្ដាប់ហេតុក្រែងបីយំឆ្លងឆ្លើយ

ព្រះពាយបក់បោកមករំភើយ រហើយភាភាយខ្ចាយក្លិនផ្កា ។

ក្រអូបឈ្ងុយឈ្ងប់ត្រឡប់ហួង ផាត់ត្រង់ផាត់ចូលចំនាសា

មេអករំជួលអួលឱរា ទួញថាឱប្រុសសំឡាញ់ប្អូន ។

ព្រះពាយផាត់ផើយរំភើយផាយ ត្រាយពពកមកពពូន

ធធុំក្លិនផ្កាវាតាជូន ផាត់ជាប់អង្គប្អូនក្រអូបសាយ ។

ប្អូនផ្អូករលឹកនឹករលែក ត្បិតបែកពីប្រុសប្រាសទៅឆ្ងាយ

កាលនៅនែបនិត្យផ្ដិតផ្ដេកកាយ ក្លិនក្លាយជាប់ខ្លួនប្អូនមិនបាត់ ។

ក្លិនអ្នកប្រៀបហាក់ដូចក្លិនផ្កា វាតាបក់បោកពពូនសាត់

ប្រៀបដូចអ្នកប្រុសអ្នកប្រាសបាត់ ដូចខ្យល់ផាត់ពពកជ្រកព្រៃផ្សៃ ។

សុរិយ័នទន់ទេរបែរបស្ចិម សន្លឹមលឹបបាត់រស្មីថ្លៃ

បក្សីសត្វអកជ្រកអាស្រ័យ នៅពួរដើមស្រល់ខ្វល់ក្នុងកាយ ។

រៀបរាប់ទំនួញទួញថែថា ឱណាអ្នកប្រុសអ្នកប្រាសឆ្ងាយ

ប្អូននៅកំព្រាជាមេម៉ាយ ភានអើយប៉ៃណៃម៉ៃហិនហ្នា៎ ។

អធ្រាត្រស្រងាត់សត្វអកយំ ទូរគមឯកោគួរអនិច្ចា

ធួនថប់នឹងចិត្តគិតសង្សារ ស្អកស្អាសម្លេងរឹងស្គមខ្លួន ។

ដាសទុំអកយំសូរគ្រលួច ព្រឺព្រួចរងារងាប់ធួន

ជាទុក្ខចំប្រប់ថប់ព្រួយព្រួន ព្រួយប្រាណមាំមួនមិនល្ហែល្ហើយ ។

ទួញយំ ៗ យប់មិនឈប់ដេក ទឹកភ្នែកតក់ស្រក់ឥតស្បើយ

ថ្លែងថាពុំងាប្រុសប្អូនអើយ ប្ដីអើយរងាពន់ពេកណាស់ ។

ប្អូនធ្លាប់កៀតកិតជិតអង្គា រងាស្រាកស្រន់អន់បាត់ខ្លះ

បានស្ដាប់អ្នកប្រុសផុសក្រែលក្រាស់ ត្រាស្ទះរារាំងរបាំងខ្យល់ ។

ឥឡូវអ្នកទៅបាត់សុងសូន្យ ចោលប្អូនម្នាក់ឯងតែងកង្វល់

ហេលហាលតេងតាងតុញតប់ប្រមល់ សែនឆ្ងល់សល់ឆ្ងាយកាយឆោមស្និទ្ធ ។

អកយំយូរលង់លុះព្រឹកព្រាង ភ្លឺស្វាងស្រឡះរះរឿងឫទ្ធិ

សព្វសត្វច្រវាត់ហើរប្រកិត ប្រកិនដោយបនកនគូវា

អកយល់ទល់ទុក្ខមុខក្រៀមផ្អស់ ទុក្ខម្នោទោមនស្សសឹងកំព្រា

កំប្រោនម្នាក់ឯងរែងវេទនា អង្គារន្ធត់ស្លុតស្មារតី ។

ខះខំតម្រង់អង្គកាយកល គិតដល់បក្សាជាស្វាមី

ប្រឹងហោះហើរផ្លោះខ្ពស់ឡើងខ្មី បក្សាសត្វសឹងរឹងរេរក ។

គន់គយដោយសព្វព្រៃព្រឹក្សា បក្សាទទះនៅជ្រៀតជ្រក

ចំប្រប់សព្វដោយជ្រោយឈូងញក ងេកងករករក៏វីរចិត្ត ។

អកហើរពីព្រឹកព្រះសុរិយា លុះត្រាព្រលប់យប់ងងឹត

បានដល់ព្រៃភ្នំទំនៅនិត្យ ទៀបជិតទ្រនំនៃអកប្ដី ។

អកទំសំកុកង៉ុកក្បាលជ្រប់ សញ្ជប់នៅលើដើមស្រឡី

ទឹកភ្នែកតតក់ស្រក់ដល់ដី អកស្រីវិយោគសោកគ្មានឈប់ ។

គ្រានោះមានសត្វសារិកា នៅដើមបង្គៅជាទីម្លប់

យល់អកចម្លែកស្រែកយំយប់ សញ្ជប់សញ្ជឹងនឹកសង្ស័យ ។

ឮសព្ទរៀបរាប់រឿងរកប្ដី បក្សីសារិកាអាណិតក្រៃ

និយាយប្រាប់ប្ដីសីថាហៃ អ្នកថ្លៃអ្នកស្ដាប់ស័ព្ទអកយំ ។

រាប់រៀបទំនួញទួញរកប្ដី ចិត្តស្រីរូបគេហើយរូបខ្ញុំ

អកនេះប្រាកដគូអកភ្នំ ដែលទំនៅទីគគីរខ្ពស់ ។

បានជាហ៊ានថាគូអកភ្នំ ត្បិតខ្ញុំដឹងរឿងកាលគាត់រស់

ពីកាលដែលខ្ញុំមានផ្ទៃពោះ អ្នកប្រុសមិននៅទៅរកស៊ី ។

អ្នកឲ្យខ្ញុំនៅចាំសំបុក ផ្ញើទុកនៅនៃព្រៃគគីរ

គ្រានោះអកភ្នំទាំងឈ្មោលញី កូនពីរនៅតូចទើបដុះក្រាល ។

អកពីរអត់ឃ្លានគ្មានអាហារ ដោយសារបឹងរឹងខ្លាំងណាស់

ទឹកបឹងត្រពាំងគោករីងខះ ទឹកស្រះទឹកស្រែតែដូចគ្នា ។

អកអត់ចំណីប្ដីប្រពន្ធ ស្គមលន់ណាស់ពេកពីរអង្គា

អកប្ដីស្រដីនឹងភរិយា ឲ្យគ្នានៅក្រាបចាំសំបុក ។

រក្សកូនតូចទាំងពីរមិញ ខ្លួនចេញទៅរកត្រីស៊ីចុក

អកញីគ្នាអរឥតវិតក្ក រីកមុខញញឹមសង្ឃឹមប្ដី ។

គ្នាផ្ដាំថាទៅកុំនៅយូរ គិតគូរឲ្យខំតែរកត្រី

សន្យាថាទៅកុំនៅយូរ អកស្រីផ្ដាំសព្វគ្រប់ប្រការ ។

អកប្រុសស្ទុះហើរលលើទៅ មិនដឹងគេចទៅទិសឋានណ

អកស្រីយំក្រៃស្រែកឆ្លេឆ្លា ហើរហាចោលកូនគិតតាមប្ដី ។

ទៅចោលកូនបាត់មានសត្វក្អាត សង្វាតហើរហោះផ្លោះមកខ្មី

ចឹកស៊ីកូនអកជាចំណី ចោលឆ្អឹងមកដីហើយហើរទៅ ។

លុះយូរបន្តិចលេចមេអក ហើរមកដល់ទំលើលំនៅ

ជាទុក្ខមើលមុខជាំជាំខ្មៅ ចៅរៅរកកូនសូន្យពុំយល់ ។

ឮតែទំនួញទួញពីប្ដី មានអកស្រីបឹងរួមមណ្ឌល

ចោលកូនប្រពន្ធពុំរវល់ អំពល់អំពីទីលំនៅ ។

ហើយទួញរកកូនទាំងពីរបាត់ ក្ដៅក្ដាត់នឹងប្ដីមានស្រីទៀត ។

មួយក្ដៅនឹងកូនសូន្យបង់បាត់ អកសត្វផ្ដាច់ជន្មស្លាប់បង្សៀត

តំណថ្ងៃពីនោះទៀត ឃើញឈ្មោលបោលបៀតហើរមកដល់ ។

ទំលើសំបុកមុខមិនរីក ធ្វើភ្នែកភ្លឹះៗ គិតខ្វាយខ្វល់

សម្បុរស្លេកស្លាំងទាំងកាយកល់ ទំនងខ្វល់ក្នុងចិត្តត្បិតមានពីរ ។

ឮទួញរៀបរាប់គ្រប់ប្រការ យំថាអកអូវឱអកញី

ខឹងម្ដេចចាំកូនសូន្យដល់ចោលទី មាសមេកាត់ចិត្តចោលបោះបង់ ។

អកឈ្មោលវិយោគឈ្ងោកមើលដី ឃើញស្រីអកស្លាប់ក្រៀមក្រញង់

ឃើញកូនទាំងពីរក៏ស្លាប់បង់ ហើរត្រង់ចុះទៅដល់ដែនដី ។

កាងស្លាបក្រសោបឱបខ្មោចកូន សន្លប់សុងសូន្យទៅទៀតខ្មី

ដំណាលកាលលាទៅរកត្រី ពុំបានភ្លេចស្រុកសំបុកនៅ ។

រៀបរាប់សព្វសុសស្ទុះឡើងហើរ លលើទម្លាក់ខ្លួនស្លាប់ទៅ

ប្រពន្ធចុងចោលទុកឲ្យព្រៅ ឆោមឆ្លៅល្មមចាំយកជាយ៉ាង ។

សារិកាឈ្មោលឮប្រពន្ធថា ផ្ទៀងឱនកាម៌ាកែគេចផាំង

វេលាសាសព្ទបក្ខាកាង ក្អេងក្អាងចរចាថានាងអើយ ។

នាងឯងកំប្លែងថាដូច្នោះ ខ្មោចប្រុសគម្រក់អន់ឥតត្រើយ

ស្វះស្វែងថាឯងគ្រាន់បើហើយ ដើមឡើយអួតឯងទៅរកត្រី ។

យកមកចិញ្ចឹមប្រពន្ធកូន បាត់សូន្យមិនឃើញបានមានអ្វី

ទៅផ្ទប់ចម្រប់តែនឹងស្រី សេចក្ដីដែលគ្នាកករ ។

ភ្លេចអស់សំដីខ្លីក្រឡះ បានថ្មីចោលចាស់មិននឹកនា

ចិត្តជាស្មូជន់ពន់វេលា ហ៊ានធ្វើឲ្យគ្នាបែរបង្ខាត ។

ខ្មោចអាគម្រក់អួទីនួ មិនគួរឲ្យយកជាក្បួនខ្នាត

សមតែស្នូលដីចំណីត្មាត ទើបសមមារយាទឫករូបវា ។

មេណាវាដោយអាដែងនោះ ចំពោះមេនោះស្រីសាធារណ៍

សូវធ្វើសំផឹងវិញក៏ជា បានប្រាក់ជួលស្វារាំឲ្យមើល ។

នាងឯងកុំឲ្យអញយកយ៉ាង រឿងរ៉ាវទោសអញ ៗ មិនព្រើល

ហើរចោលកូនចៅទៅជជើល ជួបបែរងងើលងងង់មក ។

មួយអត់មួយឃ្លានព័ន្ធលើគ្នា ភ្លឹកភ្លេចការងារងប់ក្បាលជ្រក

មិនមានគិតគូរសួរស៊ើបរក ថាល្អសឹមយកជាគូគាប់ ។

ចេះឃើញតែប្រុសនោះមិនថា ប្ដីសីនរណាក្ដក់បោះជាប់

ស្រីនោះដូច្នោះគេមិនរាប់ អញស្អប់ស្មារលាដល់និព្វាន ។

កុំឲ្យឃើញយល់យ៉ាងដូច្នោះ ជាតិនេះជាតិក្រោយកុំឲ្យមាន

ឃើញយល់អំពល់ចិត្តវិញ្ញាណ បើគ្មានស៊ូព្រៅនៅទទេ ។

នាងឯងយកអញទៅប្រដូច មេខូចនេះហើយតិចអញជេរ

យ៉ាងអញមិនចេះវេះវៀចវេរ រិះរកកល់កែដូច្នោះ ។

អ្នកណារក្សាចិត្តយ៉ាងអញ នេះពេញជាក់ជាតិជាហៅប្រុស

ស្រអាំស្រអុកទុក្ខចិត្តចុះ មិនខុសខូចទេកុំថែថប់ ។

គ្រានោះបក្សីស្រីអកស្ដាប់ ឮសត្វសារិកាផ្កាសត្វសព្វ

ឈឺចិត្តឆ្អិតឆ្អល់ខ្វល់ហ្វឹនឡប់ ចំប្រប់ប្រាណប្រឹងរំពឹងគិត ។

ថាជើសារិកាថាអម្បាញ ដៀលអញឯងស្មោះចំពោះពិត

ឱហេតុតែកម្មនាំគំនិត ប្រព្រឹត្តឲ្យខុសប្រុសមើលងាយ ។

ជើគេប្រាកដប្រកាន់ចិត្ត ស្នេហ៍ស្និទ្ធគិតក្រែងលែងព្រាត់ព្រាយ

ស្មានតែទំនេរដូចនិយាយ បង់កាយទទេគេខូចសោះ ។

បើបានដឹងដានដូចសារិកា កាលណានឹងធ្លោយដោយដល់ម្ល៉

ប្រាកដស៊ូអត់ឲ្យក្រៀមក្រោះ ស្រណោះនឹកពេកដេកឲ្យងាប់ ។

បើទ្រាំពុំបានមានមែកឈើ សសុលរុករើកុំឲ្យធ្លាប់

កុំឲ្យធ្លោយដោយគេឥតគំនាប់ ឥតគំនិតគិតគាប់ឲ្យគេថា ។

មេអកអន់ចិត្តឥតទុកដាក់ អៀនអាក់ក្ដុកក្ដួលអួលឱរា

នឹកខ្មាសសំដីនៃសារិកា ឈឺផ្សាផ្សាយផ្សព្វចំប្រប់ប្រាណ ។

ព្រះចន្ទរឿងរះស្រឡះមក ពពកព្រះពាយផាយផាត់ច្រាន

មេអកតានតឹងរឹងរំខាន ពុំបានឈប់ដេកភ្នែករំពៃ ។

រកមើលគគីរទីអកភ្នំ តែងទំសំណាក់នៅនាព្រៃ

ដោយពាក្យសារិកាថានោះនៃ អកស្រីឃើញពិតឥតសង្កា ។

គិតថាសារិកាស្ដីប្រាកដ នឹងអត់រិះរកព្រះសុរិយា

ពុំបិទខ្មាសអស់សត្វសារិកា គេថាមុខគួរឲ្យឈឺណាស់ ។

ចង់ទៅឥឡូវទាន់យប់ស្ងាត់ ហើយកាត់ទៅឲ្យបានឃើញច្បាស់

បើពិតដូចពាក្យនឹងប្រែប្រាស ក្រឡាស់កែដកគំនិតថ្មី ។

អកគិតដូច្នោះស្មោះហើរទៅ សំដៅគគីរតាមសម្ដី

សារិកានិយាយប្រាយប្រាប់ប្ដី អកស្រីដល់ដួចកួចចិន្ដា ។

ចូលចំទ្រនំនៃអកប្ដី បក្សីយល់ជាក់ដាក់កាយា

ទំបោកឈ្ងោកមើលសព្វប្រការ ដោយសារពន្លឺព្រះចន្ទចែង ។

យង់យល់សម្បុកទុកទើរកូន ស្ងាត់សូន្យគ្មានយល់ចៅកន្លែង

គិតថាគគីរទីនេះឯង ពុំប្លែងប្លែកពីពាក្យសារិកា ។

យល់ពិតប្រាកដជាទ្រនំ អកភ្នំជាសាច់សង្សារា

ពុំមែនជាទីអកឯណា គិតថាដូច្នោះស្ទុះហើរទៅ ។

ចរចុះលុះដល់គល់គគីរ អកញីបានយល់ខ្មោចប្ដីនៅ

ស្លាប់គរលើគ្នាក្នុងស្មៅព្រៅ នឹកក្ដៅក្ដាត់ក្ដួលអួលក្នុងចិត្ត ។

ស្ដីថាប្រាជ្ញាអ្នកឯងនេះ ដឹងយ៉ាងម្ល៉េះ ៗ អញមិនស្បិត

រវល់អំពល់ឲ្យបង់ចិត្ត ជើស្ដាយគំនិតគិតឲ្យខុស ។

អញគិតថាចិត្តជាដូចមាត់ ថាអីប្រាកដដូចអស់ប្រុស

បើដឹងពុតពាលពីកាលនោះ មិនឲ្យចូលចុះទេអាវ៉ា ។

ណ្ហើយចុះសុញ្ញោបានជាធ្លាយ ថ្លស់ធ្លាក់ខ្លួនដោយឥតប្រាជ្ញា

ឆុរឆោតលលោតដោយតណ្ហា បង្ការបង្កអស់ទៅហើយ ។

នឹងកែយកល្អក៏មិនបាន គ្រប់ប្រាណគេស្គាល់មិនសល់ឡើយ

ចង់ស្លាប់ឥឡូវទៅជាត្រើយ ថាហើយស្ទុះហើរលើវេហាស៍ ។

ឆៀងឆាបទន្ទាបទំដើមបេង សង្រេងសង្រៃក្រៃមហិមា

អកស្រីស្រដីខ្ញុំសូមលា ប្ដឹងអស់ទេវានៅសព្វស្ថាន ។

ថាឱទេវាជាទិព្វចក្ខុ សូមអ្នកអាសូរសូមប្រោសប្រាណ

ជួយចាំជាតិខ្ញុំជាតិរច្ឆាន ចុកប្រាណដោយប្រុសខុសយីហោ ។

បង់កេរ្តិ៍ព្រោះគេមានប្រាជ្ញា បង់ការគេទុកជាស្រីចោរ

ស្រីចើកទុកដូចជាចេញចោល៏ មិនហោដូចចិនថាមិនល្អ ។

សុខអីប៉ុណ្ណេះខុសទៅហើយ លោកអើយឱលោកទេពនិករ

មេត្តាប្រោសព្រំដោយស្មោះសរ ស្ដាប់ខ្ញុំអង្វរសូមសច្ចា ។

ខ្ញុំកើតជាតិនេះច្នោះទៅហើយ ម្ចាស់ហើយនឹងរស់ក៏ឥតការ

ស៊ូស្លាប់ចាប់ជាតិដោយសញ្ញា ប្រាថ្នាកុំឲ្យដូចឥឡូវ ។

កើតជាតិនានាជារូបអ្វី សេចក្ដីដែលនឹកកើតអាស្រូវ

កុំឲ្យឃើញយល់អម្ពល់ត្រូវ រៀងទៅដរាបដល់និព្វាន ។

ឲ្យអស់បក្សីជាស្រីសត្វ ចូរប្រុងប្រយ័ត្នស្ដាប់ពត៌មាន

ចាំទុកទៅមុខកុំពារពាន ស្ទោកស្ទន់គំនិតគិតយ៉ាងខ្ញុំ ។

ជាតិនេះខ្ញុំខុសព្រោះព្រើលចិត្ត គ្មានគិតមុខក្រោយឲ្យសុខុម

ទាល់តែមកត្រូវនូវទុក្ខធំ ដូចភ្នំបែកបាក់ធ្លាក់សង្កត់ ។

ឥឡូវនេះខ្ញុំសូមក្រាបលា អស់អ្នករាល់គ្នាស្លាប់តាមបទ

អកស្រីស្រដីអស់មូលមត់ ស្ទុះស្ទាត់ហោះហើរលើវេហាស៍ ។

ស្រដីអកស្រីតែប៉ុណ្ណេះ ពីនេះនឹងថ្លែងចែងពណ៌នា

ពីសត្វទីទុយពីរអង្គារ គិតគ្នាញីឈ្មោលនៅព្រៃចាំ ។

មានកាលសម័យថ្ងៃមួយណា បក្សាបក្សីស្ដីបណ្ដាំ

គិតគ្នារកស៊ីតាមលំនាំ ព្រមព្រៀងប្រុងចាំយប់សន្ធ្យា ។

លង់លុះព្រលប់យប់ងងឹត ទីទុយគង់គិតព្រាកព្រាមគ្នា

ស្ទុះលោតហោះហើរលើវេហាស៍ រេរាំរំពៃរកវាលស្រែ ។

ឃើញជាស្លាប់ទម្លាក់ចុះ ដល់ដីហើយស្ទុះលោតឡប់ឡែ

រកក្ដាមតាមចង្អូរស្រែ ឃើញរន្ធហុយរន្ធហែប្រថុយចឹក ។

ជាកម្មចាំកាយទីទុយញី ញ៉ាមបានក្ដាមស៊ីអររអឹក

កន្លឹតលោតលេងមិនមាននឹក លុះទៀបទៅព្រឹកព្រះសុរិយា ។

ទន់ប្រាណពានលើឯអន្ទាក់ ជាប់ជាត់វាត់ខ្ជាប់ផ្កាប់មុខា

ព្យួរជើងត្រង់ឡើងដឹងអាត្មា សិរសាលិចលង់ក្នុងទឹកក្ស័យ ។

ទីទុយឈ្មោលយល់ប្រពន្ធជាប់ អន្ទាក់រូតខ្ជាប់ភិតភ័យក្រៃ

តក់ស្លុតរន្ធត់ឥតឧបមេយ្យ ក្ដួលខ្លួននៅឰទីនោះណា ។

រាប់រៀបទំនួញទួញប្រពន្ធ ថាខ្ញុំឆោមយន់កែវកនិដ្ឋា

រៀមស្ម័គ្ររក្សស្មើដួងជីវា ស្មើជីវិតភស្ដាស្ដាយមិនស្បើយ ។

ស្ដាយរូបស្ដាយអង្គទ្រង់ប្អូនស្រី ស្ដាយចិត្តបេតីគ្មានពីរឡើយ

ស្ដាយចិត្តធ្លាប់ស្និទ្ធបៀតបង្កើយ ស្ដាយអើយស្ដាយសព្វគ្រប់ប្រការ ។

ប្រកាន់តាមច្បាប់ជាគូគ្រង ស្រីឈ្មងមិនដែលទាល់ចិន្ដា

ប្រព្រឹត្តតាមចិត្តនៃជេដ្ឋា ជេរពាលយ៉ាងណាមិនថាអ្វី ។

ឱកែវចរណៃថ្លៃម្សិលមិញ ត្រមេងត្រមង់មានមេត្រី

ទុំទឹមកៀកកិតជិតនឹងប្ដី បេតីរួមរសស្មោះចិន្ដា ។

បបួលបងមករកក្ដាមស៊ី មាសមេសាបមាត់បងណាសា

បងព្រមតាមចិត្តឥតបើថា មិនដឹងជីវ៉ាមាសមកក្ស័យ ។

ជាកម្មនាំប្អូនឲ្យប្រាសបង ឲ្យហ្មួឲ្យហ្មងសែនអាល័យ

អាឡោះស្រណោះនឹកសព្វថ្ងៃ តែងស្រមៃក្រៃស្រមេះមិនចេះស្បើយ ។

បងរិះរកទីទុយណា ឲ្យដូចកនិដ្ឋាមិនបានឡើយ

ខុសកាយឆ្ងាយចិត្តមិត្តមាសអើយ មិនដឹងណាឡើយឲ្យដូចស្រី ។

ស្ដាយរូប ៗ ស្រីដូចគេលាង ស្ដាយនាង ៗ រៀងល្អពិសី

ស្ដាយមុខ ៗ សដូចសំឡី ស្ដាយស្ដី ៗ ដូចរគាំងគង ។

ស្ដាយមាត់ ៗ ស្រួចដូចបន្លា នខាចុងស្រួចស្រស់រទង

ស្ដាយសាច់ ៗ ម៉ដ្ឋខៀវទងវង ស្ដាយឈ្មងត្រឹមត្រៀបតម្រៀបរៀង ។

ស្ដាយក្លិន ៗ ឈ្ងុយស្អុយឆ្អាបឆ្អេះ ស្ដាយចេះលែបខាយកាយបែរបៀង

បែរបៀតចេះស្លៀកបត់បញ្ឆៀង បញ្ឆិតដេកផ្អៀងមិនអន់អាក់ ។

ទីទុយទួញសព្វរាយទំនុក កើតទុក្ខទឹកភ្នែកស្រក់សស្រាក់

លង់លុះភ្លឺស្រាងបំព្រាងជាក់ លោតចឹកអន្ទាក់ទាញបណ្ដាច់ ។

ប្រឹងចឹកបន្តិចលេចមនុស្សម្នាក់ ជាម្ចាស់អន្ទាក់មកដល់ចាប់

ទីទុយភ័យស្ទុះជ្រុះទាំងអាចម៍ ញាប់ញ័រសព្វសាច់ប្រឹងហើរទៅ ។

ដល់ទីទ្រនំទំច្រងុក សំកុកសំកាំងតាំងទុកនៅ

ទួញថាឱណាមាសឆោមឆ្លៅ ម្ដេចចៅចោលបង់ឲ្យកំព្រា ។

ឱធ្លាប់ទឹមទំទ្រនំមួយ មិនដែលព្រួយប្រាសប្រាណឃ្លាតឃ្លា

ឃ្លាតខ្លួនសម្ងាត់មួយវេលា ឲ្យជារំខានបន្តិចគ្មាន ។

ឥឡូវប្រាសទៅទាំងស្រស់ ៗ ហេតុព្រោះពិតពីសេចក្ដីឃ្លាន

នាំកាយឲ្យកើតអន្តរធាន ទាំងនេះហេតុមានពៀរពីព្រេង ។

បណ្ដាលឲ្យបងចង់ស៊ីក្ដាម បញ្ឆោតលោតតាមដោយវង្វេង

ប្រសព្វគ្នាតាំងពីក្មេង មិនដែលគិតឆ្វេងយ៉ាងដូច្នោះ ។

ទីទុយតែងតែយំវិយោគ សែនសោកសព្វថ្ងៃក្រៃ ស្ទើរប្រេះ

ធ្លាក់ថ្លើមសួតសេចរេចរបេះ ធុញថប់ផ្សះ ៗ រាល់ខែឆ្នាំ ។

មិនមានស្រាន្តស្រន់អន់ទុក្ខា ទើបគិតថែថាអញនឹងចាំ

នៅនេះឲ្យស្រាលស្រយាកកម្ម យូរឆ្នាំណាស់ហើយមិនឃើញបាត់ ។

ច្នេះគួរអញហើរលើវេហាស៍ រកប្អូនពុំងាសង្សារសត្យ

ក្រែងនាងទៅកើតដោយទីស្ងាត់ ជាសត្វអ្វី ៗ ដទៃទៅ ។

ទីទុយគិតច្នោះហើយហើរឡើង ចចើងចំណីព្រៃព្រឹក្សជ្រៅ

ក្រឡេកមើលមេឃឃើញខ្មៅ ៗ ប្រឹងហើរលឿនស្លៅលង់លុះដល់ ។

ឃើញសត្វអកញីភិលាពលន់ ទីទុយគិតគន់ស្លាប់កិច្ចកល

ឮអករៀបរាប់សព្វគ្មានសល់ នឹកឆ្ងល់ក្នុងចិត្តឥតស្រាកស្រាន្ត ។

ដោយសារជាសត្វកាត់គិតផ្ដាស ថាក្រែងមុំមាសគូបុរាណ

ស្ដាប់ទីទុយយំមកប្រកប្រាណ ជាអ្នកនឹងមានគូរួមរ័ក្ស ។

ទើបហើរលលើរកគូគ្រង ទំនងរលឹកនឹកឥតអាក់

ទីទុយគិតច្នោះស្ទុះចូលជាក់ ដល់ដាក់ស្លបស្លាបស្ទុះសួរថា ។

ហៃប្អូនពិសីស្រីអកអើយ អូនអើយសូមចិត្តមិត្តមេត្តា

ត្បិតបងចង់ដឹងកិច្ចកលការ ចុះយ៉ាងណាអ្នកអូនឯងយំ ។

កណ្ដែងកណ្ដោចដោយវេហាស៍ ម្នាក់ឯងឥតគ្នាស្ងាត់ជ្រងំ

កើតហេតុភេទអ្វីស្រីមាសមុំ ស្រអុំឲ្យបងសែនសង្ស័យ ។

ស្វាមីមិត្តមាសប្រាសទៅណា ប្រាប់រ៉ាមាសមេកុំកែខៃ

ចង់គិតអាណិតអ្នកអូនក្រៃ ដូចជាមាននិស្ស័យពីព្រេងនាយ ។

នឹងហើរជៀសចោលទៅពុំបាន ចង់តែចរចូលមកនិយាយ

ចូរស្ងួននួនប្រាប់សព្ទសម្ទាយ ឲ្យអាយបានដឹងដំណើរនាង ។

គ្រានោះនាងអកស្ដាប់ទីទុយ បន្លុយបន្លឺរសើបំព្រាង

សូមប្រាណអ្នកស្រីស្រដីវាង ថាអ្នកបំព្រាងមិនចង់ស្ដី ។

ចុកប្រាណបានកើតជារូបខ្ញុំ ទុក្ខធំចម្លែកនឹងលោកិយ

អស់គេទុក្ខតែពីអ្វី ៗ មិនអប្រិយដូចប្រាណខ្ញុំនេះណា ។

តាំងតែកើតទុក្ខគ្មានពីអ្វី ទុក្ខតែពីប្ដីប្រាសអាសា

ចោលប្រាណកណ្ដែងឯងឯកា មិនចង់ថាចៅក្ដៅចិត្តណាស់ ។

ទីទុយបានស្ដាប់សព្ទអកស្រី ប្រាប់ថាប្រាសប្ដីប្រាកដច្បាស់

មានចិត្តគិតស្នេហ៍ប្រែក្រឡាស់ ស្ទារស្ទុះបក្ខាថាមាសបង ។

បើច្នោះមោះទៅឯក្រោមរ៉ា ជេដ្ឋានឹងប្រាប់ណុងនួនល្អង

ឲ្យដឹងដានស្មោះសោះសៅហ្មង ឲ្យស្បើយទុក្ខផងណាឆោមឆ្លៅ ។

អកឮទីទុយប្រថុយថា បងគិតយ៉ាងណាឲ្យបាត់ក្ដៅ

ទីទុយឮហើយឆ្លើយចៅរ៉ៅ ស្រងៅស្រងាំចាំស្ដាប់បង ។

អកថាបើច្នោះប្រុសចរចា ទីទុយថាអង្គណុចនួនល្អង

បើចៅចង់ស្ដាប់ស័ព្ទសាសង មាសបងចុះទៅនៅចុងឈើ ។

បងនឹងនិយាយឲ្យមាសមិត្ត ស្ដាប់ឲ្យអស់ចិត្តមិនរុះរើ

បញ្ឆោតកែកកែប្រែពាក្យពើ ធ្វេះធ្វើលលួងលួងអកស្រី ។

អកស្ដាប់ចាប់ចិត្តចង់ដឹងដាន នឹកស្មានទីទុយមានប្រណី

និយាយប្រាយប្រាប់ពីរឿងប្ដី បក្សីអកចុះចង់ដឹងការ ។

ដល់ដើមឈើទាលទំនៅនិត្យ ទីទុយទំជិតកិតកាយា

អកយល់ទីទុយធ្វើណាសា ស្ដីថាអ្នកបងកុំធ្វើដូច្នេះ ។

ខ្លួនអ្នកជាប្រុសមោះមកថ្មី ខ្លួនខ្ញុំជាស្រីមានទុក្ខម្ល៉េះ

អ្នកធ្វើក្អេងក្អាងថាដូច្នេះ ហាក់ដូចខ្ញុំនេះសហាយស្មន់ ។

ទីទុយស្ដាប់ឡកឡប់ថា ហៃកែវកនិដ្ឋាកុំអាលអន់

បងគិតអាណិតនាងប្អូនតន់ ទ្រង់ទ្រាយកម្លាំងតាំងកាយា ។

ឃើញទំទ្រនំនាងទ្រេតទ្រោត បងសោតជួបទប់កែវកនិដ្ឋា

ដោយបងអាណិតគិតមេត្តា កុំយកទោសាណាឆោមស្និទ្ធ ។

អកស្ដាប់សាស័ព្ទសត្វទីទុយ គិតថាសុខអុយកុំដូចចិត្ត

ប្រាកដជាគាត់នេះអាណិត ខ្លួនអញពិត ៗ ដោយកំព្រា ។

អកគិតជឿស្ដាប់ចិត្តទីទុយហើយ ទើបឆ្លើយថាបងខ្ញុំស្មារលា

បងស្មានជាបងធ្វើមិនជា ប្អូនភ្ងាភ័យភិតគិតខ្លាចខ្លួន ។

ឥឡូវស្ដាប់ទៅជឿចិត្តហើយ បងអើយឃើញចិត្តអាណិតធួន

មែនមានមេត្រីប្រណីស្ងួន មាំមួនពិត ៗ ឥតសង្កា ។

ចុះម៉េចអ្នកថាឲ្យខ្ញុំចុះ អ្នកប្រុសប្រាមប្រាប់ពីមាត់ហ្នា៎

ឲ្យបានស្បើយល្ហើយពីទុក្ខា ប្រាប់រ៉ាអ្នកបងបើអាណិត ។

ទីទុយស្ដែងស្ដាប់សព្ទសំដី អកស្រីអ្នកប្រាប់ដូច្នោះពិត

ទើបឆ្លើយវឹងវៃហៃមាសមិត្ត ផ្លុងចិត្តចាំស្ដាប់នៃរៀមរ៉ា ។

រៀមរិះរឿងរកយកមកថ្លែង ឱអូនឯងអើយកុំសង្កា

កាលនោះជាគ្រោះនៃជេដ្ឋា នាំគូស្នេហាទៅរកត្រី ។

ដល់ស្រែមួយនោះចុះរកក្ដាម កម្មពៀរតែងតាមទីទុយញី

ជាន់ជាប់អន្ទាក់ក្ស័យជីវី ចោលភីលាងនៅតែម្នាក់ឯង ។

កំព្រាអង្គាជាពោះម៉ាយ បងសោសែនស្ដាយចិត្តចំបែង

អាណៅចិត្តអាណិតខ្លួនកន្លេង តឹងតែងសង្រេងកន្លេងផ្សា ។

យូរឆ្នាំរងកម្មរង្កៀសទុក្ខ គ្មានសុខស្រាលស្រន់អន់ថ្ងៃណា

ថ្ងៃនេះរៀមរិះក្នុងចិន្ដា ចង់ចរយាត្រាត្រេចរកគូ ។

ក្រែងជួនចាប់ជាតិជាអ្វី ៗ ឲ្យដឹងសេចក្ដីនឹងគ្រាន់ធូរ

ត្បិតប្រាសនិរាសក៏លង់យូរ ល្មមគូកើតបានប្រាណធំធាត់ ។

មកគិតដូចនោះស្ទុះហើរមក ស្វែងរកណុងនួនស្ងួនកំសត់

ឱហាតសង្វាតមិនគិតហត់ ព្រោះបងរលឹកនឹកអាល័យ ។

ហេតុតែផលឯងពីព្រេងមាន ពីព្រេងនិព្វានកែចរណៃ

ព្រាត់គូគិតរកតែសព្វថ្ងៃ សង្ស័យសង្សារតែដូចគ្នា ។

បងនឹកថានួនស្ងួនវរលក្ខណ៍ តួដើមរៀមរក្សរួមអង្គា

អង្គឺដទៃទៀតនានា ប្រាកដជាចាប់ជាតិជាអូនឯង ។

បានមានប្ដីដទៃ ផ្សេង មិនមែនព្រេងទើបព្រាត់ឲ្យចំបែង

បងចាំគូផ្ដាំនៅជាក់ស្ដែង បងឯងមានគូជាដើមមិញ ។

ភេទពង្សវង្សាសត្វដូចគ្នា នឹងប្រាសឃ្លាតឃ្លាស្លាប់ទៅវិញ

ជាគ្រោះឲ្យបងរងទុក្ខមិញ កន្ទេញកន្ទួលអួលអន់ចិត្ត ។

យូរឆ្នាំកម្មស្រាលបណ្ដាលឆាប់ គូមុនដែលស្លាប់ដល់កម្រិត

កម្រើកប្រាណកើតជារូបស្និទ្ធ ល្អឥតប្រៀបផ្ទឹមត្រឹមមិនបាន ។

ប៉ុន្តែថាប្រែភេទជាអក ហើររកតែគូរក្សរួមប្រាណ

លោកផ្ដាំឲ្យចាំគូបុរាណ បើជួបជួនបានប្រទះគ្នា ។

ជួបនៅនាព្រៃដោយដីដែន ពុំមែនជាគូជាភរិយា

បើបានជួបប្រាណលើវេហាស៍ ថាហើយជាក់ជាគូពីព្រេង ។

គ្រូផ្ដាំបងចាំពិតពុំធ្លោយ ចំណាំមុខក្រោយក្រែងវង្វេង

ឥឡូវជួបហើយស្បើយទុក្ខធេង មិនថាលឹកលេងទេមាសបង ។

ចូរកែវកំសាន្តកុំសោយសោក សែនសោយអាមោក្ខឲ្យមួហ្មង

ឲ្យមួម៉ៅក្ដៅចិត្តណានួនល្អង កុំសាសងឡើយនួនសង្ស័យ ។

អកស្ដាប់សាសព្ទទីទុយថ្លែង អៀនឯងដាក់មុខធ្វើភ្លឹះៗ[1]

ទញ់ទាល់ខ្វល់ទុក្ខមុខមិនរីក ខំតែជជីកឆ្លាសឆ្លើយឆ្លង ។

អ្នកបងប្អូនសាសព្ទនិទាន លើកដាក់ដោយមានកលប្រាជ្ញា

កាត់ផ្សំបន្លំឲ្យបានការ ឱះឱកាលណានឹងស្បើយទុក្ខ ។

អ្នកព្រាងកត់យកតែងសេចក្ដី បញ្ឆោតស្រីឲ្យស្រួលបន្ទាល់ឆុក

ងេយធ្លោយដោយភ្លាមតាមទំនុក ដូចភ្លេចជង់គង់មានភ័យ ។

បើស្រីដទៃទៀតមិនថា តាមតែប្រាជ្ញាគិតកែខៃ

កិច្ចកម្មញាំញីមិនសំចៃ បំភ័យឲ្យភ្លាត់បង់ខ្លួនប្រាណ ។

ថ្លោះធ្លោយដោយអ្នករក្សារួមរស បង់កេរ្តិ៍បង់ឈ្មោះមិនគិតអាន

មិនគិតអុយប្រថុយតាមតែបាន គិតស្មានជាស្មោះអស់ចិន្ដា ។

រីឯខ្លួនខ្ញុំកុំបញ្ឆោត គុម្ពោតនោះពួនគប់ហើយណា

បងស្មានថាបានដឹងកលការ ថែថាបំបាត់កំចាត់ទុក្ខ ។

ដឹងអីប្រលោមលួងលោមចង់ ឲ្យបានអង្គនឹងអួតតទៅមុខ

កុំធ្វើអំពើស៊ុកគ្រលុក ខ្មាសអស់អ្នកស្រុកគេនិន្ទា ។

ទីទុយស្ដាប់អកឡក់មិនរួច នឹកព្រួយខំប្រឹងខឹងបំពារ

បំពានទន្ទ្រានលោតឡើងស្គា បាទាជាន់ខ្នងកងកន្ទុយ ។

ក្ដោបក្ដាប់ឱបអកឡកលួងលោម ប្រឹងរុះរោមព្រោងព្រាតព្រុយ

អកអន់អាក់ចិត្តគិតប្រថុយ ថាសុខអត់ឲ្យតាមចិន្ដា ។

ត្បិតគេបង្ខំទ្រាំតាមកល អកខ្វិលគិតខ្វែនណែនឱរា

រឹងអស់កម្លាំងទន់កាយា ធ្លាក់ពីព្រឹក្សាដល់ដែនដី ។

ទង្គក់ទង្គត់ស្លាប់ស្ដូក ធ្លាក់ផ្លូកទាំងពីរក្នុងទាំងពីរក្នុងខ្មី

ជាកម្មនាំសត្វបក្សាសី ចូលចាប់ជាតិប្រឡាំងកាស ។

សេចក្ដីដែលភពប្រសព្វកាម កំពុងចិត្តចាំមូលមិត្តផ្ដាស

ទៅជាកើតសត្វប្រឡាំងកាស ឥតខ្មាសឱបគ្នាគ្មានរបេះ ។

យប់ថ្ងៃអាស្រ័យលើខ្នងគ្នា ដូចជាយើងយល់ឥឡូវនេះ

ចិត្តកម្មចាំជាប់ដូចចាក់ស្រេះ ក្រណាស់អ្នកចេះកាត់តាមបាន ។

ទាំងឡាយគួរគិតចិត្តចងចាំ រីកម្មនេះឯងវែងស្មើប្រាណ

ប្រយ័ត្នប្រុងកាត់ឲ្យបង់បាន តែឲ្យខុសខានខូចអង្គា ។

រីឯអកភ្នំទាំងឈ្មោលញី នៅដើមគគីកាលនោះណា

ដែលស្លាប់ចាប់ជាតិដោយសញ្ញា កើតជាបក្សាសត្វកេងកង ។

បង្កើតហេតុភេទប្រច័ណ្ឌប្ដី មិនពីហេតុអ្វីសោះជាម្ដង

តែពីអកពាលកាលហើរឆ្លង ប៉ុនប៉ងថាទៅរកចំណី ។

ខុសពុំបានដូចខសន្យា ប្រែជាទៅរកឯចង់ស្រី

ចោលចាស់ក្រឡាស់ឱបតែថ្មី សេចក្ដីនេះ ឯងកេងកងសត្វ ។

តែញីពងមិញចេញកាលណា បក្សាក្រាបក្រុងប្រុងប្រយ័ត្ន

បក្សីយកប្ដីបិទបំបាត់ ខំកាត់តែរន្ធឲ្យដង្ហើម ។

ធ្វើហេតុហាក់ផ្ចាលពីកាលអក សត្វញីធ្វើឡកឲ្យទន់ថ្លើម

មិនមានខិលខូចដូចយ៉ាងដើម ចូរស្បើមឲ្យស្បថខិតជៀសចេញ ។

រឿងនេះរិះលេងជាល្បែងល្បង ពុំមានទំនងពីមុនមិញ

កុំចូលចិត្តជឿអស់អញម្នេញ ពិតពេញពុំមានក្នុងគម្ពីរ ។

លើកលេងជាល្បែងល្បងប្រាជ្ញា ដោយសារនៅព្រើលនឹងស្រីញី

គិតក្រែងកំសាន្តចិត្តណោងភី ជាទីសម្រាន្តកម្សាន្តទុក្ខ ។

ចៅក្រមញ៉ាំងខ្ញុំពឹងគេលើក ជាល្បើកនេះឯងក្រែងអ្នកស្រុក

អ្នកស្រែចំការណាអផ្សុក វិតក្កនឹងគិតកូនប្រពន្ធ ។

មើលលែងក្រែងបានស្រាន្តស្រាលចិត្ត បានគិតសន្សំខំឲ្យធ្ងន់

ក្រលៀសជៀសចាកជាក់គិតគន់ គិតគូររកបុណ្យបំបាត់បាប ។

រឿងនេះព្រើលមើលប្រៀនប្រាណ ប្រៀនប្រួនឲ្យបានទៅដរាប

ព្រះបម្រើទ័យលៃលើកកាព្យ កំណាព្យកំណត់ម៉ត់ធីឡេវ ។

-ចប់-

ការស្រាវជ្រាវ

ប្រវត្តិលោកវិសេស ដួង

របស់

បណ្ឌិតមហា ឈឹម-ស៊ីម អតីតសាស្ត្រាចារ្យ

និទាន

(INTRODUCTON)

(លោកវិសស ដួង ជាកវីឆើតមួយរូបក្នុងរជ្ជកាលនៃព្រះបាទសម្ដេចព្រះនរោត្តម) ។

ក្នុងកាល ព.ស. ២៤៥៨ គ.ស. ១៩១៥ ខ្ញុំ (ឈឹម ស៊ុម) មានអាយុ ១០ ឆ្នាំ កំពុងសិក្សានាវត្តថ្នល់រការ[1] ឃុំបសែត ស្រុកគងពីសី ខ្ញុំបានហាត់អានសាស្ត្រាល្បែងនិងច្បាប់ផ្សេង ៗ ដ៏ច្រើន ។ បណ្ដាសាស្ត្រាល្បែងទាំងនោះ មានសាស្ត្រាល្បែងមួយខ្សែជាល្បើករបស់លោកតាវិសេសដូងឈ្មោះសាស្ត្រា "សុវណ្ណពិលាប" ខ្លះហៅ "សាស្ត្រានេនមាស" ។ តមកខ្ញុំហាត់អានសាស្ត្រាទេសន៍ រហូតដល់មហាជតក៍ គឺមហាវេស្សន្តរជាតក ព្រមទាំងល្បើកជូជកដែលស្នាដៃរបស់លោកតាវិសេសដូងដែរ ។ ទោះបីល្បើកទាំងនោះបាត់បង់អស់ ខ្ញុំស្រាវជ្រាវឯកសារពុំទាន់ឃើញក៏ខ្ញុំនៅចាំអាចសូត្រមាត់ទទេបានខ្លះ ។

តមក គ.ស. ១៩១៨ ខ្ញុំជាសាមណេរមានអាយុ ១៣ ឆ្នាំ ខ្ញុំមកនៅសិក្សាក្នុងសំណាក់លោកគ្រូអាចារ្យ ពៅ-កន អតីតចៅអធិការសឹកចេញពីវត្តហូរព្នៅ មកកលំនៅនាភូមិទួលខ្ពស់ (ឃុំវាល) ខាងជើងជិតវត្តអង្គទន្លាប់ហៅវត្តត្រពាំងឈ្លើង (កាលណោះវត្តនោះនៅក្នុងឃុំគរក្រួស ឥឡូវបញ្ចូលទៅក្នុងឃុំព្រៃញាតិ ស្រុកគងពីសី) ជាវត្តដែលលោកតាអាចារ្យដូងធ្លាប់ជាចៅអធិការ ។ ទោះបីខ្ញុំជាសិស្សសិក្សាបាលី ប៉ុន្៩តែព្រោះហេតុលោកគ្រូខ្ញុំជាកវី ខ្ញុំក៏ស្ម័គ្រក្នុងការរៀនតែងកាព្យផង ។ លោកគ្រូខ្ញុំបានបង្ហាញឯកសាររបស់លោកតាអាចារ្យដូងខ្លះផង ទាំងកូនក្មួយលោកគ្រូខ្ញុំ ក៏ចាំកំណាព្យលោកតាអាចារ្យដូង ច្រើនមេ ច្រើនគ្នាផង ទើបកំណាព្យកំប៉ិកកំប៉ុកទាំងនោះខ្លះ ឆ្លងជាប់មកក្នុងសតិសម្បជញ្ញៈរបស់ខ្ញុំដល់សព្វថ្ងៃនេះដែលខ្ញុំនឹងសរសេរតទៅខាងចុង ។

តាំងពីខ្ញុំជាក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក គ.ស. ១៩៣៣ ជាសាស្ត្រាចារ្យបាលី គ.ស. ១៩៤២ ខ្ញុំចូលចិត្តតែងកាព្យក្នុងពេលទំនេរខ្លះ ៗ ជាហេតុបណ្ដាលឲ្យមនោសញ្ចេតនារបស់ខ្ញុំ ប្រវត្តទៅជាប់នឹងឧបការគុណរបស់លោកខាងលើនេះពុំសូវភ្លេច ។ លោកតាអាចារ្យដូងពុំមែន ជាគ្រូផ្ទាល់របស់ខ្ញុំទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានចំណេះពីលោក គឺឯកសាររំកាច់រំកោចដែលសុទ្ធតែជាពាក្យយកមកប្រៀបធៀបនឹងការបង្រៀនរបស់គ្រូខ្ញុំផង ។ ខ្ញុំតាំងលោកក្នុងទីកំបាំងមុខថា ជាគ្រូខ្ញុំដែរ ។ ។ ខ្ញុំចង់សរសេរជីវប្រវត្តិរបស់លោកគ្រូអាចារ្យ ពៅ កន គ្រូខ្ញុំយ៉ាងណា ក៏ចង់សរសេរជីវប្រវត្តិរបស់លោកតាអាចារ្យដូងយ៉ាងនោះដែរ បានជាក្នុងកាល ព.ស. ២៤៩៩ គ.ស. ១៩៥៧ ខ្្ុំដឹងថាបព្វជិតមួយរូបព្រះនាម ដូង-ភឿង ជាចៅបង្កើតរបស់លោកតាអាចារ្យដូង បួសម្ដងទៀតក្នុងគ្រាដែលខ្លួនចាស់ ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូ កែវ-ឡាង ចៅអធិការវត្តលែនពែន ដែលប្រែឈ្្មោះត ៗ មកសព្វថ្ងៃហៅវត្តអង្គព្រះពាន ខាងត្បូងមន្ទីរពេទ្យចម្រើនសុខភាព របស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជ.ណ. ឃុំរកាកោះ ស្រុកគងពីសី ។ ខ្ញុំបានទៅដល់ទីនោះសួរផ្ទាល់លោកគ្រូ កែវ-ឡាង ដែលកើតទាន់លោកតាអាចារ្យដូងផង ផ្ទាល់លោក ដូង-ភឿង ជាចៅបង្កើតរបស់លោកតាអាចារ្យដូងផង បានការខ្លះយកមកសរសេរដាក់ក្នុងខាងដើមសៀវភៅ ទសជាតក៍របស់លោកគ្រូ អ៊ូ-ចេវ ដែលខ្ញុំត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយច្រើនដងមកហើយ ។

តមកនៅថ្ងៃ ៧ ᧵ ១០ ឆ្នាំម្សាញ់សប្តស័ក ព.ស. ២៥០៨ គ.ស. ១៩៦៥ ជាថ្ងៃភ្ជុំបិណ្ឌ ខ្ញុំត្រូវនាំគ្រួសារទៅរួ៏មធ្វើបុណ្យភ្ជុំ បង្សុកូលឧទ្ទិសផលជូនលោកគ្រូព្រះសព ពៅ កន នាវត្តហូរព្នៅ ព្រមទាំងចង់ស្រាវជ្រាវឲ្យជាក់ច្បាស់នូវជីវប្រវត្តិលោកតាអាចារ្យដូងផង ខ្ញុំក៏ចេញដំណើរពីភ្នំពេញតាំងពីព្រលឹមដល់វត្តហូរព្នៅ មុនអ្នកស្រុកជិតខាង, ខ្ញុំបានជួបនិងចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យដ៏ច្រើន ដែលខ្ញុំបានណាត់ពេលសុំជួបមានៈ

១- លោកគ្រូបណ្ឌិតមហា តុប-កឹម[2] ព្រះជន្ម ៨៤ ឆ្នាំ (មហា ៤ ប្រយោគ ក្នុងជំនាន់ជាមួយនិងសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ) ដែលជាអតីតចៅអធិការសឹកចេញពីវត្តិហូរព្នៅទៅនៅភូមិក្រសាំងជីមែ

២- លោកតា មឿក-អួក នៅភូមិព្រៃទទឹង

៣- លោកតា ទេស-ស៊ុម នៅភូមិព្រៃទទឹង

៤- លោកតា ឃួន នៅភូមិព្រៃទទឹង

៥- លោកតា ម៉ី-សឿង នៅភូមិដើមរកាជាដើម ដែលសុទ្ធតែកើតទាន់លោកតាអាចារ្យដូង ហើយស្គាល់ច្បាស់ព្រមទាំងចាំកំណាព្យខ្លះរបស់លោកតាអាចារ្យដូងផង ។

ខ្ញុំសួរចាស់ ៗ ទាំងនេះមួយរយៈម្ដង ៗ ឲ្យស្មៀនខ្ញុំសរសេរតាមបានសេចក្ដីដូចតទៅនេះ

កំណើត និង ការសិក្សា

របស់

លោកតាអាចារ្យដូង

លោកតាអាចារ្យដូងចាប់កំណើតក្នុងគ្រួសារអ្នកងារ មាតាបិតាមាននាមពុំប្រាកដ នាភូមិពាំង-លប ឃុំព្រះនិព្វាន ស្រុកគងពីសី ជាប់ព្រំប្រទល់ នឹងស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង (ឆ្នាំកំណើតពុំប្រាកដ[3]) ។ លោកតាអាចារ្យដូងកាលឋិតនៅក្នុងបឋមវ័យជាកុមារ បានសិក្សាអក្សរភាសាខ្មែរ រហូតដល់បានផ្នួសជាបព្វជិត សិក្សាបាលីក្នុងវត្តព្រះនិព្វាន (ព្រះឧបជ្ឈាយាចារ្យរបស់លោកពុំប្រាកដជានាមអ្វី) ។ ក្នុងគ្រាដែលលោកជាភិក្ខុ បានចេញទៅសិក្សាបាលីក្នុងវត្តគុក មុខភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ (ឧដុង្គ) ។ កាលនោះនៅក្នុងខេត្តសំរោងទង ។

តាមប្រសាសន៍ចាស់ ៗ ទាំងនោះថា លោកតាអាចារ្យដូង ធ្លាប់ដំណាលប្រាប់គេរឿយ ៗ ថា លោកគ្រូព្រះមហារាជធម្ម (អន) វត្តគុកកាចណាស់ មនុស្សម្នោម្នះរៀននឹងលោកពុំបានទេ មានតែម៉ុកក្ែងងទើបផ្គាប់ព្រះទ័យលោកត្រូវ ។ ថាៈ អម្បាលខ្ញុំជាមនុស្សរហ័សរហួនអាចទទួលបង្គាប់ប៉ុណ្ណេះ ហើយធ្វើរហូតប៉ុណ្ណោះបាន, ក៏នៅតែពុំសូវត្រូវព្រះទ័យលោកដែរ ។ ថាៈ លោកឲ្យរៀនប្រែបាលីមួយថ្ងៃមួយសន្លឹក, ខ្ញុំសុំរៀន ៥ សន្លឹកលោកពុំព្រម ខ្ញុំទទូចសុំញឹក ៗ លោកបែរជាថា គាត់ឯងរៀនមិនចេះទេ ។ ខ្ញុំអន់ចិត្តក៏លាលោកទៅស្រុកសៀម ។ លោកថាៈ សៀមខ្មោចអី ! ។ ទោះបីលោកមិនអនុញ្ញាត ក៏ខ្ញុំអាងថាលាហើយក៏ចេញដំណើរទៅដល់បាត់ដំបង ខំរៀនសៀមផឲង ហាត់ទេសមហាជាតក៍ផង ។ ខ្ញុំឃើញគម្ពីរមហាជាតក៍ចេះតែស្ទើរចិត្ត បានជាខ្ញុំកែពាក្យក្នុងគម្ពីរមហាជាតក៍ច្រើនអន្លើ ។ លោកគ្រូមហាជាតក៍បន្ទោសខ្ញុំថាៈ ម្ដេចក៏បំផ្លាញរបស់គេ ។ ខ្ញុំឆ្លើយថា មិនបំផ្លាញទេ, ជួយធ្វើឲ្យពិរោះទេតើ ។ លោកគ្រូមហាជាតក៍បោះគម្ពីរដែលខ្ញុំកែនោះឲ្យមកខ្ញុំ ។ ខ្ញុំនឹកតូចចិត្តក៏វេចរុំគម្ពីរនោះ[4] លាលោកមកស្រុកវិញ (ដំណើរការណ៍ដែលចាស់ ៗ បានប្រាប់ខ្ញុំដូចខាងលើនេះ គួរឲ្យខ្ញុំយល់ថា លោកតាអាចារ្យដូងរៀនបាលីពុំទាន់មានការចេះច្រើនប៉ុន្មានទេ ហើយជាមនុស្សដែលពាក្យចាស់ថាលឿនហួសចន្ទោល ជាហេតុនាំឲ្យអនាគតរបស់ខ្លួនមិនបានលូតលាស់ល្អផង) ។

ជីវភាពក្នុងភេទបព្វជ្ជា

នៃ

លោកតាអាចារ្យ ដូង

ចាស់ ៗ ទាំងនេះនិយាយប្រាប់ខ្ញុំតទៅទៀតថាៈ លោកតាអាចារ្យដូង កាលត្រឡប់មកគង់នៅក្នុងវត្តព្រះនិព្វានវិញ មានកិត្តិស័ព្ទល្បីល្បាញខ្ចរខ្ចារពាសពេញទាំងខែត្រ ព្រោះហេតុលោកទេសន៍មហាជាតក៍ពិរោះណាស់ ហើយជាមនុស្សរហ័ថសមានប្រាជ្ញាវាងវៃ សំដីរអិល ធ្វើការឥតខ្ជិលអាចបំពេញបំណងអ្នកត្រូវការបានភ្លាម ៗ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះក្នុងវេលាដែលលោកចាស់ចិត្តចាស់គំនិតបន្តិចហើយ លោកបានរៀនព្រះកម្មដ្ឋានក្នុងវត្តព្រះនិព្វានថែមទៀត ។

មានវត្តមួយឈ្មោះវត្តអង្គទន្លាប់ ហៅត្រពាំងឈ្លើង ខាងត្បូងវត្តព្រះនិព្វាន ខាងលិចភ្នំហូរព្នៅ លោកគ្រូចៅអធិការទទួលអនិច្ចធម្មទៅ នៅលោកតាចាស់មួយអង្គព្រះនាមហ៊ីង ពិការជើងនិមន្តដើរពុំបាន ប៉ុន្តែមានចរិយាល្អ ក៏ភិក្ខុសាមណេរ ព្រមទាំងឧបាសក-សិកា ប្រគេននាទីជាចៅអធិការចំពោះលោកតាហ៊ីងនេះ ។ លោកតាហ៊ីងពុំព្រមទទួល ទើបបបួលគ្នាទៅនិមន្តលោកគ្រូអាចារ្យដូង មកតាំងជាចៅអធិការ ។ លោកគ្រូអាចារ្យដូង បានឋានៈជាចៅអធិការ មានការគោរពចំពោះលោកតាហ៊ីង ដូចគ្រូនឹងសិស្ស ។ លោកគ្រូអាចារ្យដូង បានបំពេញបព្វជិតកិច្ចក្នុងឋានៈជាចៅអធិការ ព្រមទាំងបានបង្រៀនមហាជាតក៍និងព្រះកម្មដ្ឋានិផង (ពុំដែលឮថាបង្រៀនបាលីទេ) ។

តមកលោកតាហ៊ីងមានអាពាធធ្ងន់ សិស្សគណ ញាតិមិត្រខំព្យាបាលរោគរបស់លោកដោយវិធីផ្សេង ៗ ។ លោកគ្រូអាចារ្៩យដូង បានតែងកំណាព្យមួយរឿងហៅថា រឿងតាហ៊ីង (ឥតមាននរណាចាំកំណាព្យនេះទេ, ទោះបីខ្ញុំស្រាវជ្រាវរក ក៏ពុំឃើញឯកសារនោះសោះ ប៉ុន្តែអ្នកធ្លាប់អានកំណាព្យនោះ ចាំសេចក្ដីបានខ្លះ) ។

ក្នុងការព្យាបាលរោគនៃលោកតាហ៊ីងមានបុរសម្នាក់ឈ្មោះស នៅភ្នំជីសូរ[5] ជាសិស្សលោកតាហ៊ីង បាននាំលោកទៅព្យាបាលរោគនាភ្នំជីសូរនោះ ។ គ្រូពេទ្យឈ្មោះ សុខ ជាអ្នកមើលជម្ងឺ ។

លោកគ្រូអាចារ្យដូង តាមទៅបម្រើលោកតាហ៊ីង លើកំពូលភ្នំជីសូរ អស់វេលាជាង ១ ខែ ។ ព្រោះហេតុទីនោះជាកន្លែងស្ងាត់ លោកមានក្ដីអផ្សុកព្រោះទំនេរ ជួនជាបានឃើញសត្វអកទាំងគូនៅលើភ្នំជូសូរមានកូនខ្ចី ទើបលោកប្រឌិតរឿងអកនោះ តែងជាកាព្យបានមួយរឿងទៀតឲ្យឈ្មោះ "ល្បើកអក[6]" ។

លុះលោកតាហ៊ីង បានជាចាករោគហើយ លោកត្រឡប់មកកាន់វត្តត្រពាំងឈ្លើងវិញទាំងអស់អង្គ ។ លោកគង់នៅជាមួយគ្នា មិនយូរប៉ុន្មានក៏អ្នករាប់អានលោកតាហ៊ីង កវត្តមួយទៀត ឲ្យឈ្មោះថា វត្តអង្គព្រះស្រី សំដីអ្នកស្រុកហៅវត្តអង្គភាជន៍) ក្នុងឃុំព្រៃញាតិ ខាងត្បូងជិតវត្តត្រពាំងឈ្លើងនោះ ហើយគេនិមន្តលោកតាហ៊ីង មកទទួលនាទីជាចៅអធិការ ។ វត្តអង្គព្រះស្រីនេះ តអំពីលោកតាហ៊ីងមកមានចៅអធិការ ៤ តំណមកដល់ ព.ស. ២៥០៩ គ.ស. ១៩៦៧ នេះគឺលោកគ្រូអ៊ុម និងលោកគ្រូប៉ាន់ ចៅអធិការសព្វថ្ងៃ ។

ក្រោយពេលដែលលោកតាហ៊ីងបែកទៅនៅវត្តថ្មី លោកគ្រូអាចារ្យដូង ក៏លាចាកសិក្ខាបទដែរ ។ ទៅរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយនឹងសិកាម្នាក់ ឈ្មោះមាស នៅភូមិដំដែក ឃុំជាមួយគ្នា ខាងលិចជិតវត្តទាំងពីរនោះ ។

(មានត)

[1]- វត្តថ្នល់រការនេះ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជ.ណ. ទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទាននាមថ្មីដើម្បីឲ្យស្របនិងបាលីថា "វត្តធសិរី" ដូច្នេះវិញពី គ.ស. ១៩៦៤ តាមនាមព្រះសពធន ឪពុកធំខ្ញុំជាអ្នកកវត្តនេះ ។ នៅទីមុនវត្តនេះ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតមន្ទីរតំបន់រដ្ឋបាលមួយ ពីឆ្នាំ ១៩៦៥ ឥឡូវនេះ រដ្ឋាភិបាលកំពុងចាត់ការបង្កើតទៅជាសាលាស្រុក ។

[2]- លោកគ្រូមហា កឹម ជាសិស្សលោកគ្រូព្រះសពមឿង អតីតចៅអធិការវត្តហូរព្នៅ ។ លោកគ្រូ មឿង ជាសិស្សលោកតាអាចារ្យ ដូង ។ លោកតែងប្រើលោកក្រូមហា កឹម កាលជាយុវជនមានអាយុ ១២ ឆ្នាំដល់អាយុ ១៦ ឆ្នាំ ឲ្យយកអាហារចំណីអាករសួយរៃទៅជូនលោកតាអាចារ្យដូងបួនដប់ដងក្នុងខែនិមួយ ៗ ។ ហេតុដូច្នេះ ទើបលោកគ្រូមហាកឹមនេះ បានជាអ្នកស្និទ្ធស្នាលចេញចូលក្នុងផ្ទះនៃលោកតាអាចារ្យដូចកូនក្នុងផ្ទះ ។

[3]- លោកគ្រូមហាកឹមថា កាលលោកតាអាចារ្យដូងស្លាប់ ខ្លួនលោកមានអាយុ ១៦ ឆ្នាំត្រូវនិង គ.ស. ១៨៩៧ ។ ថាលោកតាអាចារ្យដូងមានអាយុជាង ៩០ ឆ្នាំ ។ បើគិតអាយុ ៩០ គត់ឃើញថាកើតក្នុង គ.ស. ១៨០៧ ។

[4]- គម្ពីរនេះ ដែលអ្នកគងពិសីហៅថា មហាជាតក៍លោកវិសេសដូង ។ មួយបែបទៀតគេហៅថាមហាជាតក៍លួង ឬមហាជាតក៍ព្រះអង្គឌួង ដែលលាយដោយពាក្យសៀមចម្រុះនិងពាក្យខ្មែរ ។

[5]- ភ្នំនេះអ្នកខ្លះហៅភ្នំព្រះឥសូរ នៅស្រុកសំរោង ខែត្រតាកែវសព្វថ្ងៃ មានព្រះវិហារព្រះពុទ្ធសាសនាពីបុរាណមកដល់សព្វថ្ងៃ ។ អ្នកខែត្រនានានៃកម្ពុជរដ្ឋតែងកាត់ទៅបន់ស្រន់ដោយជំនឿថា មានពូ្រះពុទ្ធរូបស័ក្ដិសិទ្ធិក្នុងទីនោះ ។

[6]- តាមប្រភពវត្តលែនពែន លោក គ្រូ កែវ-ឡាង និង លោកតា ដូង-ភឿង ថា មុនលើ្បកអកនេះ លោកគ្រូអាចារ្យដូង បានតែងរឿងសេកសារិកាមួយដែរ ដែលយើងស្គាល់ថា រឿងសេកសារិកានេះ មកនិពន្ធតាមរឿងមហាសថ ដោយការដកស្រង់ ។

ការស្រាវជ្រាវ

ប្រវត្តិលោកវិសេស ដួង

របស់បណ្ឌិតមហា ឈឹម-ស៊ីម អតីតសាស្ត្រាចារ្យ

(តមក)

សេចក្ដីបញ្ជាក់

ស្នាដៃក្នុងការនិពន្ធ

នៃ

លោកតាអាចារ្យ ដូង

គ- សាស្ត្រានេនមាន ឬ សុវណ្ណពិលាបៈ សាស្ត្រានេះអ្នកឲ្យការច្រើនគ្នាបានឲ្យពត៌មានដល់ខ្ញុំថាៈ នេនមាសមានកំណើតនៅឃុំជ្រៃ ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ បួសនៅវត្តរមាស ខាងត្បូងភ្នំហូព្នៅ ។ សាមណេរនេះជាមនុស្សកំព្រា កាលដែលមាតាបិតាទទួលអនិច្ចកម្មអស់ទៅ, នៅតែ ២ នាក់និងប្អូនតូចមួយ មានសេចក្ដីព្រួយចំពោះជីវភាពរបស់ខ្លួននិងប្អូននោះក្រៃពេក, ប៉ុន្តែជាអ្នកមានចិត្តសទ្ធាជ្រះថ្លា ចំណាយទ្រព្យធនធានជាលោហធាតុទាំងអស់ ដែលជាអម្រស់អម្រមានមកអំពីមាតាបិតា ញ៉ាំងជាងឲ្យរំលាយបញ្ចូលគ្នាសាងបានព្រះពុទ្ធរូបសំរឹទ្ធិ ២ ព្រះអង្គធ្វើបុណ្យអភិសេក តម្កល់ទុកក្នុងវត្តហូព្នៅ[1] មួយព្រះអង្គ ក្នុងវត្តរមាសមួយព្រះអង្គ ។

សាមណេរ មាស សុគត់បាត់ទៅឥតមានជនណាដែលរស់នៅសព្វថ្ងៃបានស្គាល់ទេ ប៉ុន្តែគេដឹងត ៗ គ្នាមកថា សាមណេរនេះ បានសូមឲ្យលោកគ្រូអាចារ្យដូងតែងកាព្យថ្លែងពីសេចក្ដីកំសត់របស់ខ្លួន ។ ហេតុដូច្នេះបានជាកំណាព្យនោះ បានឈ្មោះថា "សាស្ត្រានេនមាស" ។ សាស្ត្រានេះជួនកាលលោកអ្នកចារបានដាក់ចំណងជើងថា "សាស្ត្រាសុវណ្ណពិលាប" ដូច្នេះក៏មាន, មានចំនួនប្រហែលជាង ១០ សន្លឹកស្លឹករឹត រាប់រៀបអំពីបណ្ដាំមាតាបិតាមុនគ្រាអនិច្ចកម្មថា ឲ្យថែទាំប្អូន ឲ្យនាំប្អូនលេងតែដោយដីកុំបីឡើងឈើ..., អំពីល្បែងក្មេងនៅស្រុកស្រែ ទេសភាពវាលស្រែនិងព្រៃរបោះ ៗ មានដើមព្រីង ដើមត្រៀលស្វា ត្រៀលដោះក្របី ដែលជាចំណីនៃក្មេងគង្វាលគោ ជាកំណាព្យគួរឲ្យសែនស្រណោះក្រៃពេក មានបទព្រហ្មគិតដូចឃ្លាថាៈ

ឱព្រីងដោះក្របី ផ្លែទុំខ្ចីជ្រុះរាត់រាយ

យើងនាំគ្នាប្រញាយ ដណ្ដើមគ្នារើសភោក្ដា ។ល។

មានបទកាកគតិដូចឃ្លាថាៈ

ស្រណោះវាលវែង ដែលយើងរត់ខ្លែង

ទៅទិសឧត្តរា ព្រះពាយបក់បោក

ពពកត្រៀបត្រា ខែមាឃមាសា

សែនស្ដាប់សូរឯក[2] ។ល។

សាស្ត្រាសុវណ្ណពិលាបនេះ លោកគ្រូអាចារ្យដូង បានតែងឡើងតាមបំណងនេនមាសជាអ្នកសុំឲ្យតែង គ្មានអត្ថបន័យអ្វីប្លែកធម្មតាទេ គឺគ្រាន់តែជាកំណាព្យមួយ ដែលគួរឲ្យស្រណោះណាស់ប៉ុណ្ណោះ ។

ឃ- សាស្ត្រាផ្អូកផ្គរ ឬ ផ្គរផ្ដាំក្ដាមខ្យងៈ សាស្ត្រានេះជាល្បើកដែលលោកតាអាចារ្យ ដូង ប្រឌិតលើកឡើងហាក់ដូចជាអ្នកនិពន្ធនោះចេះភាសាមេឃ ។ ល្បើកនេះជាកាព្យបទកាកគតិ មានពាក្យដើមថាៈ

ព្រហាមផ្គរផ្ងន់ ផ្គរមិនទុរជន នឹងក្ដាមឡើយណា

ហាក់ដូចសាច់ញាតិ សន្ដានផងគ្នា ខែចេញវស្សា

ផ្គរលាក្ដាមទៅ ។

ផ្គរមានមេត្តា ផ្គរផ្ដាំក្ដាមថា ត្បទក្ដាមកម្លៅ

ថាវ៉ឹយអស់ក្ដាម ធ្វើរន្ធឲ្យជ្រៅ ព្រោះមនុស្សក្បាលខ្មៅ

ចូលចិត្តឆីក្ដាម ។ល។

ខ្ញុំធ្លាប់មើលសាស្ត្រានេះ ក្នុងកាលអាយុ ៩ ឆ្នាំ ចាំសូត្រដោយមាត់ទទេបានខ្លះរហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។ តមក ខ្ញុំពុំដែលបានមើលសាស្ត្រានេះទៀតទេ ។ ទោះបីដូច្នោះ ក៏ខ្ញុំអាចចាំសេចក្ដីបានថាៈ ពាក្យកាព្យក្នុងល្បើកនេះល្អមែនទែន គួរឲ្យតែចង់មើល, មើលហើយ ហាក់ដូចជានឹងជឿថា ផ្គរចេះភាសាក្ដាម ក្ដាមចេះភាសាផ្គរ ។ កាលណាខ្ញុំនឹកឃើញល្បើកនេះមួយដងមួយកាល ខ្ញុំតែងកោតសរសើរដល់គំនិតអ្នកនិពន្ធនេះជានិច្ចក្នុងកាលនោះ ។

អត្ថន័យសរុបក្នុុងល្បើកនោះថា ធាតុអាកាសនៅប្រទេសកម្ពុជាតែងប្រែប្រួលទៅតាមរដូវ ៣ ។ ជាពិសេស ក្នុងវេលាចុងវស្សានរដូវជិតដល់ហេមន្តរដូវ គឺក្នុងអនោចខែអស្សុជ ក្នុងវេលាព្រលឹមស្រាង មហាមេឃតែងបញ្ចេញសំឡេងធ្ងន់ ៗ នៅទិសអាគេ្នយ៍ ។ សូរស័ព្ទនៃមហាមេឃនេះ អ្នកស្រុកសន្មតថា ប្រាកដជាអស់ភ្លៀងហើយ ។ តមកគេឮសូរស័ព្ទផ្គរធ្ងន់ ៗ ទៀត ក្នុងវេលាយប់ គេហៅថា "ទឹកអង្គរបាក់" គឺសូរស័ព្ទដែលគេឮ ក្នុងគ្រាដែលទឹកថយ គីទន្លេសាបមកទន្លេ ៤ មុខវិញ (ទន្លេមេគង្គ) ។

លោកតាអាចារ្យ ដូង តែងកាព្យនេះឡើង ផ្ដើមដំបូងជាពាក្យផ្គរលាក្ដាមខ្យង ។ បន្ទាប់មក ជាដម្បូន្មានរបស់ផ្គរចំពោះក្ដាមថា ក្នុងពេលដែលយើងមិននៅ ត្រូវក្ដាមទាំងឡាយ សសៀរសសៀតត្បុលជ្រៀតកាយរន្ធឲ្យជ្រៅ ក្នុងកៀនកោះ ដែលមានឫសឈើ គល់ឈើ កន្លៀតថ្ម ក្រួសរវាន ឲ្យកើតជាទីឋានលំនៅរបស់ខ្លួន ដើម្បីកុំឲ្យមនុស្សក្បាលខ្មៅយកស៊ីបាន ។ ដម្បូន្មាននេះ ហាក់ដូចជាមហាមេឃមានមេត្តាទួទៅដល់សត្វលោកទាំងអស់ សូម្បីក្ដាមជាសត្វចង្រៃ ក៏មហាមេឃអាណិតដែរ ។ ប៉ុន្តែសេចក្ដីនៃរឿងនេះតទៅទៀត ហាក់ដូចជាមហាមេឃអាណិតមនុស្សជាងក្ដាមជាសត្វចង្រៃ ព្រោះសូរស័ព្ទផ្គរ ដែលសន្ទនាជាមួយនិងក្ដាមទុកដូចជាបង្រៀនមនុស្សឲ្យចេះធ្វើម្ហូបដោយជាតិក្ដាមោ ដូចត្រង់សេចក្ដីថាៈ

ក្ដាមតូច ៗ គេគ្រាន់តែបកសម្បកខ្នងនិងសន្ទះពោះចេញ គេបុកវាទាំងស្រស់ជាមួយនឹងអំបិលអម្ពិលខ្ចី (ចិញ្ជ្រាំព្រហក់បន្តិចលាយផងក៏មាន) ហើយច្រូតម្អមខ្ចី ៗ ធ្វើជាបន្លែផ្ទាប់នឹងក្ដាមបុកនោះ បរិភោគជាមួយនិងបាយក្ដៅ ៗ ឆ្ងាញ់ណាស់ ។

ក្ដាមឆៅគេយកទៅបុកឲ្យល្អិតគួរសម បារពីត្បាល់មកដាក់ក្នុងចានគ្រោង លាយទឹកច្របាច់ស្រង់កាកចេញ យកតែខួរស្លជាមួយនិងបន្លែននោងខ្ចី ល្ពៅខ្ចី ឬ ល្ហុងខ្ចី បង់ម្ជូរ អំបិល ព្រហក់និងម្អម, តែប៉ុណ្ណេះក៏ឆ្ងាញ់ណាស់ទៅហើយ មិនបាច់និយាយដល់ការយកត្រី ឬកំពឹសឬក៏ភ្លៅកង្កែបមកស្លជាមួយផងទេ ។

ក្ដាមគ្រោង ឬ ក្ដាមមេធំ ៗ នៅរដូវខែចម្រូតគេចាប់មកបកឆ្កឹះយកតែខ្លាញ់ដាក់ក្នុងសម្បកវា សល់ពីនោះធ្វើម្ហូបដូចខាងលើនេះ ។ ខ្លាញ់ក្ដាមដែលឆ្កឹះដាក់ពេញសម្បកឥតលាយគ្រឿងអ្វីទេ គ្រាន់តែបង់អំបិលបន្តិចកំដៅលើរងើកភ្លើងឲ្យឆ្អិនប៉ុណ្ណោះ ។ ខ្លាញ់នោះមិនបាច់ច្រើនទេ សូម្បីតែមួយ ឬ ពីរសម្បក គេអាចប្រឡាក់នឹងបាយ សព្វបានមួយចានធំបរិភោគឆ្ងាញ់ជាទីបំផុត ។ (ត្រង់នេះ ដែលលោកវិសេស ដូង ថាៈ.... ពុំទាន់បានពម ស្រក់ទឹកមាត់មុន) ។

កូនក្ដាមតូច ៗ គេបកសន្ទះនិងសម្បកចេញ កាត់ជាពីរកំណាត់ប្រឡាក់នឹងទឹកត្រី ផ្ទាប់នឹងអម្ពិលខ្ចី ហើយនិងស្លឹកជីរផ្សេង ៗ បរិភោគទៅក៏ឆ្ងាញ់ដែរ ។

កូនក្ដាមតូច ៗ គេយកមកបកសន្ទះនិងសម្បកចេញ ប្រឡាក់ដោយទឹកស៊ីអ៊ីវផ្អែម ឬស្ករត្នោតនិងទឹកអំបិល ល្មមចូលរសជាតិផ្អែមប្រៃគួរសមហើយស្រង់មកប្រឡាក់ខ្លាញ់ជ្រូក លីងក្នុងខ្ទះឲ្យស្រួយ ក៏បរិភោគឆ្ងាញ់គ្រាន់បើដែរ (អ្នកស្រុកកំពតចូលចិត្តធ្វើម្ហូបក្ដាមបែបនេះ) ។

មិនត្រឹមតែអ្នកស្រែទតេ អ្នកក្រុងដែលសម្បូណ៌ម្ហូបពោរពាស ក៏អ្នកខ្លះចូលចិត្តបរិភោគក្ដាមប្រៃដែរ ទោះបីមានក្លិនស្អុយ ក៏គេអាចលាយម្ជូរ លាយស្លឹកជីរផ្សេង ៗ បរិភោគបានដែរ ប៉ុន្តែគេចូលចិត្តទិញតែក្ដាមប្រៃពីកំពត គឺក្ដាមសមុទ្រ ។ អ្នកកំពតដែលចេះធ្វើក្ដាមប្រៃថាៈ ក្ដាមស្រែឆ្ងាញ់ជាងក្ដាមសមុទ្រទៅទៀត ។ (គួរពិចារណាផងចុះ) ។

(ម្ហូបក្ដាមនេះ ខ្ញុំសរសេរដោយផ្សែផ្សំ ព្រោះខ្ញុំចាំពាក្យកាព្យក្្នុងសាស្ត្រាផ្គរផ្ដាំក្ដាមខ្យងពុំសព្វគ្រប់ ចាំតែគោលសេចក្ដីប៉ុណ្ណោះ) ។

ល្បើកផ្គរផ្ដាំក្ដាមខ្យងនេះ ប្រហែលជាអ្នកនិពន្ធចង់ឲ្យសាធារណជនដឹងនូវធម្មតាលោកថាៈ ឱកាសលោក គឺ ទឹក ដី ភ្លើង ខ្យល់ ដែលមានមេឃជាធំ ក៏ដូចគ្នានឹងមនុស្សលោកដែលមានមេបាមួយជាធំដូច្នោះដែរ ។ មេឃក្ដី មេបាជាធំក្ដី មានក្ដីអាណិតអ្នកតូចទួទៅទាំងអស់ ប៉ុន្តែអ្នកតូចដែលខិលខូចបំផ្លិចបំផ្លាញគេ នោះត្រូវវិនាសដោយសំដី គឺច្បាប់ដ៏សុចរិតរបស់អ្នកគ្រប់គ្រង ដូចជាក្ដាមជាទីអាណិតរបស់មេឃក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែក្ដាមចង្រៃពេក ទើបត្រូវវិនាយដោយសំដីមេឃដូច្នោះ ។

ង- ល្បើកអក ល្បើកនេះតាមចាស់ ៗ អ្នកឲ្យពត៌មានដល់ខ្ញុំថាប្រាកដជាលោកគ្រូអាចារ្យដូង បានតែងលើភ្នំជីសូរ ក្នុងគ្រាដែលទៅទ្រាំជម្ងឺលោកតាហ៊ីងមែន ។ ប៉ុន្តែទាល់នឹងមិនឃើញនាមអ្នកតែង និងកាលបរិច្ឆេទក្នុងល្បើកនោះសោះ ។ មានហេតុមួយ ដែលនាំឲ្យអ្នកស្រាវជ្រាវមានគំនិតទទីសទទាស ។ ហេតុនោះគឺ រឿងអកញីឈ្មោលនេះមានពីរបែប គឺ មួយបែបខ្លី មួយបែបវែង ។ បែបខ្លី មានចំណងជើងថាល្បើកអក, បែបវែងមានចំណងជើងថាសាស្ត្រាអក ។ បែបខ្លីចប់ត្រឹមអកញីបោះពួយទម្លាក់ខ្លួនស្លាប់ ហើយតមកអកឈ្មោលក៏ដូច្នោះដែរ ។ បែបវែងពីខាងដើមមកដូចគ្នានឹងបែបខ្លី តពីអកញីឈ្មោលទាំងពីរបោកខ្លួនស្លាប់ទៅ អកញីទី ២ ដែលនៅមាត់បឹងខំប្រឹងហើររកអកឈ្មោលជាគូរសង្សារ ទៅជួបនឹងបក្សីឯទៀត ៗ ដ៏ច្រើន ខ្លះគេជួយអាណិត ខ្លះគេចំអកឡកឡឺយឲ្យ ខ្លះគេរិះគន់និន្ទារធ្វើឲ្យអកញីនោះមានការអាម៉ាស់មុខយ៉ាងខ្លាំង ដល់ទីបំផុត អកញីនោះ បានជាគូសង្សារនឹងសត្វទីទុយឈ្មោលពោះម៉ាយ ដែលទីទុយញីជាប់អន្ទាក់ស្លាប់ចោលទៅ ។ ទីទុយឈ្មោលនិងអកញី (ពោះម៉ាយមេម៉ាយ) ទាំងពីរ ស្គារគ្នាលើចុងឈើទាល ជាន់ក្ដោបគ្នាជាប់ របូតជើងធ្លាក់មកដល់ដីស្លាប់ទាំងពីរ ហើយទៅកើតជាសត្វប្រឡាំងកាស ឱបគ្នាជាប់ជានិច្ច ។ អ្នកនិពន្ធនោះ បែរមកសរជាតិថាៈ សត្វអកញីឈ្មោលនៅភ្នំជីសូរ ដែលស្លាប់ខ្លួនព្រោះកំហុសនៃអកឈ្មោលអន្ទោលទៅកើតជាសត្វភូវាំង ត្រូវភូវាំងញីដាក់ទណ្ឌកម្មវិញ ឲ្យភូវាំងឈ្មោលនៅក្រាបពងគ្រងស៊ុតតែក្នុងរន្ធឈើ ដែលភូវាំងញីយកដីស្អិតមកបិទមិនឲ្យចេញរួច ហើយទៅស្វែងរកអាហារមកបញ្ចុកតាមរន្ធតូចដែលខ្លួនបិទមិនឲ្យចេញរួច ហើយទៅស្វែងរកអាហារមកបញ្ចុកតាមរន្ធតូចដែលខ្លួនបិទមិនឲ្យជិតទុកគ្រាន់តែបញ្ចុកអាហារ ។

ក្នុងទីបំផុតនៃសាស្ត្រាអកបែបវែងនោះ មានដាក់ឈ្មោះអ្នកពឹងគេឲ្យតែងថាៈ

ចៅក្រំញ៉ាំងពឹងឲ្យគេលើក ជាល្បើកនេះឯងក្រែងអ្នកស្រុក

អ្នកស្រែចំការណាអផ្សុក វិតក្កនឹកកូននឹកប្រពន្ធ ។ល។

ហើយមានទាំងឈ្មោះអ្នកតែងកាព្យនោះផងថាៈ

រឿងនេះរិះព្រើលមើលប្រៀនប្រាណ ប្រៀនប្រួមឲ្យបានទៅដរាប

ព្រះបំរើឧទ័យលៃលើកកាព្យ កំណាព្យកំណត់ហ្មត់ធីល្លេ៍ ។

ហេតុនេះឯង ដែលនាំឲ្យអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះយក់ថា លោកគ្រូអាចារ្យ ដូង តែង, ខ្លះយល់ថា លោកបំរើឧទ័យតែង ។ ឯយោបល់ខ្ញុំយល់ថាៈ ប្រាកដជាលោកគ្រូអាចារ្យ ដូង តែង បានត្រឹមមួយបែបខ្លី ហើយលោកបំរើឧទ័យតែងបន្តទៅទៀតទៅជាបែបវែង ថែមទាំងដាក់ឈ្មោះខ្លួនផងបាត់ឈ្មោះលោកគ្រូអាចារ្យ ដូង ទៅ ។ ចំណុចដូចតទៅនេះ ដែលនាំឲ្យយល់ដូចខាងលើៈ

១- អ្នកឲ្យការច្រើនគ្នា ពីប្រភពវត្តហូព្នៅ វត្តលែនពែន ភូមិព្រៃទទឹង ឃុំព្រៃញាតិជាដើមថា ល្បើកអក គឺលោកគ្រូអាចារ្យ ដូង តែងក្នុងគ្រាដែលលោកទៅទ្រាំជម្ងឺលោកតាហ៊ីងនៅភ្នំជីសូរ ។

២- អ្នកឲ្យការទាំងនេះមាន ៦ នាក់ បានកើតទាន់ស្គាលជាក់នូវលោកគ្រូអាចារ្យ ដូងផង ហើយម្នាក់ទៀតជាចៅបង្កើតរបស់លោកគ្រូអាចារ្យ ដូង ថែមទៀត ។

៣- ល្បើកអកបែបខ្លីនេះជាស្លឹករឹត មានច្រើនតែក្នុងស្រុកគងពិសីបាទី ព្រៃកប្បាស, ក្រៅពីស្រុកទាំងនេះគេពុំសូវស្គាល់ទេ ទើបតែនឹងស្គាលក្នុងគ្រាដែលព្រះអង្គម្ចាស់ភាណុវង្ស ទ្រង់បង្កើតរោងពុម្ពកម្ពុជវរោកាស នៅខាងជើងវាលព្រះមេរុ ជាប់និងកំផែងខាងត្បូងនៃវត្តឧណ្ណាលោមប្រហែលក្នុងឆ្នាំ ១៩១៩ តរៀងមក, ទ្រង់ឲ្យយកល្បើកអក[3] បែបខ្លីមកជួសជុលពាក្យពេចន៍ខ្លះបោះពុម្ពុឡើង ទើបគេស្គាល់ទួទៅទាំងប្រទេស ។

៤- អ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញល្បើកអកសុទ្ធតែបែបខ្លី ហើយគេឃើញបែបវែងមួយច្បាប់នៅវត្តក្រូច ស្រុកព្រៃឈរ (កំពង់ចាម) ។

៥- ខ្ញុំបានប្រៀបធៀបបែបខ្លីនិងបែបវែងឃើញថា អ្នកតែងរឿងនេះមាន ២ នាក់ គឺម្នាក់តែងបែបខ្លី ម្នាក់ទៀតតែងបន្តពីបែបខ្លី បង្កើតសេចក្ដីជាងពាក់កណ្ដាលទៀត ដើម្បីឲ្យទៅជាបែបវែង ដូចបានបញ្ជាក់ហើយខាងដើមនេះ ។ បានជាខ្ញុំថាដូច្នេះ ព្រោះខ្ញុំធៀបជើងកាព្យឃើញថា ពាក់កណ្ដាលខាងដើមនៃបែបវែងដូចគ្នានឹងបែបខ្លី ខុសគ្នាបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ ។ បែបខ្លីនោះច្រើនតែពាក្យទី ៧ នៃឃ្លាទី ១ ចាប់ជូននឹងពាក្យទី ៤ នៃឃ្លាទី ២ ពាក្យទី ៧ នៃឃ្លាទី ១ ចាប់ជូននឹងពាក្យទី ៤ នៃឃ្លាទី ២ ពាក្យទី ៧ នៃឃ្លាទី ៣ ទទួលជួនពីពាក្យទី ៧ នៃឃ្លាទី ២ ហើយចាប់ជួននឹងពាក្យទី ៤ នៃឃ្លាទី ៤ ទៀត ។ ពីត្រឹមពាក់កណ្ដាលទៅខាងចុងនៃបែបវែង មានជើងកាព្យផ្សេងពីខាងដើម គឺ ការចាប់ចុងជួនពុំទៀងទាត់ទេ ច្រើនតែពាក្យទី ៧ ចាប់ចុងជួននឹងពាក្យទី ២ ហើយទឹកដមសំដីពុំមែនជាសំដីលោកសង្ឃផង ។ សំដីនៃអ្នកនិពន្ធផ្នែកខាងចុងនេះ ដែលអ្នកលេងហៅថា "សំដីមនុស្សឌីត" លំនាំស្រដៀងគ្នានិងពាក្យក្រុមភ្លេងអាយ៉ៃ ក្នុងជំនាន់អាណានិគមបារាំងសែស ដែលសុភាវធម៌ខ្មែរចុះដុនដាប, ថែមទាំងជើងកាព្យលោត ៗ គឺកាព្យពាក្យ ៧ សោះទេ ប៉ុន្តែចេះតែបន្ថែមញឹក ៗ ឲ្យទៅជាពាក្យ ៨ ខ្លះ ដោយដុំ ៗ ហើយច្រើនប្រើពាក្យដែលមានអក្សរជាមួយគ្នាញឹកញាប់ផង ដូចពាក្យថាៈ

ស្បើយទុក្ខជាសុខក្នុងកាយា នឹងញីនឹងញក់ឲ្យយ៉ាងណា ណាអូនស្រី កម្លាំងមានស្រាប់ចំណាប់ថ្មី បំណុចប្ដីចំណីប្អូនមិនសូន្យសោះ ។ មិនសូន្យទេមាសមេនាងជឿចុះ ស្រីប្រុសជួបប្រាណស្មានស្ម័គ្រស្មោះ បើចេះក្រឡះដូចក្រឡោះ ប្រកោះប្រកិតជិតមិនឃ្លាត ។ល។

មួយទៀតផ្នែកខាងចុងនេះ មានពាក្យសៀមលាយចម្រុះផង ដូចពាក្យថា ចៃ (ចិត្ត) យ៉ាកយ៉ាប់ (លំបាកខ្លាំង) ប៉ៃខាងណូន (ទៅខាងឯណោះ), យ៉ាងណៃ (យ៉ាងណា) មីដាយថាអៈរ៉ៃ (មិនបានថាម៉េច), គេធ្វើប៉យ (គេធ្វើព្រងើយ), ក្នុងទីបញ្ចប់ថាៈ កំណាព្យកំណត់ហ្មត់ធ្វើល្វេ៍ ។

មានពាក្យផ្សារដែលអ្នកនិពន្ធឯទៀត មិនដែលប្រើក្នុងការសរសេរដូចពាក្យថាៈ

ខ្មោចអាគំរក់អួទីនួ[4] មិនគួរឲ្យយកជាក្បួនខ្នាត

សមតែធ្វើស្នួលដ៏ចំណីត្មាត ទើបសមមមារយាទឫក្រូបវា ។

មេណាវាដោយអាដែងនោះ ចំពោះមេនោះហ្នឹងស្រីសាធារណ៍

សូវធ្វើសំផឹងវិញក៏ជា បានប្រាក់ជួលស្វារាំឲ្យមើល ។

ព្រោះហេតុតែការពិនិត្៩យ៨សង្កេតឃើញដូច្នេះ ទើបខ្ញុំហ៊ាននិយាយពេញមាត់ថាៈ ប្រាកដជាអ្នកនិពន្ធពីរនាក់ ម្នាក់គឺ លោកតាអាចារ្យ ដូង ធ្វើបានមួយផ្នែកខាងដើម មានសេចក្ដីជាពាក្យបញ្ចប់ស្រេច ហើយស្រាប់តែម្នាក់ទៀត គឺ លោកបំរើឧទ័យ ធ្វើមួយផ្នែកខាងចុងថែមទៀតក្នុងកាលខាងក្រោយ ។

លោកតាអាចារ្យ ដូង ប្រាកដជាធ្វើមុន ព្រោះលោកតានេះ កើតក្នុង គ.ស. ១៨០៧ ។ លោកធ្វើចៅអធិការប្រហែលក្នុងព្រះជន្ម ៣០ ឆ្នាំ ត្រូវនឹង គ.ស. ១៨៣៧ ។ លោកតាអាចារ្យ ដូង តែងល្បើកអកប្រហែលក្នុង គ.ស. ១៨៣៧ ឬលើសបន្តិចបន្តួច ។ បើដូច្នោះមែន អាយុកាលនៃល្បើកអកបែបខ្លីបាន ១៣០ ឆ្នាំហើយមកទល់នឹងឆ្នាំ ១៩៦៧ នេះ ។

ខ្ញុំថាដូចខាងលើនេះ ចំពោះល្បេកអកបែបខ្លី ។ បើស្រដីចំពោះបែបវែងវិញថា លោកបំរើឧទ័យ តែង ។ ពាក្យថា "បំរើឧទ័យ" នេះជាងារនៃមន្ត្រីព្រះបរមរាជវាំង មានត ៗ គ្នាជាលំជាប់មក ។ ខ្ញុំស្មានថា លោកបំរើឧទ័យនេះ ប្រហែលជាលោកតា ងិន ដែលខ្ញុំបានស្ដាប់លោកស្រពេចស្រពិលដែរ ក្នុងកាលដែលខ្ញុំជាសាមណេរនៅវត្តឧណ្ណាលោម លោកតាបំរើឧទ័យ ងិន ក៏ជាបព្វជិតចាស់ជរាគង់នៅវត្តឧណ្ណាលោមដែរ ។

មានចំណុចមួយទៀតត្រង់នាមលោកចៅក្រមញ៉ាំង ដែលគួរឲ្យខ្ញុំយល់ថាប្រាកដជាលោកតាបំរើឧទ័យងិន ។ ព្រោះលោកញ៉ាំងនេះខ្ញុំរឹកតែស្គាល់ជាងលោកតា ងិន ទៅទៀត ។ ផ្ទះលោកញ៉ាំង នៅត្រង់ជ្រុងវិថីប៉ាស្ទ័រ និងវិថីណាវុធ-អ៊ុម ខាងជើងវត្តលង្កា ។ ប្រហែលជាកាលលោកញ៉ាំងទើបនឹងចូលធ្វើការក្នុងតំណែងជាចៅក្រម ក្នុងគ្រាដែលខ្លួននៅកម្លោះ បានពឹងលោកបំរើឧទ័យងិន ក្នុងកាលដែលលោកជាមន្ត្រីក្នុងក្រុមជាងមាស (ជាងស្ពាន់ក្រាប់) ឲ្យតែងបន្ត ដើម្បីជាគ្រឿងកែអផ្សុក ឬ ដើម្បីបញ្ជាក់ថាខ្លួនលោកទាំងពីរនាក់ធ្លាប់ប្រទះនិងសភាពបែបដូចរឿងអកនោះ ។

ងារបំរើឧទ័យធ្លាប់ទំតៗ គ្នា លើជនមានឈ្មោះផ្សេង ៗ ក៏មែនពិតប៉ុន្តែជនឯទៀត ដែលធ្លាប់បានទទួលងារនេះ ពុំមែនមានឈ្មោះថាជាកវីទេ, មានតែលោកបំរើឧទ័យងិន ទើបមានឈ្មោះថាជាកវី ព្រោះលោកបានតែរឿងស្រទបចេកជាដើម ។ រឿងស្រទបចេក លោកបំរើឧទ័យងិន តែងក្នុងកាល ព.ស. ២៤៣១ បើគិតមកទល់និងឆ្នាំនេះ (ព.ស. ២៥១០) ឃើញថាអាយុកាលនៃរឿងស្រទបចេកបាន ៧៩ ឆ្នាំហើយ ។ សាស្ត្រាអកបែបរែងបើលោកបំរើឧទ័យ ងិន តែងបន្ថែមក្នុងជំនាន់គ្នានោះ ឬមុននេះក៏ដោយ ក៏ប្រាកដជាក្នុងកាលខាងក្រោយល្បើកអកបែបខ្លីរបស់លោកតាអាចារ្យដូងមែន ។

ចំណុចមួយទៀតនៅត្រង់ការប្រៀបធៀបអត្ថបទគឺៈ អត្ថបទទាំងប៉ុន្មានរបស់លោកតាអាចារ្យដូងឥតអត្ថបទណាមួយវែងទេ ដែលវែងជាងគេមានតែល្បើកអក ព្រោះលោកតែងក្នុងពេលនៅទំនេរ លើកំពូលភ្នំជីសូរហើយនិងរឿងសេកសារិកាមួយទៀត ព្រោះជារឿងមានស្រាប់នៅក្នុងគម្ពីរ ។ ក្រៅពីនេះសុទ្ធតែអត្ថបទខ្លី ៗ ព្រោះលោកតែងក្នុងគ្រាមមាញឹកផង ហើយជាធម្មតារបស់មនុស្សមានចិត្តរហ័ស តែងតែធ្វើការពុំសូវចប់ដូច្នេះ ។ ឯលោកបំរើឧទ័យងិនប្រាកដមានការវែង ៗ ដូចរឿងស្រទបចេកក៏វែង រឿងអកដែលលោកលើកបន្ថែមទៀតក៏វែងដែរ ខ្ញុំស្គាល់លោកពុំច្បាស់ ប៉ុន្តែខ្ញុំអាចសង្កេតបានថា ធម្មតាជាងមាសតែងតែមានព្យាយាមច្រើន មានចិត្តធ្ងន់ធ្ង មានចរិយានឹងធឹង ។ ព្រោះតែលោកមានព្យាយាម

ទំព័រ ៣៤៤ ដាច់ គឺ ទំព័របញ្ចប់អត្ថបទ

[1]- ព្រះពុទ្ធរូបដែលលោកតម្កល់ទុកក្នុងវត្តហូព្នៅ មានជនច្រើនគ្នាដែលរស់នៅសព្វថ្ងៃធ្លាប់បានឃើញថា ព្រះពុទ្ធរូបនោះ មានកំពស់ទាំងបល្ល័ង្កទាំងតួអង្គប្រហែលជាង ៣០ សន្ទីម៉ែត្រ មានអក្សរជាប់នៅខាងក្រោយបល្ល័ង្កថា នេនមាសសាង ។ ប្រហែល គ.ស. ១៩៣០ ចោរលួចយកព្រះពុទ្ធរូបនេះបាត់ទៅ ។ លោកគ្រូមហា តុប-កឹម តែងស៊ើបសួររកព្រះពុទ្ធរូបនេះរៀងរៀបមក ។

[2]- សាស្ត្រាសុវណ្ណពិលាបនេះ ខ្ញុំធ្លាប់មើលក្នុងកាលដែលខ្ញុំមានអាយុ ១០ ឆ្នាំ ។ និស្ស័យរបស់ខ្ញុំក្នុងការរៀនបាលីបានដុះឡើងដោយសាស្ត្រានេះជាដើមហេតុ ។ ព្រោះថាកាលនោះ ក្នុងរដូវដែលអ្នកស្រុកច្រូតកាត់ហើយ គេតែងនិមន្តរលោកទៅដារគ្រប់ ៗ ភូមិ ។ ភិក្ខុ ៣ អង្គទើបបួសថ្មី ត្រូវលោកគ្រូធំចាត់ឲ្យទៅដារភូមិអង្គសំរោង ជាលំនៅនៃជនអ្នកពុំសូវមានការចេះដឹង ។ ខ្ញុំជាក្មេងវត្ត បានតាមលោកទៅដារក្នុងភូមិនោះ ។ ពេលលោកឆាន់ព្រឹកហើយ គេតែងប្រជុំគ្នាសាកច្ឆាធម៌ ។ អ្នកភូមិនោះគ្មាននរណាម្នាក់ចេះធម៌ល្មមសន្ទនាគ្នាបានសោះ បែរជាឲ្យខ្ញុំមើលសាស្ត្រាសុវណ្ណពិលាបនេះឲ្យគេស្ដាប់ទៅវិញ ។ ខ្ញុំមើលដល់ចុងឃ្លានេះ ខ្ញុំឈប់ ។ គ្រានោះការជជែកគ្នាមិនដាច់ស្រេចក៏កើតឡើង ព្រោះមិនដឹងថា "ទិសណាឈ្មោះទិសឧត្ដរា" ។ ទើបខ្ញុំសួររកហេតុថា គេរត់ខ្លែងត្រូវរត់បណ្ដោយខ្យល់ឬច្រាសខ្យល់ ?

ឆ- ច្រាស់ខ្យល់ ។ ស- ខែមាឃខ្យល់បក់ពីទិសណា ? ឆ- ពីទិសខាងជើង ។ ទើបខ្ញុំប្រាប់ថាៈ ទិសខាងជើងហ្នឹងឯងដែលឈ្មោះថា ទិសឧត្ដរា ។ គេក៏ពុំទាន់ជឿ គេថាទិសខាងជើង ចាស់ ៗ ហៅទិសឧដរ ។ ខ្ញុំថា ឧត្តរា ក៏គឺឧដរ ឧដរ ក៏គឺឯជើង, ចាស់បុរាណសម្បូណ៌ពាក្យប្រើណាស់ របស់មួយមុខ ៗ មានពាក្យហៅបីបួនបែប, អ្នកចេះពាក្យច្រើនបែប ទើបគេហៅថា លោកអ្នកប្រាជ្ញ ។

ខ្ញុំនិយាយប៉ុណ្ណេះ ជាហេតុឲ្យអ្នកភូមិនោះជ្រះថ្លាទាំងក្មេងទាំងចាស់ ខ្លះលើកដៃសំពះខ្ញុំ ។ រឿងនេះដែលចាក់ចុចគំនិតខ្ញុំចង់តែរៀនតទៅទៀត ដោយការតាំងចិត្តថា មិនព្រមល្ងង់ដូចអ្នកទាំងនោះទេ កើតមកជាកូនខ្មែរ មិនគួរល្ងង់សព្វបើពាក្យខ្មែរទេ ។

[3]- ល្បើកអកបែបខ្លីនេះ និងរឿងសេកសារិកា ថៅកែ គីម-ស៊ុយ ម្ចាស់បណ្ណាគារ គឹម-សេង បានទិញសិទ្ធិផ្ដាច់អំពីចាងហ្វាងរោងពុម្ពកម្ពុជវរោកាស ក្នុងគ្រាខាងក្រោយអំពីកាលដែលព្រះអង្គម្ចាស់ភាណុវង្សទ្រង់សុគតទៅ ។

[4]- ពាក្យអួទីនួនេះ ទើបនឹងកើតថ្មី ជាសំដីអ្នកលេងភុំផានបាននាំគ្នានិយាយលេង, អ្នកខ្លះនិយាយថា អួប្រនួ សំដៅសេចក្ដីថាៈ មនុស្សដែលជក់ចិត្តនឹងល្បែងផ្សេង ៗ មានស្រីនិងស្រាជាដើម ។

[1]ត្រង់នេះបាត់ចុងជួន ប្រហែលជាអ្នកចារចម្លងដោយឃ្លៀងឃ្លាតក៏ពុំដឹង ។

[1]ត្រង់នេះ ក្នុងសាស្ត្រាដើមបាត់មួយឃ្លាដូច្នេះ ច្បាប់ខ្លះដែលបោះពុម្ពហើយមិនមានសេចក្ដីវែងមកដល់នេះទេ ។

[2]ត្រង់នេះបាត់ជួនទៅឃ្លាក្រោយ តែយើងមិនហ៊ានកែ ។ ឬមួយថាជា "បើខ្ញុំបានដល់យល់ស្វាមី, ទេដឹង ។

[1]ត្រង់នេះបាត់ជួន ប៉ុន្តែយើងមិនហ៊ានកែ ទុកតាមច្បាប់ដើមស្លឹករឹត ។

[2]បុរាណអានថាដឹង – ង៉ើយ ទើបបានជាប្រើចាប់ជួនជាមួយ អញអើយ ។

កូនខ្មែរថែកាព្យ

Thursday, 26 May 2016

ល្បើកអក

របៀបតែងកាព្យពាក្យ៧

No comments:

Post a Comment

Blog Archive

Thursday, 26 May 2016

ល្បើក​អក

របៀបតែងកាព្យពាក្យ៧

No comments:

Post a Comment

ល្បើកអក